مقایسه عملکرد توده های بومی عدس ایرانی از نظر تحمل شرایط تنش خشکی پس از گلدهی

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

ورهرام رشیدی ¹ (استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
سمن چلبی یانی ² (عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
مهناز شریفی ³ (عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
ناصر عفت دوست ⁴ (کارشناس ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)

تاریخ دریافت : 1390/09/28 تاریخ پذیرش : 1390/12/20 تاریخ انتشار : 1391/01/01

کلید واژه: تنش خشکی, عدس, تجزیه همبستگی, تجزیه خوشه‌ای, توده های بومی,

چکیده مقاله :

به منظور مقایسه و گروه بندی 15 توده عدس تحت شرایط تنش خشکی پس از گلدهی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار انجام شد. این آزمایش در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، در سال زراعی 1390 اجرا گردید. تنش خشکی در دو سطح بدون تنش و تنش در مرحله زایشی به عنوان عامل اصلی و 15 توده عدس بومی ایران به عنوان سطوح عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس، تنوع قابل توجه بین توده های مورد مطالعه و معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ و تنش خشکی را در بسیاری صفات اندازه گیری شده نشان داد. عملکرد دانه و تعداد دانه در بوته بیشترین تاثیرپذیری را از شرایط تنش خشکی نشان دادند. نتایج مقایسه میانگین نیز وجود اختلاف معنی دار بین توده ها از نظر صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، وزن هکتولیتر، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت و کاهش مقدار صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، وزن هکتولیتر، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت در توده های مورد بررسی تحت تیمار تنش خشکی را تایید کرد. بر اساس نتایج تجزیه همبستگی، تعداد دانه در بوته و شاخص برداشت در افزایش عملکرد دانه تحت شرایط تنش خشکی، نقش مثبت و معنی داری داشتند. تجزیه خوشه‌ای براساس کلیه صفات، توده ها را به سه گروه تقسیم کرد. بر اساس این تقسیم بندی توده های کلیبر، قره داغ، خاروانا، هوراند دانه ریز و شمال ورزقان به عنوان توده های برتر در شرایط خشکی شناخته شدند.

چکیده انگلیسی:

In order to compare and classify of 15Iranian lentil landraces under drought stress conditions after flowering, an experiment was carried out in split plot lay out based on randomized complete block design with four replications. It was performed at the Agricultural Research Station of Islamic Azad University, Tabriz Branch, during the cropping year of 2011. The primary factor consisted of drought stress treatments at 2 levels (non stress and stress after flowering) and secondary factor of 15 lentil landraces. Analysis of variance indicated remarkable diversities among the landraces under study and significant differences for interaction of genotype by drought stress levels were obtained for most of the traits measured. Grain yield and number of grains per plant were highly influenced by drought stress. Mean comparisons also showed significant variations among the landraces for number of pods per plant, number of grains per plant, 100- grain weight, hecto liter weight, biological yield, grain yield and harvest index. Drought stress also reduced of plant height, number of pods per plant, number of seeds per plant, 100- seeds weight, hectoliter weight, biological yield, grain yield and harvest index of the lentil landraces under study. Correlation coefficients revealed that, number of seeds per plant and harvest index had significant and positive effect on seed yield under drought stress. Cluster analysis, based on the traits studied, divided the landraces into three groups. In this classification, the landraces of Kaleybar, Garadagh, Kharvana, Horand Danehriz and Shomale Varzegan were distinguished as superior landraces under drought conditions.