بررسی و ارزیابی توانمندی‌ها و پتانسیل‌های ژئوتوریستی شهرستان سرعین (مطالعه موردی: روستاهای آلوارس، درآباد، نوران)

محورهای موضوعی : اکوتوریسم

فریبا اسفندیاری درآباد ¹ (استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.)
بهروز نظافت تکله ² (دانشجوی دکتری گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.)

تاریخ دریافت : 1401/04/15 تاریخ پذیرش : 1401/05/20 تاریخ انتشار : 1401/10/01

کلید واژه: ژئوتوریسم, سرعین, پتانسیل, مدل دینامیکی, مدل پائولووا,

چکیده مقاله :

گردشگری یا توریسم می‌تواند بین‌المللی باشد و یا این‌که به‌صورت داخلی در یک کشور انجام شود. از نظر این سازمان گردشگری صرفا محدود به سفرهایی نمی‌شود که در دوران تعطیلات انجام می‌شود بلکه اگر یک مسافر از محل زندگی خودش دور شده و به محل دیگری از کشور یا حتی کشور دیگر مسافرت کند و مدت زمانی را مشغول به کسب و کار و حتی تحصیل شود در دسته‌بندی توریست یا گردشگر قرار می‌گیرد. هدف از این پژوهش بررسی و ارزیابی توانمندی‌ها و پتانسیل‌های ژئوتوریستی (مطالعه موردی: روستاهای آلوارس، درآباد، نوران) می‌باشد. روش این تحقیق از نوع کاربردی، تحلیلی و مقایسه‌ای می‌باشد که در این تحقیق از مدل دینامیکی جهت ارزیابی توان گردشگری و از مدل پاوولوا جهت ارزیابی توان رقابت‌پذیری مناطق ژئوتوریستی استفاده شده است. ارزش و اهمیت مناطق ژئوتوریستی در مدل هادزیک به وسیله سه شاخص ارزش علمی، ارزش‌های مازاد و میزان آسیب‌پذیری مناطق برآورد می‌شود و در مدل پاوولوا از نظر عوامل مثبت و منفی، توان رقابت‌پذیری مناطق برآورد می‌شود. در مدل دینامیکی با استفاده فرمول حجم نمونه کوکران تعداد کارشناس و گردشگر مشخص شده است که پرسش‌نامه از 55 بازدیدکننده و 10 کارشناس جهت ارزیابی توان ژئوتوریستی منطقه مورد مطالعه استفاده گردید. نتایج حاصل نشان می‌دهد که توان ژئوتوریستی مناطق درآباد برابر 4/33، نوران برابر 44/36 و آلوارس 64/59 می‌‍‌‌‌باشد که توان ژئوتوریستی درآباد و نوران متوسط و تفاوت زیادی با هم‌دیگر ندارند ولی منطقه آلوارس دارای توان ژئوتوریستی خوبی است. هم‌چنین برای ارزیابی رقابت‌پذیری مناطق مورد مطالعه نتایج به‌دست آمده از تجزیه و تحلیل عوامل مثبت و منفی نشان‌دهنده این است که نتایج نهایی ارزش عددی مناطق درآباد برابر 14/1، نوران برابر 18/1 می‌باشند که دارای رقابت‌پذیری رضایت‎بخش و منطقه ژئوتوریستی آلوارس با مقدار 41/1 دارای رقابت‌پذیری خوب و مناسبی می‌باشد. بنابراین نتیجه‌گیری می‌شود که منطقه گردشگری آلوارس از نظر رقابت‌پذیری نسبت به سایر مناطق گردشگری مورد مطالعه پتاسیل‌های مناسبی برای جذب گردشگر را به خود اختصاص داده است.

چکیده انگلیسی:

