جلوه‌های عشق در غزلیات وحشی بافقی

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

علی دهقان ¹ ()
مینا پورسعدی ² ()

تاریخ دریافت : 1391/04/25 تاریخ پذیرش : 1391/06/27 تاریخ انتشار : 1391/02/01

کلید واژه: عشق, غزل, وحشی, صفات,

چکیده مقاله :

چکیده عشق از اساسی‌ترین موضوعات شعر فارسی است و انواع زمینی و آسمانی آن در اشعار شاعران عامی و عالم و عابد و عارف، مضامین عالی و تعابیر زیبایی را به وجود آورده است. کمال‌الدین وحشی بافقی غزل‌سرای قرن دهم هجری، از جمله شعرای مهم و تأثیرگذار در مکتب واسوخت، با مهارتی که در به‌کارگیری الفاظ دارد سیمای عشق را به اشکال گوناگون به تصویر کشیده است. هدف این تحقیق این بوده که بشناسد که عشق مورد نظر وحشی چه ویژگی‌هایی دارد؟ نتیجة تحقیق حاضر نشان می‌دهد که ویژگیها و صفات عشق در غزلیات وحشی بافقی غالباً با مضامین راجع به مسأله عشق در آثار شاعران عاشق و عارف پیش از او همسانی‌های زیادی دارد. مقام "عشق" در شعر او والا بوده، نوع زمینی و مجازی آن نیز سایه یا واسطة عشق ملکوتی است. در این مقاله جلوه‌های گوناگون عشق در غزل‌های وحشی بررسی می‌شود.

منابع و مأخذ:

 

منابع

1. آفاقی سرای، قدرت (1385)، عشق و جلوه‌های آن در دو جلد اول و دوم کشف‌الاسرار و عده‌الابرار خواجه رشیدالدین میبدی، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز. 

2. جام ژنده پیل، احمد (1368)، انس التائبین، مقابله و تصحیح علی فاضل، چاپ اول، تهران: چاپخانه طهوری.

3. حافظ، شمس‌الدین محمد (1368)، دیوان حافظ، به تصحیح قزوینی/غنی، به اهتمام عبدالکریم جربزه دار، تهران: انتشارات اساطیر.

4. خمینی(ره)، روح الله (1372)، فرهنگ دیوان اشعار امام خمینی (ره)، چاپ اول، تهران: موسسة تنظیم و نشرآثار امام خمینی(ره).

5. دهخدا، علی‌اکبر (1379)، امثال و حکم، جلد دوم، چاپ یازدهم، تهران: امیرکبیر.

6. سجادی، سیدجعفر (1373)، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، چاپ دوم، تهران: کتابخانه طهوری.

7. شاکر، کریم (1388)، "جلوه‌های عشق در شعر حسین منزوی"، فصلنامة تخصصی عرفان، سال ششم، شماره 21، صص 225-240.   

8. شمیسا، سیروس (1381)، شاهدبازی در ادبیات فارسی، تهران: فردوس.

9. شیرازی، محمدمعصوم (بی‌تا)، طرائق‌الحقایق، جلد اول، به تصحیح محمدجعفر محجوب، بی‌جا: انتشارات سینایی.

10. عادل، محمدرضا (1375)، فرهنگ عبارتهای عربی در شعر فارسی، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.

11. عطار نیشابوری، فریدالدین (1377)، تذکره‌الاولیا (گزیده)، به کوشش محمد استعلامی، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

12. عین­القضات همدانی، عبدالله بن محمد (1370)، تمهیدات، به تصحیح عفیف عسیران، تهران: انتشارات منوچهری.

13. قهرمانی، حجت الله (1378)، عشق و عقل در آثار سعدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی، به راهنمایی محمد عرب‌زاده.

14. گوهرین، سیدصادق (1382)، شرح اصطلاحات تصوف، جلد 7و8، تهران: انتشارات زوار.

15. لاهیجی گیلانی محمد (1377)، شرح گلشن راز (مفاتیح‌الاعجاز)، ویرایش علیقلی محمودی بختیاری، تهران: نشر علم.

16. معین، محمد (1371)، فرهنگ فارسی، چاپ هشتم، تهران: امیرکبیر.

17. مولوی، جلال‌الدین محمد (1366)، مثنوی معنوی، تصحیح رینولدنیکلسون، چاپ پنجم، تهران: انتشارات مولی.

18. -------------- (1368)، غزلیات مولوی (گزیده)، انتخاب و توضیح سیروس شمیسا، تهران: چاپ نشر بنیاد.

19. میبدی، ابوالفضل رشیدالدین (1376)، کشف‌الاسرار و عده‌الابرار، به سعی و اهتمام علی‌اصغر حکمت، ج. اول، چاپ ششم، تهران: امیرکبیر.

20. میرقادری، سید فضل الله (1384)، بررسی تطبیقی ویژگی­های عشق در شعر حافظ شیرازی و ابن فارض مصری، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره بیست و دوم، شماره سوم، صص165-184.    

21. نجم­رازی، نجم الدین دایه (1352)، رساله عشق و عقل، ج2، به اهتمام و تصحیح تقی تفضلی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

22. --------- (1366)، مرصادالعباد، به اهتمام محمدامین ریاحی، چاپ سوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

23. نسفی، عزیزالدین (1359)، کشف‌الحقایق، به اهتمام احمد مهدوی دامغانی، چاپ دوم، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

24. وحشی بافقی، کمال‌الدین (1374)، دیوان وحشی بافقی، به کوشش پرویز بابایی، چاپ دوم، تهران: نگاه.

25. --------------- (1388)، دیوان وحشی بافقی، به کوشش حسین آذران نخعی، تهران: امیرکبیر.

26. همایی، جلال الدین (1368)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما