نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله‌ای(مطالعه موردی شهر ایذه)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

نفیسه مرصوصی ¹ , نیلوفر آذربرزین ²

1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور واحد تحصیلات تکمیلی تهران – ایران
2 - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور واحد تحصیلات تکمیلی تهران – ایران

تاریخ دریافت : 1397/05/13 تاریخ پذیرش : 1397/06/06 تاریخ انتشار : 1397/08/15

کلید واژه: سرمایه اجتماعی, ایذه, توسعه پایدار, محلات شهری, شاخص ها,

چکیده مقاله :

گسست در ساختار فضایی محلّه‌های شهری و از بین رفتن هویت کالبدی آن‌ها، سبب از بین رفتن ساختار اجتماعی پیوسته میان ساکنان و کاهش ارتباطات چهره به چهره و رودررو گشته و باعث جایگزینی روابط ثانویه به‌جای روابط گرم و صمیمی افراد شده است. هدف پژوهش بررسی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله ای شهر ایذه می‌باشد. روش پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی بوده و ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه محقق ساخته می‌باشد جامعه آماری پژوهش شامل محلات 15 گانه شهر ایذه می‌باشد که طبق سرشماری سال 1390 جمعیتی بالغ‌بر 122013 نفر است. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 250 نفر به دست آمده است. داده‌های گردآوری‌شده توسط پرسشنامه با استفاده از آزمون T در قالب نرم‌افزارSPSS 20 مورد آزمون و تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. نتایج نشان می‌دهد وضعیت کلی سرمایه اجتماعی در سطح محلّه‌های شهر ایذه با سطح معناداری بالای 05/0 نشان دهنده ی وضعیت مطلوب می‌باشد.و ازنظر شهروندان دو شاخص کالبدی - زیست‌محیطی و بهداشتی - درمانی در وضعیت فرا پایداری قرارگرفته است و شهروندان از این دو سنجه رضایتمندی کافی رادارند ولی دو سنجه دیگر شاخص اجتماعی - فرهنگی و اقتصادی در سطح معنی‌داری قرار نگرفتند و در سطح ناپایداری قرار دارد. نتیجه کلی پژوهش حاکی از توجه بیشتر متخصصان و برنامه ریزان شهری و منطقه‌ای به شاخص‌های توسعه پایدار محلّه‌ای در سطح محلات 15 گانه شهر ایذه می باشد.

چکیده انگلیسی:

The breakdown in the spatial structure of urban neighborhoods and the loss of their physical identities has resulted in the disappearance of continuous social structures among residents and the reduction of face-to-face communications and has led to substitution of secondary relationships rather than warm and intimate relationships among individuals. The purpose of this research is to investigate the role of social capital in sustainable development of the city of Izeh. The method of this research is descriptive-analytic and the main instrument of the research is a researcher-made questionnaire. The statistical population of the study is 15 neighborhoods of Izeh city, which according to the census of 1390 population is 122013 people. The sample size was obtained from 250 Cochran formula. The collected data were analyzed by SPSS 20 software using T-test. The results show that the general status of social capital in the level of the city of Izeh with a significant level above 0.05 indicates the desired status. In terms of citizens, two physical, environmental and health-related indicators are in a non-sustained state, and citizens of these two measures Satisfactory satisfaction, but two other indicators of socio-cultural and economic indicators were not significant at level of instability. The overall result of the research suggests that the attention of the urban and regional planners and urban planners to the indicators of sustainable development of the localities in the level of the fifteen neighborhoods of Izeh city.

منابع و مأخذ:

1. پاتنام، رابرت، (1380)، دموکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمه: محمدتقی دلفروز، انتشارات وزارت کشور.


2. پورجعفر، محمدرضا، (1388)، طراحی شهری و سرمایه اجتماعی در فضاهای شهری، انتشارات طحان، تهران.


3. تاج‌بخش، کیان و اسدی کیا، بهناز، (1382)، تئوری سرمایه اجتماعی: پیامدهای آن برای توسعه اقتصادی و اجتماعی، انتشارات گفتمان.


