بررسی عملکرد و شاخص های ارزیابی تنش در ژنوتیپ های پیشرفته جو تحت تنش خشکی انتهای فصل

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

حمید تجلی ¹ (عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان جنوبی- بیرجند)
سید غلامرضا موسوی ² (عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند)
الیاس آرزمجو ³ (کارشناس ارشد زراعت، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان جنوبی- بیرجند)

تاریخ دریافت : 1390/11/28 تاریخ پذیرش : 1391/04/28 تاریخ انتشار : 1391/07/01

کلید واژه: عملکرد, تنش خشکی, اجزای عملکرد, جو, شاخص های تنش,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص های ارزیابی تنش در 20 ژنوتیپ پیشرفته جو، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بیرجند در سال زراعی 87-86 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش، شامل تنش خشکی در دو سطح شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله 50 درصد ظهور سنبله، و ژنوتیپ های جو شامل 20 ژنوتیپ در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که قطع آبیاری به ترتیب موجب کاهش 14.64 و 8.12 درصدی عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک جو نسبت به تیمار آبیاری کامل گردید. بر اساس شاخص SSI ژنوتیپ های شماره 2، 3، 7، 9، 10 و 15، از نظر شاخص STI و GMP ژنوتیپ های شماره 5، 8، 18 و 20، بر اساس شاخص MP ژنوتیپ های شماره 8، 18 و 20 و بر اساس TOL ژنوتیپ های شماره 2، 3، 7، 9 و 10 به عنوان ژنوتیپ های متحمل به خشکی آخر فصل انتخاب شدند. جمع بندی نتایج حاصل از بررسی همبستگی نشان می دهد که شاخص های MP، GMP و STI بهترین شاخص ها برای گزینش و تعیین ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی آخر فصل در بین ژنوتیپ های مورد بررسی جو می باشند. با بررسی کلیه شاخص ها و با توجه به این که بهترین ژنوتیپ ها، ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا در شرایط عادی و حداقل کاهش عملکرد در شرایط تنش است، ژنوتیپ های 26216/4/Arar و 5th EBYTM83-4 به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها انتخاب گردیدند.

چکیده انگلیسی:

To study the effects of end season drought stress on yield, yield components and drought stress indices in barley, a split plot experiment arranged in randomized complete block design with three replications was conducted at the Agricultural Research Center of Birjand in 2008-2009 crop years. Drought stress, in 2 levels, consists of control (complete irrigation) and stopping irrigation at the 50% of heading stage, and 20 promising genotypes of barley were the treatments of the experiment. Results revealed that stopping irrigation lead to declining of 14.64 and 8.12 percent of seed and forage yields against control condition, respectively. Using stress susceptibility index (SSI) indicated that genotypes 2, 3, 7, 9, 10 and 15; using STI and GMP indices, genotypes 5, 8, 18 and 20 using MP, genotypes 8, 18 and 20, and TOL, genotypes 2, 3, 7, 9, and 10, were the most drought tolerant genotypes. Correlation between seed yield and stress evaluation indices showed that MP, GMP and STI are the best indices to be used in selection and introducing drought tolerant genotypes of barley. Considering all indices, and given that the best genotypes are those with high yield under normal condition and minimum yield reduction under drought stress, No. 18 and 20 could be introduced as the most tolerant barley genotypes to drought.