مکان یابی بهینه فضای سبز شهری:موردمطالعه شهر بناب

محورهای موضوعی : هیدرولوژی

میر نجف موسوی ¹ , اصغر رشیدی ابراهیم حصاری ² , سمیه روشن رودی ³

1 -
2 -
3 -

تاریخ دریافت : 1391/01/20 تاریخ پذیرش : 1391/10/07 تاریخ انتشار : 1391/08/01

کلید واژه: کلمات کلیدی: مکان یابی, شهربناب, فضای سبزشهری,

چکیده مقاله :

چکیده رشد صنعت و افزایش جمعیّت در شهرها، به ساخت و سازهای سوداگرانه‌ای منجر شده است. این ساخت و سازها به مسائل بهداشتی و تأمین حداقل نور و هوا در مناطق متراکم شهری توجهی نداشته‌اند. از سوی دیگر، ضرورت ایجاد کاربری‌های جدید شهری، برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون شهرنشینان به تدریج باعث کاهش سهم فضای سبز و باغ‌های شهری گردیده است که ماحصل آن آلودگی‌های زیست محیطی موجود می‌باشد. پارکها و فضاهای سبز شهری از اهمیت استراتژیکی زیادی برای بهبود شرایط زیستی جوامع شهری امروزی برخوردارند. شهر بناب از جمله شهرهایی است که از توزیع مناسب فضای سبز برخوردار نیست و یرخی از محلات آن فاقد فضای سبز یا پارک می‌باشند.در صورتیکه برخی دیگر از محلات از فضای سبز بیشتری برخوردارند. هدف این پژوهش توزیع بهینه‌ی فضای سبز در هر یک از محلات می‌باشد. برای مکان یابی بهینه‌ی فضای سبز،ارزش زمین‌های منطقه برای ایجاد فضای سبز، مورد ارزشیابی قرار گرفته است. بدین منظور، از معیارهای نزدیکی به رودخانه، نزدیکی به مراکز مسکونی، سازگاری با کاربری اراضی، دسترسی به شبکه ارتباطی، نزدیکی به مراکز آموزشی، نزدیکی به تاسیسات و تجهیزات، نزدیکی به مراکز فرهنگی و دوری از فضاهای سبز موجود، تراکم بالای جمعیتی و سرانه پایین فضای سبز در سطح محلات استفاده شده است. به منظور تعیین مکان بهینه برای ایجاد فضای سبز ابتدا داده‌های مکانی گردآوری شده‌اند. سپس پایگاه اطلاعاتی GIS تشکیل شده و نقشه‌های تهیه شده برای هر یک از معیارها، به یک لایه اطلاعاتی در محیط GIS تبدیل شد. با روی هم گذاری این لایه‌ها طبقه‌بندی مکان‌های موجود، به صورت خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف، خیلی ضعیف و کاملا نامناسب انجام گرفته است. در این طبقه‌بندی، زمین‌هایی که درجه‌ی تناسب آنها خیلی خوب و خوب بوده‌اند را برای ایجاد فضای سبز انتخاب شده‌اند. این مکان‌ها در محلات پرتراکم که سرانه‌ی فضای سبز کمی دارند همچنین در حواشی رودخانه، نزدیک به مراکز مسکونی، آموزشی، شبکه‌ی ارتباطی، تاسیسات شهری و فرهنگی هستند و از پارامترهای دیگر مانند فضای سبز موجود فاصله‌ی مناسبی دارند و برخی ازآنها در زمین‌های بایر که مالکیت آنها دولتی دارند قرارگرفته‌اند

منابع و مأخذ:

منابع:

1- اسماعیلی، اکبر (1381)؛ بررسی و تحلیل فضای سبز (پارک­های درون شهری) از دیدگاه برنامه‌ریزی شهری در مناطق 1 و 8 شهرداری تبریز، پایان نامه‌ کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.

2- باروقی، فریده، (1383)، کاربری فضای سبز شهری از برنامه تا واقعیت، مجله شهرداری­ها، سال پنجم، شماره ششم..

3- رحمانی،محمد جواد،(1382)بررسی روند تصمیم گیری در مکان یابی پارک‌ها و فضای سبز عمومی تاثیر آن بر ایمنی آن‌ها، مجله سبزینه شرق،سال سوم،شماره 6

4- زیاری، کرامت‌اله و حافظ مهدنژاد و فریاد پرهیز (1388)، مبانی و تکنیک‌های برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه بین‌المللی چابهار، چاپ اول.

5- سعیدنیا، احمد (1379)، فضای سبز شهری، کتاب سبز شهرداری، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهری، وزارت کشور، چاپ نهم.

6- شکوئی، حسین (1358)، اکولوژی اجتماعی شهرها، انتشارات دانشگاه تبریز.

7- شیری، ابوالفضل (1385)، ارائه­ی الگوی مکان یابی بهینه­ی فضای سبز شهری با استفاده از GIS ، مطالعه­ی موردی: پارکهای شهر زنجان، پایان نامه­ی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان.

8- قربانی، رسول و راضیه تیموری (1389)، تحلیلی بر نقش پارک‌های شهری در ارتقای کیفیت زندگی شهری با استفاده از الگوی Seeking - Escaping نمونه موردی: پارک‌های شهری تبریز، فصلنامه­ی پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 72. 

9- قربانی، رسول(1386)، تحلیل فضایی توزیع پارکهای شهری تبریز و نارسائیهای موجود در آن، طرح تحقیقاتی، دانشگاه تبریز.

10- مجنونیان،هنریک(1374)مباحثی پیرامون پارک­ها، فضای سبز و تفرجگاه­ها، انتشارات سازمان پارکهاوفضای سبز شهرداری تهران

11- وارثی، حمیدرضا،محمدی جمال، شاهیوندی احمد (1387)، مکان یابی فضای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (نمونه‌ی موردی: شهر خرم آباد)، مجله­ی جغرافیا و توسعه‌ی ناحیه­ای، شماره ی 10.

12- AL-SHALABI , Mohamed A., Shattri Bin Mansor, Nordin Bin Ahmed, Rashid Shiriff,(2006) GIS Based Multicriteria Approaches to Housing Site Suitability Assessment, XXIII FIG Congress, Munich, Germany.

13- Balram Shivanand, Dragicevic Suzana, (2005), Attitudes Toward Urban Green Space: Integrating Questionnaire Survey and Collaborative GIS Techniques to Improve Attitude Measurements, Landscape and Urban Planning

14- Girardet,(1992),EEA,two_third of all Europeans now reside in towns or cities,Boston

15- Harvey, F., Chrisman, N., (1998), Boundary objects and the social construction of GIS technology. Environment and Planning A 30 (9), 1683–1694.

16- Hopkins, L., (1977). Methods for generating land suitability maps: a comparative evaluation. Journal for American Institute of Planners 34 (1), 19–29.

17- Manlun, Yang, (2003), Suitability Analysis of Urban Green Space System Based on GIS, ITC. May, A., (1996), Information Technology in Urban Planning, Rutledge, London.

18- Pickles, J., (1995). Ground Truth: The Social Implications of Geographic Information Systems, Guilford Press, New York

19- Scottish, Richard (1987), information natural heritage trends, London.

20- Ulrich, R.S (1981).natural, versus, urban, scienes; sompsycho_physiological effects. Environ, Behave, Tokyo