طراحی مدل بومی مدیریت ارتباطات بحران در شهر تهران

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

حمیده خرسند ¹ , علیرضا تلخابی علیشاه ²

1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز- ایران.
2 - گروه ارتباطات اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی‌، تهران- ایران (نویسنده مسئول).

تاریخ دریافت : 1396/01/15 تاریخ پذیرش : 1396/01/15 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: مدیریت ارتباطات بحران, کارکردهای رسانه‌ای, الزامات رسانه‌ها و مدیریت پیش از بحران,

چکیده مقاله :

بررسی بحران‌های مقطعی در کشورهای در حال توسعهبهخصوصایران که نقطه عطف آن پایتخت می باشد، نشان می‌دهدکه ارتباطات در اشکال مختلف خود به عنوان عامل تسریع بخش و شتاب آفرین عمل نموده است. از این رو این پژوهش به دنبال مدلی است که مدیریت ارتباطات بحران را در شهر تهران ارائه دهد تا بتواند در زمان شیوع بحران اقدامات ارتباطی موثر برای مخاطبان باشد. در این پژوهش، به منظور تحقق هدف‌های مطرح شده و با توجه به ماهیت موضوع، از روش ترکیبی ( تحقیق پیمایشی و تکنیک دلفی) استفاده شده است. میدان مورد مطالعه شامل اساتید ارتباطات، مدیران مسئول رسانه ها و مسئولان ستادهای مدیریت بحران در شهر تهران در نظر گرفته شد. با استفاده از فرمول دوم کوکران تعداد 217 نفر حجم نمونه در نظر گرفته شد. به استناد تکنیک دلفی، از نظرات 30 نفر از اساتید مطرح در این زمینه و مدیران ارشد ستاد مدیریت بحران و مدیران مسئول رسانه ها به عنوان خبرگان (افراد نخبه و متخصص) جهت ساختن و تکمیل نمودن پرسشنامه ها استفاده گردید. با توجه به نتایج به دست آمده از مدل سازی معادلات ساختاری، کلیه بار عاملی متغیرهای مورد سنجش روی کارکردهای شش گانه رسانه‌ای در مدیریت پیش از بحران (اطلاع رسانی، آموزش، پایش و رصد محیطی رسانه، ایجاد همبستگی عمومی و هدایت افکار عمومی و ارتباطی) معنادار بوده اند. هم چنین بر طبق اطلاعات کسب شده، کلیه بارعاملی متغیرهای مورد سنجش روی الزامات شش‌گانه رسانه‌ها برای مدیریت اثربخش بحران (الزامات مدیریتی، الزامات نیروهای رسانه، الزامات ساختاری ارتباطات، ویژگی مخاطب محور بودن ارتباطات، مطالعات زمینه‌ای و پاسخگویی) معنادار بوده اند.

چکیده انگلیسی:

Studying of sectional crises in developing countries especially Iran (that its turning point is the capital) shows communication in its various forms that has operated as an acceleration factor. Thus, this study wants to offer a model that is crisis communication management of Tehran can have effective communication actions for audience at the time of the outbreak of the crisis. According to nature of the subject in this study, combined methods (survey and Delphi technique) are used in order to realize the objectives outlined. The field of this study includes communications professors, managers in charge of media, and headquarters officials of crisis management in Tehran. By using the second Cochran formula the sample size was 217 people. According to the Delphi Technique, viewpoints of 30 teachers expressed in this regard and senior managers of crisis management headquarters and managers in charge of media as experts are used in order to build and complete the questionnaires. According to the results of structural equation modeling, all factor loadings of measuring variables on Six-media functions in the pre-crisis management (Informing, educating, monitoring and observing the media environment, public solidarity, guided by public opinion and communication) were significant. Also, according to the information, all factor loadings of measuring variables on Six-media requirements in the effective crisis management (management requirements, media personnel requirements, structural requirements communication, audience-oriented of communication, contextual studies and accountability) were meaningful.

منابع و مأخذ:

احمدی، ثریا؛ رضایی بایندر، محمدرضا. ( 1387). نقش رسانه­های گروهی در کاهش عوارض روان­شناختی ناشی از بحران و ایجاد آرامش در جامعه. فصلنامه پژوهش­های ارتباطی. سال پانزدهم، شماره 55 و 56.

بیرودیان، نادر. (1385). مدیریت بحران: اصول ایمنی در حوادث غیره منتظره­. مشهد: جهاد دانشگاهی مشهد.

پای، لوسین؛ و همکاران. (1380). بحران­ها و توالی در توسعه­ سیاسی. ترجمه: غلام­رضا، خواجه سروی. تهران: پژوهشکده­ مطالعات راهبردی.

پورعزت، علی­اصغر؛ فیروز­پور، آرمین. (1391). مطالعه و مقایسه رویکرد اجتماع­محور مدیریت بحران در کشورهای منتخب. فصلنامه مدیریت سازمان­های دولتی. سال اول، شماره 2، صص 52-37. 

تن­برگ، دیودنیه. (1373). مدیریت بحران. ترجمه: محمد­علی، ذوالفقار اصل. تهران: نشر حدیث.  

توکلی، احمد. (1388). بررسی نقش رسانه­ها در مدیریت بحران و ارائه الگوی مناسب. رساله دکتری، رشته مدیریت رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

خجسته، حسن. (1384). بحران بلایای طبیعی و نقش رادیو در کنترل آن. فصلنامه پژوهش و سنجش. سال دوازدهم، شماره 42 و 43.

