واکاوی تجدید مجازات سلب حیات در فقه امامیه
محورهای موضوعی : حقوق خصوصی
محمد محسنی دهکلانی
1
(دانشیار گروه فقه و مبانی اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران)
اسمعیل قندور بیجارپس
2
(استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
کلید واژه: قصاص, حدود, تعزیرات, اعدام, حیات دوباره, تجدید مجازات,
چکیده مقاله :
در نظام کیفری اسلام مجازات برخی جرائم، سلب حیات از مجرم است این مجازات ها گستره قابل توجهی در ابواب حدود، تعزیرات و قصاص دارند. کمااینکه برخی دیگر از جرائم، مشتمل بر مجازات هائی اند که نوعاً و مطابق عادت و طبیعت خود موجب سلب حیات مجرم می شود. رجم در زنای محصنه و به دارکشیده شدن در محاربه از مصادیق قسم اخیرند. حال اگر در دو حالت فوق پس از اجرای متعارف و معمول مجازات، مجرم سلب حیات نگردید، آیا مجازات تکرار می گردد؟ یا آنکه اجرای مجدد مجازات به قصد سلب حیات مجرم محتاج دلیل مستقلی است؟ نویسنده معتقد است در جرایمی که مجازات آن، قتل یا همان ازهاق نفس جانی است با فرض عدم سلب حیات پس از اجرای مجازات، مشروعیت اجرای مجدد مجازات منتفی نیست. ولی در جرایمی که مجازات آن، عناوینِ اسبابی است که عادتاً منجر به ازهاق می شود اگر در موردی اتّفاقاً نتیجه معمول نداد اجرای مجدد آن، فاقد وجاهت شرعی است. این نظریه با قواعد اولیّه ناظر به مجازات ها، قاعده درء نیز آن را اقتضاء می کند
In the penal system of Islam, the punishment for some crimes is the deprivation of life of the offender. These punishments have a considerable scope in terms of "Hadd", "Tazir" and "Qisas". Some other crimes include punishments that typically and in accordance with their nature and common law cause the offender to be deprived of life. "Stoning" in adultery and "Hanging" in Moharebeh are examples of the mentioned punishments. But if in the two mentioned cases, the usual and common punishment, does not lead to death of the offender, is the punishment repeated? Or that re-execution of the punishment for deprivation of life requires an independent reason? The author believes that in crimes, for which the punishment is death or deprivation of life, if the punishment does not lead to death of the offender, the legitimacy of re-enforcing the punishment is not eliminated. But penalties normally cause death, if in a case, accidentally, the common result is not obtained, re-execution of the punishment is not legally acceptable. This theory is in conformity with the original rules of punishments and Interdiction rule.
_||_
Amidi, E. (1996). Kanzol Favaed fi Hale Moshkelat Qavaed. Qom: Qom Institute.
Ardebili, A. (1983). Majma Faedeh val Borhan fi Sharh Ershad Azhan. Qom: Islamic Publication Office.
Esfahani, M.H. (2005). Kashfol Lesam val Ebham. Qom: Islamic Publication Office.
Fazel, J. (1998). Kanzol Erfan fi Fiqh Quran. International Congress of Islamic Religions.
Haeri, A. M. (1998). Riazol Masael. Qom: Aal Bayt Institute.
Haeri, M. E. (1996). Riyazol Masael (1st ed.). Qom: Islamic Publication Office.
Hakim, M.S. (2006). Masael Moasereh fi Filqh Qaza (2nd ed.). Qom: Darol Najaf.
Helli, E. (1990). Al-Saraer Havi Le Tahrir Fatavi. Qom: Islamic Publication Office.
Helli, J. (1987). Al-Mozhab Bare fi Sharh Mokhtasar Nafe. Qom: Qom Publication.
Helli, M.H. (1967). Iza Favaed fi Sharh Moshkelat Qavaed. Qom: Eslameilian Institute.
Helli, N. (1998). Al-Mokhtasar Nafe fi Fiqh Imamiyah (6th ed.). Qom: Esmaeilian Publication.
Hur Ameli, M.H. (1989). Vasaelol Shiah. Qom: Islamic Publication Office.
Kazemi, J. (1986). Masalek Afham ela Ayat Ahkam (2nd ed.). Tehran: Mortazavi Bookshop.
Khansari, A.Y. (1985). Jameol Madarek fi Sharh Mokhtasar Nafe. Qom: Esmaeilian Institute.
Khoei, A. (2001). Taklamah Menhaj. Qom: Imam Khoei Institute.
Khomeini, R. (No date). Tahrirol Vasilah. Qom: Darol Elm Publication.
Koleyni, A.J. (1987). Al-Kafi (4th ed.). Tehran: Darol Kotob Islamiyah.
Lankarani, M. F. (2000). Tafsil Shariah fi Sharh Tahrir Vasilah. Qom: Aemeh Atahr.
Majlesi, M. M. (1986). Melaz Ekhyar fi Fahm Tahzib Akhbar. Qom: Marashi Najafi.
Makarem Shirazi, N. (2004). Safinatol Nejah va Moshkelat Hoda va Mesbah Saadat. Iraq: Kashefol Qeta Publication.
Marashi, S. (1995). Qesas Ala Zou Quran val Senah. Qom: Ayatollah Marashi Najafi.
Najafi, M. S. (1984). Javaherol Kalam fi Sharh Sharaye Islam (7th ed.). Beirut: Dar Ehya Torath Arabi.
Nouri, M.H. (1988). Mostadrakol Vasael va Mostanbetol Masael. Beirut: Aal Bayt Institute.
Rohani, S. (1992). Fiqh Sadiq (1st ed.). Qom: Imam Sadiq Institute.
Sadooq, M. (1993). Man La Yahzarah Faqih. Qom: Elmiyeh Institute.
Shahroudi, M. (1998). Necessities in criminal law. Tehran: Dadgostar Publication.
Tabrizi, J. A. (2005). Tanqih Mabani Ahkam. Qom: Islamic Publication Office.
Tousi, J.H. (1980). Al-Nahayah fi Mojarad Fiqh val Fatava. Beirut: Darol Ketab Arabi.
Tousi, J.H. (1987). Tahzib Ahkam (4th ed.). Tehran: Darol Ketab Islamiyah.
Tousi, M.H. (1988). Vasilah Ela Neyl Fazilah. Qom: Ayatollah Marashi Najafi.
Yazdi, M. (1986). Principles of jurisprudence. Tehran: Islamic Publication Center.