ارزیابی واکنش ژنوتیپ های جدید گندم نان به آبیاری تکمیلی از نظر عملکرد دانه و برخی صفات زراعی و فیزیولوژیکی

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

معصومه خیری ¹ (فرهیخته ی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه)
مظفر روستایی ² (عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات دیم کشور)
اسماعیل زادحسن ³ (عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات دیم کشور)
رقیه دست بری ⁴ (عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات دیم کشور)
رسول اسلامی ⁵ (عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات دیم کشور)
محمدباقر خورشیدی بنام ⁶ (استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی)

تاریخ دریافت : 1390/08/05 تاریخ پذیرش : 1390/12/20 تاریخ انتشار : 1391/01/01

کلید واژه: گندم, آبیاری تکمیلی, تجزیه علیت و تنش خشکی, زمان کشت,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر آبیاری تکمیلی بر عملکرد دانه 20 لاین و رقم پیشرفته گندم دیم انتخابی از جمعیت Azar2/78Zhong291، این پژوهش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه درسال زراعی 88-1378 اجرا گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف بین ژنوتیپ ها از نظر صفات طول غلاف برگ پرچم، تعداد سنبلچه بارور، تعداد سنبلچه غیربارور، تعداد دانه در سنبله اصلی، وزن دانه در سنبله اصلی، وزن هزار دانه، تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، شاخص برداشت و عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد و صفـات طول سنبله و وزن خشک پدانکل در سطح احتمال 5 درصد معنی دار و صفات تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، طول پدانکل، وزن خشک سنبله و عملکرد بیولوژیک غیر معنی دار بودند. بر اساس نتایج، تنوع ژنتیکی کافی در بین لاین های گندم برای اغلب صفات وجود داشت. نتایج نشان داد که لاین های شماره 16و 4 به ترتیب با 3680 و 3400 کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد از برتری معنی داری برخوردار بودند. این لاین ها نسبت به رقم شاهد آذر 2 تحت آبیاری تکمیلی 810 الی 1090 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه بیشتری تولید کردند. بر اساس نتایج صفات طول غلاف برگ پرچم، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، تعداد پنجه و شاخص برداشت با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی دار و صفت تعداد پنجه غیربارور با عملکرد دانه رابطه منفی و معنی داری داشتند. نتایج تجزیه علیت نشان داد که صفات طول غلاف برگ پرچم، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه دارای بیشترین اثر مستقیم بر عملکرد دانه بودند و تاریخ رسیدگی فیزیولوژیکی اثر مستقیم منفی بر عملکرد دانه داشت. در مجموع، بر اساس صفات مختلف و عملکرد دانه لاین شماره 16 (Azar2/78Zhong291-53) مناسب ترین لاین برای آبیاری تکمیلی انتخاب گردید.

چکیده انگلیسی:

In order to study the effect of supplementary irrigation on grain yield of 20 advanced bread wheat lines from population of recombinant inbred lines, selected from Azar2/87Zhong291, this experiment was conducted using randomized block design with three replications under supplementary irrigation during 2008-09 seasons at the Dryland Agricultural Research Institute (DARI) of Maragheh. Characters under study were: days to heading, plant height, days to maturity, 1000 kernel weight, tiller number, spike length, seed number per spike, spikelet number per spike, peduncle length, leaf sheath length, grain and biologic yields. Analysis of variance revealed significant differences among genotypes with respect to the most of the traits studied. Results showed that the lines No. 4 and 16 with 3400 and 3680 kg/ha grain yield were significantly superior under supplementary irrigation conditions. Based on the results the traits such as leaf sheath length, seed number and spike weight, tiller number and HI showed positive and significant correlation with grain yield. Path analysis indicated that leaf sheath length, seed number per spike and 1000 kernel weight were important traits to select lines for high yield potential under supplementary irrigation condition, but days to maturity showed negative effect on grain yield. As a whole, the line no. 16 (Azar2/78Zhong291-53) with high yield (3680 kg/ha) under supplementary irrigation, early maturity, 1000 kernel weight and HI, can be selected as a suitable genotype.