نفوذ داعش در آسیای مرکزی و تأثیر آن بر امنیت ملی ج. ا. ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسی

زهرا توکلی ¹ (دانشجوی دکتری علوم سیاسی(گرایش مسایل ایران)، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کیهان برزگر ² (دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسؤول).)
مجید توسلی رکن آبادی ³ (دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/10/19 تاریخ پذیرش : 1400/10/22 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: آسیای مرکزی, داعش, امنیت ملی ایران, افراط‌گرای تکفیری, دولت‌های فرومانده,

چکیده مقاله :

این مقاله به بررسی خطر نفوذ داعش در آسیای مرکزی و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران می پردازد. دولت‌های فرومانده و دولت‌های شکننده در آسیای مرکزی توانایی ایجاد رفاه، امنیت، آموزش و آگاهی‌های لازم را برای مردم خود ندارند؛ درنتیجه، شرایط برای گرایش مردم این مناطق به افراط‌گرایی فراهم می‌شود. در راستای خطر وجود و افزایش افراط‌گرایی تکفیری در مرزهای غربی ایران (عراق و سوریه)، خطر رشد این جریان در مرزهای شرقی، آسیای مرکزی و قفقاز جدی است. به‌رغم وجود برتری ژئوپلتیک روسیه و ایران و همکاری این دو کشور برای جلوگیری از تلاش و موفقیت این جریانات در این مناطق، درصورت متصل شدن این جریان افراط‌گرایی در دو سوی مرزهای ایران به یکدیگر، امنیت ملی ایران از سه جهت عمده با خطر و چالشی جدی مواجه خواهد شد: نخست، ازلحاظ گسترده شدن ناامنی در طول مرزهای شمالی، شرقی و غربی ایران به‌تبع گسترش افراط‌گرایی؛ دوم، استفاده ابزاری بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از جریان‌های افراط‌گرای تکفیری در راستای رقابت استراتژیک؛ و سوم، حادتر شدن مسئله افغانستان و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران. ازاین‌رو، تمرکز بر همگرایی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای می‌تواند مهم‌ترین استراتژی ایران برای مقابله با این پدیده باشد.

چکیده انگلیسی:

In this study, the dangers of ISIS's Influence in Central Asia and its impact on Iran's national security are examined. Failed and fragile states in Central Asia do not have the ability to promote prosperity, security, education, and awareness for their people. As a result, conditions are ripe for the people to lean towards extremism. Due to the presence of takfiri extremism on the western borders of Iran (Iraq and Syria), there are serious risks of this spreading to its eastern borders in Central Asia. Despite the existing hegemony between Iran and Russia and their mutual efforts to stop this current in the region, should the extremism on both sides of its borders join hands, Iran’s security will be seriously compromised in three ways to face serious challenges. Firstly, the extremism will span on its northern, eastern, and western borders; secondly, regional and trans-regional actors will use takfiri extremism for their strategic rivalries; and thirdly, a worsening case in Afghanistan will impact Iran’s security. Thus, focusing on “Regional and trans-regional convergence” can be the most important strategy for Iran to deal with this phenomenon.