بررسی اشتغال بخشهای اقتصادی با استفاده از مدل تغییر سهم و ضریب مکانی (LQ) (مورد: مراکز شهرستانهای استان آذربایجان غربی )

محورهای موضوعی : هیدرولوژی

دکتر علی زنگی آبادی ¹ ()
شورش آهنگری ² ()

تاریخ دریافت : 1391/02/21 تاریخ پذیرش : 1391/03/14 تاریخ انتشار : 1391/05/01

کلید واژه: اشتغال, استان آذربایجان غربی, بخشهای اقتصادی, مدل تغیرسهم, مدل ضریب مکانی,

چکیده مقاله :

مبحث اشتغال و پیچیدگی‌های آن در جامعه امروز ایران توجه بسیاری از دولتمردان، کارشناسان را به خود جلب کرده است. بخشهای اقتصادی از ارکان توسعة هر منطقه محسوب می‌شود. رشد بخشهای اقتصادی گویای پیشرفت هر منطقه است و برخورداری از هدف خاص برای فعالیت‌های اقتصادی در هر مکان، مشخص‌کننده پیشرفت آن مکان در یک زمینة خاص اقتصادی است. هدف از این مطالعه تعیین وضعیت اشتغال بخشها و گروه‌های عمده فعالیت‌های اقتصادی در مراکز شهرستانهای استان آذربایجان غربی طی سالهای 75-1385 می‌باشد که بدین منظور با استفاده از روش تغییر سهم (Shift-Share) به تشخیص بخشهایی که مزیت نسبی دارند پرداخته شده است. لذا با به کارگیری ضریب مکانی (LQ)، بخشهای پایه که صادرکننده نیروی شاغل خود بوده‌اند، مشخص گردیده‌اند. نتایج حاصل نشان می‌دهد که بخشهای کشاورزی و صنعت کاهش رشد را داشته‌اند و بخش خدمات در استان بر بخشهای دیگر مسلط شده است. نرخ بیکاری در استان 58/10 می‌باشد. نرخ رشد در کل اقتصاد مرجع (آذربایجان غربی) برابر 568/0 است. ساختار بخشهای اقتصادی استان طی سالهای 85-1375 مثبت و دارای صعود بوده است. تمامی بخشهای اقتصادی به جز بخش صنعت که تا حدودی نزول داشته، از مرتبه بالایی برخوردار بوده‌اند. همچنین در سال 1375 در استان آذربایجان غربی بخشهای کشاورزی، صنعت و خدمات واردکننده و در سال 1385 کلیه بخشها صادرکننده نیروی اشتغال بوده‌اند. بنابراین توجه هر چه بیشتر برنامه ریزان نسبت به دقت و حساسیت در هدف گذاری در بخشهای سه گانه لازم و ضروری است.

منابع و مأخذ:

منابع

1- اسفندیاری، علی اصغر، فرهاد ترحمی(1388)، «بررسی اشتغال زایی بخشهای اقتصادی ایران با تاکید بر بخش کشاورزی»، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره17، تهران، صص115-93.

2- اکبری، نعمت‌الله، شیرین مصری‌نژاد(1382)، «بررسی وضعیت اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی استان اصفهان در طی دوره (75-1365) (رهیافت تغییر سهم و شاخص LQ)»، مجله دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، شماره 3، اصفهان، 74-59.

3- بختیاری، صادق، ابوالفضل یحیی‌آبادی(1380)، «تحلیل تغییرات ساختاری در اشتغال و بررسی انتقال نیروی کار بین بخش‌های اقتصادی ایران»، مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره12، اصفهان، صص 76-55.

4- پدرام، مهدی، مریم حبیبی فر(1387)، «بررسی رابطه بلندمدت تقاضای نیروی کار و عوامل مؤثر بر آن در بخش صنعت ایران از طریق آزمون همجمعی جوهانسون»، پژوهشنامه اقتصادی، شماره 3، تهران، صص 161-141.