4. تاج‌بخش، کیان، (1384)، سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی توسعه، ترجمه: افشین خاکباز، حسن پویان، انتشارات شیرازه، تهران


5. توسلی، غلامعباس، (1379)، جامعه‌شناسی شهری، انتشارات دانشگاه پیام نور.


6. توکلی، مرتضی، تاجبخش، کاظم، (1387)، بررسی و تحلیل میزان سرمایه اجتماعی در مناطق شهری و روستایی مرزی سیستان، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 2، ص 162- 143.


7. جوادزاد اقدم، هادی، علوی، سید علی (1395 )، تحلیل تطبیقی نقش سرمایه اجتماعی در پایداری محله‌ای در بافت‌های فرسوده و جدید (نمونه موردی: محلات نارمک و یوسف‌آباد)، فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 7، شماره 24، صفحه 83-104.


8. ربانی خوراسگانی، علی، صدیق اورعی، غلامرضا، خنده‌رو، مهدی، (1388)، بررسی سرمایه اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری آن در سطح محلّه (نمونه موردی: محلّه‌های منطقه 9 مشهد)، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، پاییز و زمستان 1388.


9. شریفیان ثانی، مریم، (1380)، سرمایه اجتماعی: مفاهیم و چارچوب نظری، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال اول، شماره دوم.


10. شماعی، علی، (1383)، توسعه اجتماعات محلّه‌ای، و تأثیر آن بر توانمندسازی نظام مدیریت شهری، چکیده مقالات همایش توسعه محلّه‌ای، تهران، شهرداری تهران.


11. قاسمی، وحید، نگینی، سمیه، (1389)، بررسی تأثیر بافت محلّه‌ها بر هویت اجتماعی، با تأکید بر هویت محلّه‌ای در شهر اصفهان، مجله علمی پژوهشی مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال دوم، شماره هفتم، زمستان 1389.


12. مرکز آمار ایران، (1390)، سرشماری نفوس و مسکن سال 90، دفتر آمار و اطلاعات استانداری خوزستان.


13. مقیمی، عباس، (1392)، نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محلّه های شهری (مطالعه موردی: محلّه های رفیش آباد و نهضت آباد شهر اهواز)، رساله‌ی کارشناسی ارشد، استاد راهنما: سعید ملکی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم زمین.


14. ملاحسنی، حسین، ( 1383)، سرمایه اجتماعی در سطح محلّه، چکیده مقالات همایش توسعه محلّه‌ای، تهران، شهرداری تهران.


15. موسوی، سید احمد، (1385)، برنامه‌ریزی توسعه محلّه‌ای با تأکید بر سرمایه‌ی اجتماعی، کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس.


16. موسوی، میر طاهر، (1385)، مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی، فصلنامه علمی – پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23.


17. Chambers, R. (1997). General interaction participation of participatory research and Development, in power and participatory Development theory practice. Edited by Nici N. et. Al., intermediate Technology publication, London.


18. Coleman, J. (1994). Fondation of social theory. Combridye: Harward university press.


19. Das, D., (2008), Urban Quality of Life: A case study of Guwahati, Journal of Social Indicators Research, Vol 88, pp. 297-310.


20. Hanifan, L.J., (1916), The Rural School Community Center, Annals of American Academy of Political and Social Science, Vol .67, PP. 130-138.


21. Keller, S. (1968), The Urban Neighborhood, New York, Random House, U.S.A.Forrest.


22. Krause, D.R,R.B. Handffield & B.T.Bevlerly, (2006), The relationships between upplier development, commitment, social capitalaccumulation and performance improvement, journal of operations management.


23. Kreuter, M. W, Young, L. A., & Lezin, N. A. (1998),"Measuring social capital in small communities ",Atlanta, Georgia: Health 2000, Inc.


24. Morris, D. and Hess, K. (1975), Neighborhood Power. Boston. MA: Beacon Press. U.S.A.


25. Organisation for Economic Co-operation and Development, (2005), Going for Growth: Structural Policy Indicators and Priorities in OECD Countries, Paris.

Randolph, T. Hester, Jr. (1984), "Planning Neighborhood Space with People", University of California, U.S.A, Second Edition.