نگاهی به دلایل جامعه‌‌شناختی نابودی زبان‌ها
محورهای موضوعی : جامعه شناسی
نرمینه معینیان
1
(عضو هیأت علمی دانشگاه آزاداسلامی واحد تبریز، گروه علوم اجتماعی. تبریز- ایران)
کلید واژه: جهانی شدن, استعمار, : نابودی زبان‌ها, قوم‌کشی, زبان‌کشی, انتخاب کاربران,
چکیده مقاله :
از زمان‌های بسیار دور زبان‌ها به دنیا آمده‌اند، زیسته‌اند و از میان رفته‌اند. اما امروزه با سرعتی بی‌سابقه در حال نابودی‌اند. اکنون در جهان در هر سال ده زبان خاموش می‌شود و زبان‌شناسان پیش‌بینی می‌کنند اگر این روند ادامه یابد؛ نود درصد زبان‌ها تا سده‌ی آینده رو به خاموشی خواهند رفت. از آن جایی که فرهنگ وابسته به زبان است، با زبان شکوفا می‌شود به حیات خود ادامه می‌دهد و منتقل می‌شود؛ با مرگ هر زبان فرهنگ وابسته به آن نیز در معرض نابودی قرار می‌گیرد. از سوی دیگر هر زبانی سازگاری‌های ضروری با شرایط ویژه‌ی اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی را برای گویشورانش فراهم کرده و امکان شناخت هستی از دریچه‌ای ویژه را برای آن ها میسر می‌سازد. لذا مرگ زبان‌ها به مثابه نابودی همه‌ی این امکان‌های ضروری برای حیات اجتماعی و تداوم فرهنگ است. در این مقاله سعی شده به نابودی زبان‌ها به عنوان یک مسئله‌ی مهم فرهنگی و دلایل آن پرداخته شود. جهت بررسی از روش اسنادی و کتابخانه‌ای (با مراجعه به افکار و نظریه‌های زبان‌شناسان و پژوهشگران حوزه‌ی مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی زبان) استفاده گردیده و به ویژه تحولات سده و دهه‌های اخیر (در زمینه مرگ زبان‌ها) در تمام جوامعی که با این مسئله رو به روی اند مد نظر قرار گرفته است. نتیجه به دست آمده نشان می‌دهد که در نابودی زبان‌ها عوامل عدیده‌ای دخیلند که دارای ابعاد روان‌شناختی، جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بوده و از جنبه‌های خرد مانند میزان علاقه‌ی فردی کاربران به حفظ زبان مادری گرفته تا جنبه‌های کلان مانند کاهش جمعیت گویشوران، عوامل طبیعی، استعمار، جهانی شدن، نقش دولت‌های ملی و ... را شامل می‌باشد. بنابراین حل این مسئله تلاش‌ها و دگرگونی‌هایی همه جانبه را در عرصه‌های خرد و کلان طلب می‌کند.
Languages have been born, flourished, lived, and disappeared. But nowadays they are dying with unprecedented speed. Every year 10 languages are disappeared all around the world and linguists predicted that if this situation continues, 90% of languages will be disappeared. Since cultures depend on languages, flourish with languages and continue with them, so each culture will be disappeared with death of each language, too. On the other hand, each language prepares social, economic, and ecological situation for its speakers and also provides them a special worldview. Therefore, death of language implies death of all the necessary opportunities for social and cultural life. In this article it is tried to study the death of language as cultural problem and its reasons. The methodology is documentary and the thoughts and theories of linguistics and researchers of anthropology and sociology are used and also, the recent century changes (about death of languages) in the whole countries that faced with this problem have been considered. The result shows that different psychological, geographical, economical, political, and social factors affect the death of languages. These factors include some micro reasons such as preserving the mother tongue and some macro reasons such as decreasing number of native speakers, natural phenomenon, globalization, colonialism, and role of national states. So solving this problem needs attempts and changes in both macro and micro levels.
آقابخشی، ع. (1376). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: انتشارات مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران. چاپ سوم.
ا. هال، ر. (1363). زبان و زبان‌شناسی. ترجمه: محمدرضا باطنی. تهران: انتشارات امیرکبیر. چاپ دوم.
بابیک‌مور، ک. (1366). ساخت و کار ذهن. ترجمه: محمدرضا باطنی. تهران نشر فرهنگ معاصر. چاپ اول.
بامبگوزه، آ. (1372). مشکل زبانی نیجریه. مجله پیام یونسکو. شماره 285. تهران.
برتون، ر. (1380). قوم‌شناسی سیاسی. ترجمه: ناصر فکوهی. تهران: نشر نی. چاپ اول.
بی‌یرویش، م. (1363). زبان‌شناسی جدید. ترجمه: محمدرضا باطنی. تهران: انتشارات آگاه. چاپ دوم.
جاویدی، ش. (1382). جهانی شدن و مرگ زبان‌ها. مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی. شماره 193 ـ 194. تهران.
دورتیه، ژ، ف. (1382). علوم انسانی، گستره‌ی شناخت‌ها. ترجمه: جلال‌الدین رفیع‌فر و دیگران. تهران: نشر نی. چاپ اول.
روح‌الامینی، م. (1368). زمینه فرهنگ‌شناسی. تهران: انتشارات عطار. چاپ دوم.
زاکس، و. (1377). نگاهی نو به مفهوم توسعه. ترجمه: فریده فرهی و دیگری. تهران: نشر مرکز. چاپ اول.
کالوه، ژ، ل. (1379). زبان‌ها، ستیز یا همزیستی. مجله پیام یونسکو. شماره 359. تهران.
کریستال، د. (1365). انقلاب زبانی. ترجمه: شهرام نقشتبریزی. تهران: انتشارات ققنوس. چاپ اول.
گیدنز، آ. (1377). پیامدهای مدرنیته. ترجمه: محسن ثلاثی. تهران: نشر مرکز. چاپ اول.
مالرب، م. (1383). زبان‌های مردمان جهان. ترجمه: محسن حکیمی. تهران: انتشارات خجسته. چاپ دوم.
موله ویسلر، پ. (1372). مقاله داستان بابل: چندگانگی زبان‌ها. مجله پیام یونسکو. شماره 285. ترجمه‌ی غبرایی. تهران.
یعقوبی. ح. (1384). زبان، ترجمه و ارتباط فرهنگ‌ها. تهران: نشر مرکز. چاپ اول.