Tourism can be international or domestic in a country. According to this organization, tourism is not only limited to the trips that are made during the holidays, but if a traveler moves away from his place of residence and travels to another place in the country or even another country and spends a period of time doing business and Even if he is educated, he is classified as a tourist. As we mentioned, tourism is both domestic and international. The purpose of this research is to investigate and evaluate the capabilities and potentials of geotourism (case study: Alvares, Darabad, Noran villages). The method of this research is applied, analytical and comparative, in this research, a dynamic model was used to evaluate the potential of tourism, and the Pavlova model was used to evaluate the competitiveness of geotourism areas. The value and importance of geotourist areas in the Hadzik model is estimated by three indicators of scientific value, surplus values ​​and the degree of vulnerability of the areas, and in the Pavlova model, the competitiveness of the areas is estimated in terms of positive and negative factors. In the dynamic model, using Cochran's sample size formula, the number of experts and tourists has been determined, and a questionnaire of 55 visitors and 10 experts was used to evaluate the geotourism potential of the studied area. The results show that the geotourism potential of Darabad is 33.4, Noran is 36.44, and Alvares is 59.64. The geotourism potential of Darabad and Noran is average and not much different from each other, but Alvares region has good geotourism potential. Also, to evaluate the competitiveness of the studied areas, the results obtained from the analysis of positive and negative factors indicate that the final results of the numerical value of the areas of Darabad are equal to 1.14, Noran is equal to 1.18, which have satisfactory competitiveness and Alvarez geotourism area with The value of 1.41 has good competitiveness. Therefore, it is concluded that Alvarez tourism region has appropriate potentials for attracting tourists in terms of competitiveness compared to other studied tourism regions.

منابع و مأخذ:

اسفندیاری درآباد، ف.، نظافت تکله، ب.، حسن زاده، م.، پاسبان، ا م.، 1401، ارزیابی و تحلیل توان گردشگری و رقابت پذیری استان اردبیل با استفاده از مدل پائوولوا و مدل دینامیکی هادزیک (مطالعه موردی: هیر، خلخال، سرعین)، فصلنامه مطالعات محیط زیست، دوره 7، شماره 3، صص 5188-5201

اسفندیاری دراباد، ف.، جدی، ص.، ریحان، م.، 1392. بررسی تنگناهای طبیعی و انسانی برای توسعه فیزیکی – کالبدی شهرها در شهرستان گرمی با استفاده از GIS، جغرافیا و آمایش شهری، شماره 6، صص 96-85.

اصغری سراسکانرود، ص.، اسفندیاری درآباد، ف.، محمدنژاد، و.، زینالی، ب.، اصغری سراسکانرود، ص.، 1393. ارزیابی قابلیت ژئوتوریستی منطقه ضحاک شهرستان هشترود، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، دوره 4، شماره 13، صص 81-69.

اصغری سراسکانرود، ص.، نظافت تکله، ب.، 1399. توان ژئوتوریستی و تحلیل رقابت پذیری مناطق ژئوتوریستی منطقه سرعین، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 35، شماره 3، صص 203-193.

امامی‌کیا، و.، مختاری، د.، روستائی، ش.، 1399. ارزیابی کیفیت مقاصد ژئوتوریستی شهروندان کلانشهر تبریز با استفاده از روش VQE مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی، فصلنامه گردشگری و توسعه، سال 10، شماره 2، صص 122-109.

بدری، س، ع.، صادق قنبری، ج.، 1384. ارزیابی توان‌های محیطی در عمران روستایی (مطالعه موردی: حوضه رود قلعه چای عجب شیر)، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 54، صص 185-173.

خان زاده، ح.، رهنورد، ف.، بامداد، ن.، محمودزاده، ی، م.، 1400. مدل تبیین رقابت پذیری گردشگری شهرهای توریستی ایران، فصلنامه علمی تحقیقات بازاریابی نوین، سال 11، شماره 2، صص 68-45.

عفیفی، م، ا.، قنبری، ع.، 1388. بررسی جاذبه‌های ژئوتوریستی گنبدهای نمکی لارستان (مطالعه موردی: گنبدنمکی کرموسج)، فصلنامه جغرافیای طبیعی، دوره 2، شماره 6، صص 47-31.

غضبانی، ر.، امین‌بیدختی، ع، ا.، جعفری، س.، حقیقت، ح.، 1399. عوامل موثر بر رقابت‌پذیری مقصد ژئوتوریسم، مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 15، شماره 49، صص 93-63.

قنبری، ا.، حجازی، م، ا.، قنبری، م.، 1391. ارزیابی توانمندی زمین گردشگری مکان‌های ژئومورفولوژیکی موجود در روستای کندوان، مجله مسکن و محیط روستا، سال 31، شماره 141، صص 121-109.

کاظمی، م.، 1386. مدیریت گردشگری، انتشارات سمت، تهران.

کامیابی، س.، 1387. ارزیابی نقش جاذبه‌های طبیعی و ژئوتوریسمی حوضه حلبه رود و پارک ملی کویر استان سمنان، چهارمین همایش زمین شناسی و محیط زیست، تربیت مدرس، تهران.

