کاربرد ارزشیابی فرایندی در مدارس ابتدایی (مطالعه موردی آموزش و پرورش منطقه ممقان)

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

فیروز محمودی ¹ (استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز،)
محمدتقی عبدالله‌زاده ² (دانش آموخته برنامه‌ریزی درسی)
محمد منصورزاده ³ (دانش آموخته برنامه‌ریزی درسی)

تاریخ دریافت : 1394/07/15 تاریخ پذیرش : 1395/03/04 تاریخ انتشار : 1395/04/01

کلید واژه: ارزشیابی فرایندی, معلمان ابتدایی, ارزشیابی کلاس درس, ارزشیابی تکوینی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضربررسی میزان آشنایی و رابطه‌ی آن با کاربرد ارزشیابی فرایندی در بین معلمان دوره ابتدایی شهرستان ممقان است تا مشخص شود معلمان تا چه اندازه با ارزشیابی فرایندی آشنایی دارند و از آن در کلاس درس خود استفاده می‌کنند. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی بوده و شامل کلیه‌ی معلمان مدارس ابتدایی منطقه‌ی ممقان در سال تحصیلی 93-1392 به تعداد 180 جهت بررسی انتخاب شدند که از این تعداد 127 نفر به پرسشنامه ها پاسخ دادند. ابزار گردآوری داده‌های پژوهش دو پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته است که پایایی پرسشنامه اول از طریق آلفای کرونباخ 92/0 و پرسشنامه دوم از طریق روش دو نیمه کردن 83/0 محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان داد معلمان از ارزشیابی فرایندی و ابزارهای آن شناخت کمتری دارند، اکثر معلمان از مفاهیم، فرآیندها، روش‌ها و ویژگی‌های ارزشیابی فرایندی آگاهی لازم را ندارند. معلمان نسبت به ارزشیابی فرایندی دیدگاهی مثبت دارند و در کلاس‌های درس خود استفاده می‌کنند، اما سابقه و مدرک آنها با میزان شناخت از این نوع ارزشیابی و به کارگیری آن ارتباط معنی داری ندارد

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to investigate the relationship between teachers’ familiarity with process-oriented evaluation and their use of process-oriented evaluation in their classes in Mamaghan Elementary school. This is a descriptive – survey research and included all 180 primary school teachers in Mamaghan in the academic year 1392-1393, among whom 127 teachers completed the questionnaires. To collect the data, two researcher-made questionnaires were used. The reliability of the first questionnaire was calculated by Cronbach’s Alpha ).92), and the reliability of the second questionnaire was calculated through spilt-half method (.83).  The results showed that teachers were less familiar with process-oriented evaluation and its tools, concepts, characteristic and principles. But, they had a positive attitude toward process-oriented evaluation and used it in their classrooms. The other finding was that teachers` degree and experience did not have a significant relationship with their familiaarty and use of process-oriented evaluation

منابع و مأخذ:

ابومحمدی، مرضیه و خانقایی، بی‌بی‌ملیحه (1384). بررسی دیدگاه معلمان دوره‌ی ابتدایی در مورد ارزشیابی.سازمان آموزش و پرورش استان یزد.

احدی‌ارسون، کبری (1391). مطالعه‌ی تجربیات پسران دوره‌ متوسطه‌ی شهر تبریز از ارزشیابی فرایندی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.

بنی اسد، حسین (1384). آشنایی با طرح ارزشیابی توصیفی. تهران: آگاه.

بیرمی‌پور، علی؛ شریف، مصطفی؛ جعفری، سیدابراهیم و مولوی، حسین (1390). شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر اجرای طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس دوره ابتدایی کشور. پژوهش‌های برنامه‌درسی، 1(2): 28-1.

جیمز، فرانسیس و براون، کیت (1382). یادگیری مبتنی بر تفاوت‌های فردی(ترجمه‌ی مجید نعمتی و حیدر تورانی). تهران: قو.

حامدی، هاجر (1388). ارزشیابی اجرای برنامه ارزشیابی کیفی توصیفی پایه اول ابتدایی مدارس استان سمنان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه الزهرا.

حسنی، محمد؛ احمدی، حسین و حصاربانی، زهرا. (1387).الگویی نو در ارزشیابی تحصیلی: ارزشیابی توصیفی: ارزشیابی برای یادگیری بهتر.تهران: برهان.

حسنی، محمد؛ و احمدی، غلامعلی (1386). زمینه‌یابی برای اجرای ارزشیابی کیفی- توصیفی در مدارس ابتدایی شهر تهران. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 23(6):  123-85.

حیدری، شعبان (1375).تأثیر اجرای ارزشیابی تکوینی بر افزایش پیشرفت تحصیلی سال اول دبیرستان‌های نظام جدید، منطقه فریدون کنار. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.

رحمانپور، فرزانه (1382).بررسی میزان تأثیر نمرات فرایندی بر آموزش از دیدگاه مدیران و معلمان دوره‌ی ابتدایی شهرستان مانه و سملقان. پایان‌نامه‌ی کارشناسی آموزش ابتدایی، مرکز آموزش عالی فرهنگیان بجنورد.

رزاق‌منش، حسن (1386). بررسی تأثیر ارزشیابی تکوینی و ارائه‌ی بازخورد بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی سال تحصیلی 87-1386. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد مرودشت.

رستگار، طاهره (1388). ارزشیابی در خدمت آموزش. تهران: منادی تربیت.

