کارکرد تزیینی، توضیحی و نمادین اوصاف در منظومه‌های غنایی با تکیه بر لیلی و مجنون، یوسف و زلیخا و سلامان و ابسال جامی
محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی
حسین آقا حسینی
1
(استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران)
هاجر فتحی نجف آبادی
2
(دکتری زبان و ادبیات غنایی، دانشکده علوم انسانی و حقوق، واحد اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان (خوراسگان)، ایران)
کلید واژه: وصف, ژنت, کارکرد تزیینی, کارکرد توضیحی, کارکرد نمادین,
چکیده مقاله :
شاعران منظومه‌های روایی در آفرینش روایتی جذاب، از وصف برای شخصیت‌پردازی و فضاسازی استفاده می‌کنند. ژنت به بررسی وصف و ارتباط آن با روایت و روایتگری پرداخته است. وی برای اوصاف، کارکرد تزیینی، توضیحی و نمادین قائل می‌شود. در این پژوهش، کارکردها در سه منظومۀ غنایی لیلی و مجنون، یوسف و زلیخا و سلامان و ابسال جامی، به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است تا میزان و کیفیت استفاده از اوصاف با کارکردهای گوناگون، در هر منظومه مشخص گردد و در نهایت به این پرسش پاسخ داده شود که اوصاف در منظومه‌های غنایی غیر از کارکرد تزیینی، چه کارکرد دیگری دارد؟ نتایج حاصل از تحقیق بیانگر اینست که علی‌رغم باور غالب که کارکردِ نمادین، ویژۀ متون عرفانی و رمزی است، در سه منظومۀ غنایی موردنظر، کارکرد نمادین اوصاف، مفاهیم زیادی را در متن گنجانده است، اما با توجه به تفاوت‌های موجود در روایت سه منظومه برای درک مفهوم نمادین اوصاف باید به حوزۀ جغرافی، قبیله، قوم، مذهب و تاریخ رجوع شود؛ از این رو برای درک مفاهیم اوصاف با کارکرد نمادین، از نشانه‌شناسی استفاده شده‌است. براعت استهلال یکی از انواع کارکرد توضیحی اوصاف است که بیشتر در لیلی و مجنون یافت می‌شود و برای کارکرد تزیینی اوصاف در منظومه سلامان و ابسال موردی یافت نشد.
The poets of narrative poems have used description to character settlement and space making, to create attractive narration. Genette has analysied description and its relation between narration and Narrative. He has accepted three Functions about description: Decorative function, Explanatory function and Symbolic function. In this research, in Descriptive - Analytical method, Functions of descriptions have analyzed in Jami's three systems, Josef and Zuleika, Leili and Majnoon and Salaman and Absal to Determine Quality and use of descriptions with different functions and make an answer that which functions lyric systems have? The most common idea is that Symbolic function is just for Erfani systems but this function has many Concepts in systems but to understand concepts should study historical, geographic, Religious, Ethnic, National areas so should use Semiology. Prologue is one of Explanatory functions in Leili and Majnoon and there is no Symbolic function in Salaman and Absal.
اخلاقی، اکبر (١٣٧٦)، تحلیل ساختاری منطق الطیر عطار. اصفهان: فردا .
ابراهیمی، نادر (1396)، براعت استهلال، تهران: روزبهان.
امامی، نصرالله؛ قاسمی‌پور، قدرت (١٣٨٧)، «تقابل عنصر روایتگری و توصیف در هفت پیکر نظامی». مجله نقدادبی، شماره ١: 145-161.
امین شیرازی، احمد ( ١٣٦٩)، آئین بلاغت، شرح مختصرالمعانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
جامی، نورالدین عبدالرحمن بن احمد (١٣٧٨)، هفت اورنگ. تصحیح جابلقا دادعلیشاه و دیگران، تهران: میراث.
چندلر، دانیل (1394)، مبانی نشانه شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران: سوره مهر.
حکمت، علی اصغر ( ١٣٦٣)، جامی. تهران: توس.
حیدری، فهیمه (١٣٨٩)، تحلیل ساختاری ومحتوایی رمان سووشون اثر سیمین دانشور. پایان نامۀ کارشناسی ارشد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان.
سوسور، فردینان (1382)، دورۀ زبان‌شناسی عمومی، تهران: هرمس.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (١٣٩3)، ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما، ترجمۀ حجهالله اصیل، تهران: نی.
شفیعیون، سعید (١٣٨۹)، «سراپا یکی از انواع ادبی غریب فارسی»، مجلۀ جستارهای ادبی، شماره١٧٠، صص ١47-174.
علوی مقدم، سیدمحمد (١٣٦٩)، «براعت استهلال»، مشکوه، شماره٢٦، صص ٦١-٤٨.
صفوی، کورش (١٣٩١)، آشنایی با معنی‌شناسی، تهران: پژواک کیوان.
ضیمران، محمد (1383)، درآمدی بر نشانه‌شناسی هنر، تهران: قصه.
گیرو، مایکل (1387)، نشانه‌شناسی، ترجمۀ محمد نبوی، تهران: آگه.
مایل هروی، نجیب (١٣٧٧)، جامی، تهران: طرح نو.
همایی، جلال‌الدین (١٣٧٩)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.
Genette, Gérard, Ann Levonas. (1976), Boundaries of Narrative, New Literary History, Vol. 8, No. 1, Readers and Spectators: Some Views and Reviews (Autumn, 1976), pp. 1-13 .
_||_Akhlaghi, A. 1998, Structural Analysis of Attar's Mantigh al-Tayr, Isfahan, Farda.
Alavi Moghadam, M. 1369, Prologue, Meshkat, no26, pages 61-48.
Amin Shirazi, A. 1369, The Mothod of Rethoric; an Explanation on Mokhtasat al-Ma'ani, Qom, Daftr e Tablighat Eslami.
Chandler, D. 1397, The Basics Semiotics, translated by Parsa, M. Tehran, soorey e Mehr.
Ebrahimi, N. 1398, Prologue, Tehran, roozbehan.
Emami, N. and Gasemipoor, Q. 2008. The Contrast Onarration and Description Element in the Haftpeykar of Nezami. Literary critique.N1.Bahar, Tehran. PP. 145-162.
Genette, G. A. Levonas. (1976), Boundaries of Narrative, New Literary History, Vol. 8, No. 1, Readers and Spectators: Some Views and Reviews (Autumn, 1976), pp. 1-13 .
Guiraud, P. 1387, Semiologie, translated by, Nabavi, M. Tehran, Agah.
Hekmat, A. 1363, Jami, Tehran, toos.
Heydari, F. 2010.The Analysis of structure and content of novel of SoShun, by Danehvar, S. P.h.D thesis. The University of Persian language and literature. Isfahan University.
Homaei, J. 1379, The Techniques of Rethoric and Figures of Speech, Tehran, Homa.
Jami, N.A. A. 1999. HaftOrang. DadAliShah, J.Mirath Maktoob, Tehran.
Mayel Heravi, N. 1377, Jami, Tehran, Tarh e no.
Safavi, K. 1391, Getting to Know Semiologie, Tehran, Pejvak Keyvan.
Saussure, F. 1382, Course in General linguistics, translated by Safavi, k. Tehran, Hermes.
Shafiei Kadkani, M. 1393, literature since Jami to now, translated by Asil, H. Tehran, Ney.
Shafieiun, S. .2010. Sarapa, One of the Persian Exotic Literature Genres. Literature Searches. Fall .N170. PP.147-174.
Zeimaran, M. 1383, Income to Semiology of Art, Tehran, Ghese.
