بررسی تاثیر فضاهای عمومی شهری و فضای مجازی در شکل‌گیری افکار عمومی جامعه

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

بهنام قاسم‌زاده ¹ , صمد رسول‌زاده‌اقدم ² , کسری رهبری‌پور ³

1 - کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز (نویسنده مسئول).
2 - عضو هیات علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، گروه مطالعات خانواده؛ تبریز- ایران
3 - کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

تاریخ دریافت : 1394/12/22 تاریخ پذیرش : 1394/12/22 تاریخ انتشار : 1390/05/01

کلید واژه: فضای مجازی, فضاهای عمومی, فضاهای شهری, افکار عمومی,

چکیده مقاله :

اشاعه تکنولوژی اطلاعاتی مدرن درتمام جوامع جهانی برشیوه زندگی روزمره تاثیرگذاربوده و الگوهای رفتاری جامعه و فضاهای شهری نیز متاثر از این اشاعه سریع است. این تاثیرپذیری صرفاً در محیط های فیزیکی و محسوس اطراف نیست، بلکه جامعه ازهر دو محیط فزیکی ومجازی تاثیر می پذیرد. پاسخگویی به نیازهای اجتماعی انسان وتأمین فرصت های لازم در زمینه ی کسب تجارب اجتماعی وی، مستلزم وجود فضا و قرارگاه هایی (رفتاری- کالبدی) است. فضای عمومی ظرفیتی عظیم در پاسخ به این جنبه از حیات انسان درجوامع شهری محسوب می شود. از این رو مقاله حاظر به بررسی فضاهای عمومی ونقش آن ها در شکل گیری افکارعمومی شهروندان می پردازد. در تحقیق حاضر به اقتضای موضوع و با توجه به امکانات، روش پیمایشی برای گردآوری اطلاعات مد نظر قرار گرفت. جامعه ی آماری مورد مطالعه در این پژوهش شهرندان تبریزی می باشندکه 300 نفربعنوان نمونه بصورت تصادفی ساده ازمحلات مختلف انتخاب شدند. برای بررسی فرضیات پژوهش ازآزمون هایt-test، تحلیل واریانس وضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. یافته ها حاکی از ارتباط مثبت و معنی دار تک تک متغیرهای اصلی تحقیق (سن، جنس، فضاهای عمومی، امکانات فضاهای عمومی و مجازی) با متغیرهای وابسته (میزان استفاده مردم از فضاهای عمومی شهری و مجازی، میزان امنیت شهروندان و پیدایش افکار عمومی) می باشد.

چکیده انگلیسی:

  The spread of modern information technology influences daily lifestyle and behavioral patterns of community in all global societies, and urban spaces also affected by this rapid spread. This vulnerability not only exists on the surrounding physical and tangible environments but also the community is influenced by both physical and virtual environments. Responding to the human social needs and providing necessary opportunities for him to gain social experiences require spaces and settlements (behavioral-physical). Public space is considered as a great capacity in responding to this aspect of human life in urban societies. Hence, the present article investigates public spaces and their role on the formation of citizens' public thoughts. Due to the issue and facilities in this study, survey method is considered for gathering information. In this study, the statistical population is Tabriz citizens and the sample is 300 people who were randomly selected from different neighborhoods.  T-test, variance analysis and Pearson correlation coefficient and multivariate regression were used to examine research hypotheses. The findings indicate that there is a positive and significant relationship between each of the main variables in the study (age, sex, public spaces, facilities of public spaces and virtual spaces) and dependent variables (the rate of using urban public spaces and virtual spaces by people, the rate of citizens security and emergence of public opinion).

منابع و مأخذ:

افروغ، ع. (1377). فضا و نابرابری اجتماعی: الگویی برای جدایی­گزینی فضایی و پیامدهای آن. تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. چاپ اول.

بصیری­مژدهی، ر؛ و دیگری. (1389). فضای عمومی، ماهیتی پیچیده و چند مفهومی؛ پیشنهادی چند وجهی برای گونه­بندی فضاهای عمومی. مجله منظر. شماره 77، خرداد، صص 41-38.

تانکیس، ف. (1388). فضا، شهر و نظریه اجتماعی؛ مناسبت­های اجتماعی و شکل­های شهری. ترجمه: حمیدرضا پارسی و دیگری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول.

پاکزاد، ج. (1385). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. تهران: انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی. چاپ اول.

پورمحمدی، م؛ و دیگری. (1392). ارزیابی و تحلیل فضاهای عمومی شهری با استفاده از مدل تاپسیس (مطالعه موردی: شهر تبریز). مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای. سال پنجم، شماره هفدهم، تابستان، صص 53-37.

پوراحمد، ا؛ و دیگران. (1392). امنیت شهری؛ فضاهای عمومی بررسی و سنجش سطح امنیت پارک های شهری در منطقه 2 شهر قم. پژوهش­های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی. سال دوم، شماره پیاپی 5، شماره اول، بهار و تابستان، صص 24-1.

پرهیزکار، ا؛ و دیگران. (1389). سهم فضای مجازی از فضای خدمات شهری تهران و تاثیر خصوصیات شهروندان در میزان استفاده از خدمات فضای مجازی؛ مورد مطالعه منطقه شش شهرداری تهران. مدرس علوم انسانی- برنامه­ریزی و آمایش فضا. دوره چهاردهم، شماره 3، پاییز، صص 35-21.

چرمایف،  س؛ و دیگری. (1353). عرصه‌های زندگی خصوصی و زندگی جمعی، به جانب یک معماری انسانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

حبیبی، م. (1378)، جامعه مدنی و حیات شهری. نشریه هنرهای زیبا، شماره 7، صص 31-21.