5- جلالی اسفند آبادی، سید عبدالحمید، ابراهیم جاویدان(1389)، «تاثیر آزادسازی تجاری بر اشتغال بخش کشاورزی ایران»، فصلنامه تحقیقات اقتصادکشاورزی، شماره4، تهران، صص 150-135.

6- حائری، سید احسان(1388)، «بررسی اشتغال در استان تهران و شهرستان‌های آن بر پایه مدل (تغییر - سهم)»، مجله کار و جامعه، شماره 115، تهران، صص71-58.

7- حکیمیان، محمد حسین(1378)، «بررسی نقش بخش خدمات در اقتصاد ایران»، مجله مدیر ساز، شماره 6، تهران، صص61-33.

8- خداپرست مشهدی، مهدی، محمدعلی فلاحی، مصطفی سلیمی فر، امین حق‌نژاد(1391)، «بررسی اعتبار قانون واگنر و دیدگاه کنزی برای اقتصاد ایران: یک تجزیه و تحلیل سری زمانی)»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال 12، شماره 1، تهران، صص 112-87

9- رضویان، محمدتقی(1383)، «عملکرد بخش‌های مختلف اقتصاد ایران در تولید اشتغال، پژوهش‌های اقتصادی»، شماره 12، تهران، صص36-13.

10- زیاری، کرامت اله(1380)، «بررسی، تحلیل و برنامه ریزی اشتغال دراستان یزد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی»، شماره61، صص107-89.

11- زیاری، کرامت اله(1381)، «برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات دانشگاه یزد»، چاپ سوم، یزد.

12- عبیری، غلام حسین(1384)، « توسعه نیافتگی و اشتغال، روند تحولات کشورهای درحال توسعه»، مجله اقتصاد و بانک، شماره59، تهران، صص45-41.

13- فرهودی، رحمت‌الله اکبر محمدی(1385)، «تحلیل و پیش بینی وضعیت اشتغال در شهر سنندج با استفاده از مدل تغییر سهم ضریب مکانی و ضریب جینی»، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره12، تهران، صص 76-55.

14- قویدل، صالح، خسرو عزیزی(1387)، «شناسایی عوامل مؤثر بر سهم اشتغال در بخش خدمات و زیر بخش‌‌های آن(مورد مطالعه ایران)»، پژوهش نامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره 28، بابلسر، صص 116-98.

15- کرباسی، علیرضا، هاجر اثنی‌عشری، حسن عاقل(1387)، «پیش بینی اشتغال بخش کشاورزی در ایران»، مجله اقتصاد در توسعه کشاورزی، جلد 22، شماره2، تهران، صص 43-31.

16- متین نفس، فرهاد(1383)، «بهینه‌سازی نقش اعتبارات کشاورزی در ایجاد اشتغال»، مجله بانک و اقتصاد، شماره46، تهران، صص 29-27.

17- مرکز آمار ایران(1385-1375)، «سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرهای استان آذر بایجان غربی».

18- مرکز آمار ایران(1386)، سالنامه آماری استان آذربایجان غربی. بخش سرزمین و آب و هوا، 83-1.

19- مصری نژاد، لیلا ترکی(1383)، «تجزیه و تحلیل ساختار اشتغال در بخشهای عمده‌ی اقتصادی مناطق شهری ایران با استفاده از روش تغییر سهم و شاخص  LQ»،پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره 15، تهران، صص 128-109.

20- معصومی اشکوری، سید حسن(1385)، «اصول و مبانی برنامه ریزی منطقه ای»، انتشارات پیام، چاپ سوم، تهران.

21- میرحبیبی، مقداد(1386)، «چالش‌های اشتغال در کشور و کار شایسته»، مجله گزارش، شماره 187، تهران، صص 13-11.

22- Knudsen, C. (2002), Shift-Share Analysis: Further Examination of Models for The Description of Economic Change, Department of Geography, Bloomington, Usa.

23- Kermani, M. (2001), An Analysis and Test of Regional Inequalities of Employment in Provinces of Iran, Modarres Human Sciences; 5(2):1-20.

24- Klosterman, R. E. (2001), Community and Analysis Planning Techniques, Rowmand and Littlefield Publishers, Maryland. Ch 12, Usa.