لطفی، ص.، باباخانزاده، ا.، 1393. بررسی اثر گردشگری پایدار شهری بر ساکنان شهر(مطالعه موردی: شهر جوانرود کرمانشاه)، فصلنامه برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دوره 3، شماره 9، صص 150-130.

مقصودی، م.، یمانی، م.، مقیمی، ا.، رضوانی، م، ر.، بهاروند، م.، 1397. شناسایی و ارزیابی ژئومورفوسایتهای کارستی با استفاده از مدل تلفیقی کوبالیکوا و کرنچر (نمونه موردی: شهرستان پلدختر استان لرستان)، فصلنامه ژئومورفولوژی کمی، دوره 7، شماره 1، صص 12-1.

یمانی، م.، عظیمی راد، ص.، باقری، س.، 1391. بررسی قابلیت‌های ژئوتوریسمی ژئومورفوسایت‌های منطقه سیمره، فصلنامه تحقیقات جغرافیا و پایداری محیطی، شماره 2، صص 88-69.

Armenska, T., Markovic,V., Davidovic,N. and Jovanovic,T.(2011). Integrated Model of Destination Comptitiveness. Geographica Pannonica, 15(2): 58 - 69.

Ayikoru, M. 2015. Destination competitiveness challenges: A Ugandan perspective. Tourism Management, 50, 142-158.

Balan, D. Balaure, V. and Veghes, C. 2009. Travel and Tourism Competitiveness of the world’s top Tourism Destination: An exploratory assessment. Acta Geoturistica, 4(11), pp 15-31.

Chinonso C Lwuagwu, Olugbenga Agboola (2016). Geo tourism: A paradigm Shift in Tourism Discuss, Adekunle Agasin University Journal of Financial and Sciences, PP 145-154.

Comanescu, L.A. Nedelea, R. and Dobre, V. 2012. The Evaluation of Geomorphosite from the Ponoare protected area. Journal of Geography, 5 (1), pp 54-69

Coratza, P. and Giusti, C. 2005. Methodological proposal for the assessment of the scientific quality of geomorphosites. IL Quaternary, 18(1), pp 307- 313.

Drebenstedt, C. Rybár, P. and Domaracká, L. 2011. Mountain tourism in Germany shown on example in Saxony. Acta Geoturistica, 2(2), pp 60-63

Hadžić, O. Marković, S.B. Vasiljević, A. and Nedeljković, M. 2010. A Dynamical Model for Assessing Tourism Market Attractiveness of a Geosite. 1st International Conference on Geoheritage & Geotourism Research GEOTRENDS, pp 23-25

National Geographic. 2010. Centre for sustainable destinations the geotourism charter. http://travel.nationalgeographic.com/travel sustainable .about_geotourism.html. Accessed 29 Jan 2011

Nemanj, T. 2011. The Potential of Lazar Canyon (Serbia) as a Geotourism Destination, Inventory and Evaluation. Geographical Pannonica. 15(3), pp 103-112.

Panizza, M. 2001. Geomorphosites: concepts, methods and example of geomorphological survey. Chinese Science Bulletin, 46, pp 4–6.

Pavolová, H. Bakalar.T. lubomir.  2014. Model for the assessment of competitiveness of geotourist destinations in Slovakia. Acta Geoturistica. Number2.31-36

Pavolová, H. Domaracký, D. and Hvizdák, L. 2011. Application of destination management in the development area of tourist trade in the Slovak Republic. Acta Geoturistica. 2(2), pp 49-54.

Pavolová, H. Kyseľová, K. and Bakalár, T. 2012. Brownfields as a tool for support of Destination Tourism development. Acta Geoturistica, 3(1), pp 1338-1355.

Reisinger, Y., Michael, N. & Hayes, J. P. 2019. Destination competitiveness from a tourist perspective: A case of the United Arab Emirates. International Journal of Tourism Research, 21(2), 259-279.

Reynard, E. Fontana, G. Kozlik, L. and Scapozza, C. 2007. A method for assessing the scientific and additional values of geomorphosites. Geographical Helvetica, 62(3), 148-158.

Zouros, N. 2007. Geomorphosite assessment and management in protected areas of Greece, Case study of the Lesvos Island-coastal geomorphosites. Geographical Helvetica, 62(3), 169-180.