کارکردها و مدخل‌های ورود قیاس در رویه قضایی سازمان جهانی تجارت
حیدر پیری
1
(استادیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، ایران.)
وریا حفیدی
2
(گروه فقه شافعی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان ، سنندج ، ایران)
کلید واژه: قیاس, , , , , استدلال حقوقی, , , , , سازمان جهانی تجارت, , , , , رکن حل اختلاف, , , , , هیأتهای استیناف,
چکیده مقاله :
با وجود اختلاف در جزئیات، قیاس به عنوان یکی از ادله انعطاف‌پذیر و کاربردی در استنباط احکام میان اکثر مذاهب اسلامی پذیرفته شده و تاریخی به قدمت فقه دارد؛ اما استدلال قیاسی محدود به نظام فقهی ـ حقوقی اسلام نبوده و در دیگر نظام‌های حقوقی از جمله نظام حقوق بین‌الملل مورد شناسایی قرار گرفته است. در رویه رکن حل اختلاف و ﻫﻴﺄت‌های اﺳﺘﻴﻨﺎف سازمان جهانی تجارت، قیاس به مناسبت‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. به‌رغم عدم تصریح محاکم فوق در توسل به قیاس، می‌توان اظهار داشت قیاس نقش مهمی در تصمیم‌های محاکم مذکور به مثابه ابزارِ رفع خلأ، ابهام و اجمال در مقررات موافقت‌نامه‌های سازمان جهانی تجارت و شناسایی منابع حقوق بین‌الملل بازی می‌نماید. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به تحلیل نقش قیاس در اسناد و رویه سازمان جهانی تجارت پرداخته و رویه سازمان جهانی تجارت را تبیین کرده که این سازمان در تعیین معنای مفاد معاهدات، دامنه یک حق یا تعهد، روشن نمودن محتوای قاعده و نقش مؤثر آن در فرایند تفسیر، رکن حل اختلاف و هیأتهای استیناف دست به دامان قیاس به مثابه یک راه حل عقلانی شده و از استدلال قیاسی به عنوان یک راهکار استفاده کرده‌اند. از آثار مثبت به‌کارگیری قیاس در نظام حقوقی سازمان تجارت جهانی، افزایش انسجام رویة قضایی و پیش‌بینی پذیری تصمیم‌های محاکم است که بیانگر سلامت مکانیزم قضایی، تقویت‌کننده درک قانونمندی و عادلانه بودن سیستم است.
چکیده انگلیسی :
Despite some differences, analogy accepted as one of the flexible and practical method in inference of religious laws among most Islamic schools and its origin goes back to the origin of jurisprudence itself. Analogy is not limited to Islamic jurisprudential-legal system and has been recognized in other legal systems, including the international law system. Analogical reasoning has been used repeatedly in the World Trade Organization Dispute Settlement Body (the DSB Panels and the Appellate Body) on different occasions. Although the DSB Panels and the Appellate body has been silent, in most cases, about resorting to analogy; it could be argued that analogy plays an important role in the reports of the Panels and the Appellate body, as a means of filling gaps, eliminating the ambiguity and brevity in the WTO agreements, as well as identifying the sources of international law.This paper analyzes the role of analogy in the judicial procedure and agreements of the WTO. The practice of the WTO clearly shows that in determining the meaning of the provisions of treaties, the scope of a right or obligation, clarifying the content of the rules and its effective role in the interpretation process, the Panels and the appellate body resort to analogical reasoning as a rational solution or a criterion. In addition, by analogy, the WTO legal system typically ensures the coherence and predictability of the Panels and the Appellate body reports,which are vital for any judicial mechanism and reinforce an understanding of the legality and fairness of the system