ربیعی، علی؛ شاقاسمی، احسان. (1390). نقش ارتباطات در مدیریت بحران. پژوهشنامه مدیریت بحران. گروه پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی. صص 81-62.

ربیعی، علی؛ شاقاسمی، احسان. (1385). نقش ارتباطات در مدیریت بحران. مطالعات فرهنگی و ارتباطات. شماره 7 (علمی- پژوهشی). صص  82-61.

رضائیان، علی. (1382). مبانی سازمان و مدیریت. تهران: انتشارات سمت. چاپ سوم.

رمضان­زاده، مهدی. (1390). نقش مدیریت محلی د­ر ارتقاء تاب آوری مکانی در برابر بلایای طبیعی با تا­کید بر سیلاب. دو فصلنامه علمی و پژوهشی مدیریت بحران.

روشندل اربطانی، طاهر. (1387). نقش مدیریت رسانه در تحول بحران از تهدید به فرصت. فصلنامه پژوهش و سنجش. شماره 55 سال پانزدهم.

روشندل اربطانی، طاهر؛ صلواتیان، سیاوش. (1389). طراحی مدل نقش رسانه­های جمعی در مدیریت مرحله پیش از بحران. فصلنامه علوم مدیریت ایران. سال پنجم، شماره 17، صص 24-1.

سام­بند، میثم؛ قره­باغ، سید­محمد. (1387). «مدیریت رسانه» کلیدی‌‌ترین ابزار برای «مدیریت بحران». پژوهشنامه رسانه و مدیریت بحران 1. تهیه شده در: معاونت پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی/ گروه پژوهش‌های رسانه. شماره 33.

سلطانی­فر، محمد؛ و مرتضوی، محمود­­رضا. (1387). برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری سازمان رسانه در مدیریت فجایع طبیعی. پژوهشنامه رسانه و مدیریت بحران 1. تهیه شده در: معاونت پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی/ گروه پژوهش‌های رسانه. شماره 33.

سلطانی­فر، محمد؛ مرتضوی، محمود­رضا. (1387). برنامه­ریزی و تصمیم­گیری سازمان رسانه در مدیریت فجایع طبیعی. مدیریت بحران رسانه. گروه پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی. صص 36-14.

سلطانی­گرد فرامرزی، محمد سالار؛ و همکار. (1389). ارتباطات بحران هدایت­گر سازمان به ساحل نجات. مجله تدبیر. شماره 218.

شریفی، طیبه. (1389). بررسی نقش رسانه­های محلی در مدیریت بحران­های طبیعی (­مورد سیل) در استان گلستان از دیدگاه روزنامه­نگاران استان. پایان­نامه کارشناسی­ارشد چاپ نشده، رشته علوم ارتباطات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده علوم اجتماعی و روان­شناسی.

قره­باغ، سیدمحمد. (1387). مدیریت رسانه، کلیدی­ترین ابزار برای مدیریت بحران. پژوهشنامه رسانه و مدیریت بحران (1). شماره 33.

مویدی­نژاد، حمزه؛ حقی­آبی، امیرحمزه؛ جلیلی، سعید. (1386). نواقص و کاستی­های مدیریت بحران درشریان­های حیاتی ایران. سومین کنفرانس بین­المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه. تهران: شرکت کیفیت ترویج.

ناطق­الهی، فریبرز. (1378). مدیریت بحران برای کاهش عوارض زمین لرزه در واحدهای صنعتی. فصلنامه دانش­نامه. شماره 14 و 15.

ناطق­الهی، فریبرز. (1378). مدیریت بحران زلزله در ایران: ساختار، نیازهای پژوهشی، آموزشی و اجرایی. تهران: پژوهشگاه بین­الملی زلزله­شناسی و مهندسی زلزله.

نصیری، بهاره. (1387). کارکرد رسانه‌ها در مدیریت بحران. پژوهشنامه رسانه و مدیریت بحران 1. تهیه شده در: معاونت پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی/ گروه پژوهش‌های رسانه. شماره 33.

وظیفه­دوست، حسین؛ میرحسینی، کیاندخت. (1390). حلقه مفقوده اعتماد در مدیریت بحران. پژوهشنامه فرهنگی و اجتماعی. گروه پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی. صص 94-78.

Banks-Fearn, K. (2002). Crisis com, munications. A Casebook Approach, Mahwah,nj, Lawrence Erlbaum.

Chakra art, u. (1997). Crisis of Higher Education. Delhi university http:// revolutionary / democracy. Org / rdv 3nI / teachers. esmatlyintercultural. blogfa.com

Foster, H, D. ( 1980). Disaster Planning. The preservation of  life andproperty. springvelage.

Hayes, M. (2002). Crisis com, munication: To be Effective. Treat it like Water, University of Washington, School of Publi Health, Community Medicine & Northwest Public Health.

McQuail, D. (2000). McQuail's mass communication theory. (4th ed.), London: Sage.

Ulmer, R, R., Sellnow, T, L., & Seeger, M, W. (2007). Effective Crisis Communication. Moving from Crisis to Opportunity. Thousand Oaks:SAGE Publication.

Vielhaber, M. (1990). CRISIS COMMUNICATION. The Business Communicator's Strategies for Communicating under Stress, Business Communication Quarterly, SAGE Publications, 53; 29.