عوامل اجتماعی و خشونت‌ خانوادگی در بین خانواده‌های شهر تبریز

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

کامران صداقت ¹ (استادیار جامعه‌شناسی وزارت امور اقتصادی و دارائی.)
جلال زرینیان ² (دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.)

تاریخ دریافت : 1394/12/19 تاریخ پذیرش : 1394/12/19 تاریخ انتشار : 1387/12/01

کلید واژه: عوامل اجتماعی, خشونت خانوادگی, نوع خانواده,

چکیده مقاله :

هدف از انجام این تحقیق، بررسی و شناخت تأثیر عوامل جمعیت شناختی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در تبیین خشونت خانوادگی می‌باشد. به عبارت دیگر در این پژوهش سعی شده است به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که چرا در برخی از خانواده‌ها رفتارهای خشونت آمیز دیده می‌شود. براین اساس فرضیه هایی از سه دیدگاه نظری از حوزه روانشناسی اجتماعی یعنی رویکرد روانکاوی، رویکرد رفتارگرایی و رویکرد شناختی و هم چنین از مطالعات و تحقیقات پیشین، جهت تبیین خشونت خانوادگی استنتاج گردیده است. داده‌های مورد نیاز برای آزمون فرضیه های تحقیق از طریق پرسشنامه و با نمونه‌گیری سهمیه‌ای متناسب با حجم (pps) از یک نمونه 384 نفری از سطح شهر تبریز گردآوری شد. برای دسته‌بندی مؤلفه‌های مربوط به خشونت خانوادگی از تحلیل عاملی اکتشافی، برای محاسبه پایایی گویه‌ها از آلفای کرونباخ و نیز برای آزمون فرضیه‌ها از تکنیک‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تفاوت میانگین T-test)) و آزمون تحلیل واریانس یکطرفه استفاده گردید و در نهایت برای تبیین عوامل اجتماعی مؤثر بر خشونت خانوادگی از تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج حاصله نشان می‌‌دهد که خشونت خانوادگی با متغیرهای نوع خانواده، نوع ازدواج، پایگاه اقتصادی - اجتماعی، وضعیت شغلی، سطح تحصیلات، سن و باورهای مذهبی رابطه معنی‌داری داشته است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present research is to investigate and identify the effect of demographic, economic, social, and cultural factors in describing family violence. In other words, in this research an attempt is made to answer the question "Why is violent behavior seen in some families?" Therefore, the research hypotheses have been based on three theoretical perspectives of social psychology; i.e., the Psychoanalytic approach, the behavioristic approach, and cognitive approach as well as the previous studies in order to describe family violence. The data needed for testing the hypotheses were collected through a questionnaire and probability proportionate to size sampling (PPS) from a sample of 384 persons in Tabriz. The exploratory factor analysis was used to categorize the factors related to family violence, and cronbachs Alpha was used to measure the reliability of the items. In order to test the hypotheses, Pearson's correlation coefficient, T-test, and one-way variance analysis were used. Finally, to show the social factors affecting family violence, multiple regerssion was used. The results obtained from the research indicate that family violence has a significant relation with the family type, marriage type, socio-economic status, job status, level of education, age, and religious beliefs.

منابع و مأخذ:

1-    آرنسون. 1385، روان‌شناسی اجتماعی، ترجمه: شکرکن، نشر رشد.

2-     ببی، ا. 1384، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه: رضا فاضل، تهران، نشر سمت.

3-     بیرو،‌ آ. 1375، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: باقر ساروخانی، تهران، نشر کیهان، چاپ سوم.

4-     حسینی، ا. 1383، کتاب زنان، شماره هفتم، انتشارات شورای فرهنگی و اجتماعی زنان.

5-     درویش‌پور، م. 1378، چرا مردان به اعمال خشونت علیه زنان ترغیب می‌شوند؟ مجله زنان، سال هشتم، شماره: 56.

6-     رفیع‌پور،‌ ف. 1377، کندوکاوها و پنداشته‌ها، تهران، شرکت سهامی‌انتشار، چاپ نهم.

7-      سازمان جهانی بهداشت، انجمن آموزش بهداشت و ارتقای سلامت خانواده. 1380، خشونت علیه زنان، مترجم: رفیعی‌‌فر و دیگری، تهران، نشر تندیس، چاپ اول.

8-     سرمد، ز و دیگران. 1385، ‌روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، نشر اگه، چاپ دوازدهم.

9-     شاملو، س. 1378، بهداشت روانی ،تهران، نشر رشد.

10- شری، ج و دیگری. 1994، پرسشنامه ارزشهای شخصیتی(P. V.Q)، مترجم: ابوالفضل کرمی، جزوه آموزشی شرکت روان تجهیز سینا.

11- صدیق سروستانی، ر. 1385، آسیب شناسی اجتماعی، تهران، انتشارات آن.

12-   فرجاد، م. 1363، آسیب‌شناسی اجتماعی و جامعه شناسی انحرافات، نشر بدر.

13- کریمی،‌ ی. 1382، ‌روان‌شناسی اجتماعی (نظریه‌ها، مفاهیم و کاربردها)، تهران، انتشارات ارسباران، چاپ یازدهم.

14- کریمی،‌ ی. 1373، ‌روان‌شناسی اجتماعی، تهران، انتشارات پیام نور.

15- طباخی، ا. 1385، بررسی جامعه شناختی خشونت علیه زنان در خانواده و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن (مطالعه موردی شهر اورمیه)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات.

16- طاهری بجد، م. 1381، جایگاه خشونت در حقوق کیفری، رساله دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.

17-  Borgata, E. F., 1992, Encyclopedia of sociology, vol 1-4.

18-      New Zealand Journal of Psychology. Dec 2000, by Kanzantzis, Nikolaos, Flett, Ross. A, et al. Domestic violence, psychological distress, and physical illness among  New Zealand women.