زارعی، اقبال (1388). تأثیر ارزشیابی توصیفی بر خلاقیت و مشارکت یادگیری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پایه سوم دبستان شهر بندرعباس. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران، 5 (2)، 79-92.

سیف، علی‌اکبر (1389). اندازه گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی. تهران: دوران.

فرج‌اللهی، مهران و حقیقی، فهیمه‌سادات (1386). نقش ارزشیابی فرایندی در تعمیق یادگیری دانش‌آموزان پایه دوم ابتدایی شهرستان تهران. فصلنامه‌ی تعلیم و تربیت، 23(92): 116-79 .

فضلی‌خانی، منوچهر و محمدمیرزایی، علیرضا (1384). ارزشیابی از فرآیندهای کیفی در مدارس راهنمایی تحصیلی. تهران: آزمون نوین.

کرمعلیان، حسن؛ جعفری هرندی، رضا و عبادی، سید حسین (1392). بررسی مشکلات اجرای ارزشیابی کیفی توصیفی از دیدگاه معلمان و مدیران مدارس ابتدائی. رویکردهای نوین آموزشی، 8 (2): 92-73.

کیامنش، علیرضا (1373). روش‌های ارزشیابی آموزشی. تهران: دانشگاه پیام نور.

ماهر، فرهاد؛ آقایی، اصغر؛ برجعلی، احمد و روحانی، عباس (1386). ارزشیابی توصیفی با نظام سنتی بر اساس جو کلاس، ویژگی­های عاطفی و میزان خلاقیت دانش­آموزان دوره ابتدایی. فصلنامه دانش و پژوهش در علوم تربیتی، 14: 71- 92.

ملایی دستجردی، سمیه (1389).بررسی مشکلات ارزشیابی توصیفی کیفی از دیدگاه معلمان و والدین دانش‌آموزان مقطع ابتدایی شهر اصفهان در سال تحصیلی 89-1388. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه اصفهان.

موسوی، سیده ماهرخ؛ و مقامی، حمیدرضا (1391). مقایسه اثر بخشی دو شیوه جدید و قدیم ارزشیابی تحصیلی بر نگرش به خلاقیت و پیشرفت درسی دانش‌آموزان دوره ابتدایی. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(2): 146-125.

موسی‌پور، نعمت‌الله (1377). ارزشیابی از سیستم آموزشی دوره‌ی راهنمایی تحصیلی در برآورد نیاز هدایت تحصیلی و شغلی فراگیران: 74-1344. نشریه ادب و زبان فارسی، 3(8): 144-122.

نادری، مهین (1388). بررسی چالش‌ها و چشم‌اندازهای طرح ارزشیابی توصیفی از دیدگاه مدیران، معلمان و کارشناسان مجری در مدارس ابتدایی استان چهارمحال و بختیاری. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه اصفهان.

نوازش، سیامک (1388). مطالعه‌ تطبیقی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دوره‌ی ابتدایی در کشورهای ایران، انگلستان و هندوستان. پایان‌نامه‌ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه خواجه نصیر.

واحدی، محمدتوفیق (1387). میزان هماهنگی و انطباق طرح ارزشیابی توصیفی با برنامه درسی و مهارت‌های معلمان در ارزشیابی توصیفی (فرآیند- فراورده)، خرم آباد: شاپور خواست.

یادگارزاده، غلامرضا (1383). بررسی مشکلات روش‌های ارزشیابی تکوینی رایج در مدارس ابتدایی استان همدان و ارائه‌ی راهبردهایی برای آن. شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان همدان.

یارمحمدیان، محمدحسین (1390). اصول برنامه‌ریزی درسی. تهران: یادواره‌ی کتاب.

Airasian, P., (1999).  Assessment in the Classroom: A Concise Approach. United States: McGraw-Hill.

Angelo, Thomas, A. & Cross, K. Patricia (1993). Classroom Assessment Techniques. San Francisco: Jossey Bass.

Black, P. & William, D. (1998) .Inside the black box: raising standards through classroom assessment. London: kings College.

Brookhart, S. M. (2010). How to Assess Higher-order Thinking Skills in Your Classroom. Washington: Association for Supervision and Curriculum Development.

Brookhart, S. M. (2006). Formative assessment strategies for every classroom. Washington: Association for Supervision and Curriculum Development.

Cowie, B. & Bell, B. (1999). Amodel of formative assessment in science education.Assessment in education, 6(6), 101-110.

Hill, J. D., & Flynn, K. M. (2006). Classroom instruction that works with English language learners. Washington: Association for Supervision and Curriculum Development.

Palmetier, L. & Jeanne B. (1994). Formative Self-Assessment Techniques: The Kudosn Approach.Lilly Ratcliff: Conference.

Reigeluth, C. (2012). Instructional Theory and Technology for the New Paradigm of Education. http://www.um.es/ead/red/32 (Received 2015/03/28).

Russell, K. M., & Airasian, P. W., (2011).Classroom Assessment: Concepts and Applications, 7th Edition. United States: McGraw-Hill.

Savin-Baden, M & Major, C H. (2004).  Foundations of Problem-Based Learning. Maidenhead, UK: Society for Research into Higher Education and Open University Press.

Shepard, L. A. (2000). The role of assessment in a learning culture. Educational Researcher, 29(7), 4–14.

Wiggins, G. P. (1993). Assessing student performance. San Francisco: jossy-Bass.