بررسی برنامه‌های سوم و پنجم توسعه در بخش اقتصادی از منظر تحلیل گفتمان لاکلا و موف

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

محمد عباس زاده ¹ (گروه علوم سیاسی ، دانشکدۀ علوم سیاسی ، دانشگاه تبریز ، تبریز ، ایران)
رحیم زایرکعبه ² (دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه تبریز- ایران.)

تاریخ دریافت : 1395/08/08 تاریخ پذیرش : 1395/08/08 تاریخ انتشار : 1395/01/01

کلید واژه: برنامه سوم و پنجم توسعه, روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف, گفتمان اصلاح‌طلب و گفتمان اصولگرا,

چکیده مقاله :

واقعیت این است که هر کدام از دولت ها با برنامه های از پیش تعیین شده قصد دارند توسعه را در جامعه تحقق ببخشند. به همین خاطر طرح شعارکلیدی و محوری به عنوان نقشه راه از سوی دولت ها موضوعی است که نمی توان به سادگی از آن گذشت. آن چه که به عنوان فصل مشترک در برنامه های هر کدام از دولت ها است، تمرکز بر برنامه های اقتصادی است. به عبارتی، توجه به مسائل اقتصادی در برنامه های توسعه یکی از بخش ها، الزامات و سیاست های برنامه های توسعه کشوری به شمار می آید. در این مقاله به بررسی بخش اقتصادی برنامه سوم و پنجم توسعه با روش تحلیل گفتمان پرداخته شده است. در این تحلیل از رویکرد تحلیل گفتمان لاکلا و موف استفاده شده است. برنامه سوم توسعه که مربوط به گفتمان اصلاح طلب است برنشانه های رابطه اقتصادی با کشورهای خارجی، عدم تمرکز دولتی و مشارکت بخش های غیردولتی (خصوصی و تعاونی) تاکید دارد؛ در حالی که در مقابل آن، برنامه پنجم توسعه که مربوط به گفتمان اصولگرا هست بر نشانه های اقتصاد مقاومتی، هدف مندی یارانه ها، درآمدهای مالیاتی و عمومی، اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد اسلامی استوار است.

چکیده انگلیسی:

The reality is that all nations try to expand development through pre-plan programs. That is why offering a key and basic plan as a road map by nations cannot be easily ignored. What is considered as a share part in the nations programs is to focus on economic programs, in other words, concerning to economic issues in development Plans is one of the requirements and policies of development plans of a country. This paper has examined the economic sector of the third and fifth development Plans with discourse analysis. In this study discourse analysis of Laclau and Muffe were used. Third development plan relates to the reformist discourse. It emphasized on the signs of "economic relations with foreign countries", "decentralization of government" and "the participation of non-governmental sector (private and cooperative)", while in contrast, the fifth development plan relates to fundamentalist discourse. It is based on sign of "resilience economy", "targeted subsidies", "tax and public incomes", "modify consumption patterns" and "Islamic economy".  

منابع و مأخذ:

سازمان برنامه و بودجه. (1378). لایحه برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 83 – ۱۳۷۹. تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.

صادقی فسایی، س؛ و دیگری. (1392).نکاتی تحلیلی و روش­شناختی درباره تحلیل گفتمان. مجله مطالعات اجتماعی ایران. دوره 7، شماره 4، صص 29-4.

فاضلی، م. (1383). گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی. پژوهشنامهعلوم انسانیواجتماعی. سال چهارم، شماره چهاردهم، صص 107-81.

کریم، م، ح؛ و همکاران. (1393). توسعه کشاورزی و اقتصاد مقاومتی، جایگزین نفت. فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان. سال 2، شماره 6.

معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور. (1389). مجموعه برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (93-1389). تهران: نشر موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه­ریزی.

مقدمی، م، ت. (1390).نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف و نقد آن. فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی. سال دوم، شماره دوم، صص 124-91.

ون دایک، ت. (۱۳۷۸). ”تحلیل گفتمان: پرورش و کاربست آن در ساختار خبر. ترجمه: م، ر، حسن­زاده. تهران: پژوهش معاونت سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی.

هاشمی شاهرودی، س، م. (1384). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم­السلام. قم: موسسه دایرة­المعارف فقه اسلامی. جلد 1.  

عباس­زاده، م؛ و همکاران. (1388). تحلیل گفتمان: با تاکید بر گفتمان انتقادی به عنوان روش تحقیق کیفی. مجله جامعه­شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز. سال اول، شماره چهارم، صص 28 - 7 .

سالار کسرایی، م؛ و دیگری. (1388). نظریه گفتمان لاکلا و موف ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده­های سیاسی. فصلنامه سیاست. دوره 39، شماره 3، صص 339-336.

حسینی­زاده، س، م، ع. (1383). نظریه گفتمان و تحلیل سیاسی. فصلنامه علوم سیاسی. شماره 28.

 

De-Vos. (2003). Discourse theory and the study of ideological (trance)– formation. Analyzing social democratic revisionism. In journal of pragmatics.

Fairclough, N. (2003). Analysing discourse. Textual analysis for social research.New York: Routledge.

Koosha, M. & etal. (2005). A Critical Study of News Discourse.Iranُ s Nuclear Issue in the British News Paper, IJAL. Vol. 8, No. 2.

Laclau, E. & etal. (2002). Antonio Gramsci, critical Assesment of leading Political philosophers (2002) Voutledge.

Laclau, E. & etal. (1985). Hegemony and Socialist Strategy. Towards a Radical Democratic Politics. London: Verso.

Rahimi, M. & etal. (2008). Discoursive Representation of the Winner and Loser. The Case of Reports, IJAL. Vol.11, No.1.

Wodak, R. (2002). Aspects of Critical Discourse Analysis, Azfal. Vol. 36, P.p: 5-31.