دانشپور، ع؛ و دیگری. (1386). فضاهای عمومی و عوامل موثر بر حیات جمعی. مجله باغ نظر. شماره 7، بهار و تابستان، صص 28-19.

دوران، ب. (1381). تاثیر فضای سایبرنتیک بر هویت اجتماعی. رساله­ی دکتری جامعه­شناسی دانشگاه تربیت مدرس تهران.

رفیعیان، م؛ و دیگری. (1384). فضاهای عمومی شهری؛ بازنگری و ارزیابی کیفی. نشریه هنرهای زیبا. شماره 23، پاییز، صص 42-35.

رفیعیان، م؛ و دیگری. (1388). بررسی شاخص­ها و معیارهای موثر بر رضایت­مندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری. فصلنامه راهبرد. شماره 53، صص 248-277.

صادقی­فسایی، س؛ ودیگری. (1391). ارزیابی پیامدهای اجتماعی برنامه­های پیشگیری از جرم در فضاهای عمومی شهری. فصلنامه مسائل اجتماعی ایران. سال سوم، شماره دوم، زمستان، صص 118-93.

صبوری­خسروشاهی، ح؛ و دیگری. (1392). فضای مجازی و هویت جهانی؛ مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه­ی مطالعات راهبردی جهانی شدن. دوره 4، شماره 10، بهار، 28-1.

راست­بین، س؛ و دیگران. (1391). رابطه همبستگی بین کیفیت­های محیطی و تداوم حیات شهری در عرصه­های عمومی؛ نمونه موردی: جلفای اصفهان. مجله باغ نظر. سال نهم، شماره 21، تابستان، صص 46-35.

فرین­مهر، ر؛ و دیگری. (1391). بررسی تاثیرات شهر الکترونیک بر ساختار کالبدی شهر؛ نمونه مورد مطالعه فردیس کرج. معماری و شهرسازی آرمانشهر. شماره 9، پاییز و زمستان، صص 385-373.

کاشانی­جو، خ. (1389). بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری. نشریه هویت شهر. سال چهارم، شماره6، بهار و تابستان، صص 106-95.

عبداللهیان، ح؛ و دیگری. (1387). خود و اظهار خود در فضای مجازی: مطالعه­ی موردی کاربران سایت کلوب دات کام. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات. سال چهارم، شماره 13، زمستان، صص 30-11.

هاتف، م. (1388). چالش­ها و چشم­اندازهای امنیت در فضای مجازی. دو فصلنامه توسعه انسانی پلیس. سال ششم، شماره 22، فروردین و اردیبهشت، صص 117-93.

مدنی­پور، ع. (1391). فضاهای عمومی و خصوصی شهر. ترجمه: فرشاد نوریان. تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران. چاپ سوم.

مدنی­پور، ع. (1379). طراحی فضای شهری. ترجمه: فرهاد مرتضایی. تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.

مظفر، ف؛ و دیگران. (1392). رویکردهای معاصر در پژوهش­های محیطی فضاهای باز شهری. فصلنامه آمایش محیط. شماره 21، صص 110-89.

میرمقتدایی، م. (1388). معیارهای سنجش امکان شکل­گیری، ثبت و انتقال خاطرات جمعی در شهر. نشریه هنرهای زیبا. شماره 37، صص 16-5.

Atkinson, R. & Blandy, S. (2005). Introduction: internationalperspectives on the new enclavism and the riseof gated communities.

Alizadeh, H. (2007). Changes conceptions of women’s public space in the Kurdish city. Cities, Vol. 24, No. 6, p. 410–421.

Ardalan, N. (1980). Places of public gathering. In Places of Public.

Baulkwill, A. (2002). Lots of conviviality. The Garden, September 2002, pp: 693-697.

Carmona, M. & Others. (2003). Places Urban Spaces. Architectural Press, Amesterdam & Others.

Cullen, G. (1961). The concise Townscape. Architectural Press, London.

Cohen, J., & Arato, A. (1992). Political theory and civil society. Cambridge: MIT Press.

Gathering in Islam, L Safran (ed.), and pp. 5–16. Aga Khan Award forArchitecture. Philadelphia.

Gehl, J. (1987). Life between Building. Translated by J. Koch, NewYork.

Gosling, D. (1996). Gordon Cullen: Vision of Design. Academy Editions, Britain.

Halprin, L. (1972). Cities. the MIT Press, Massachusetts.

Hillier, B. (1996). Space is the Machine. Cambridge University Press, Cambridge.

Hagelskamp, C. (2003). Please touch: How Aachen’s public art adds to its public life. Project for Public Space Newsletter, September 2003.

Hajer, M. and Arnold, R. (2001). In search of new public Domail: Rotterdam, NAI publisher.

Kirby, A. (2008). The production of private space and its implications for urban social relations. Political Geography 27 .74-95

Kostof, S. (1992). The City Assembled: The Elements of Urban Form through History. Thames and Hudson, London.

Kohn, M. (2004). Brave New Neighbourhoods: The Privatization of Public Space, London, Routledge.

Speiregen, P. (1960). The Architecture of Towns and Cities. the American Institute of Architecture.

Jacobs, J. (1993). Tod und Lebengrober Amerikanischer Stadte. Verlage uhlstein GmbH, Frankfurt.

Lipton, S. (2003). The value of public space :How high quality parks and public spaces create economic, social and environmental value.

Mandeli, K. N. (2010). Promoting public space governance in Jeddah. Saudi Arabia. Cities, 27: 443-455.