بررسی منشأ و ویژگی های تساهل عرفانی در مثنوی معنوی مولوی

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

احمد خاتمی ¹ (خاتمی استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران)
مرتضی هادیان ² (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1393/03/02 تاریخ پذیرش : 1393/09/15 تاریخ انتشار : 1394/11/01

کلید واژه: انسان, مولوی, تجلی, تساهل, وحدت موجود,

چکیده مقاله :

تساهل به مثابه یکی از مهمترین دیدگاه‌های تاریخ اندیشۀ بشری بر آزادی ادیان و مذاهب تأکید می‌ورزد و در عرفان ایرانی – اسلامی یکی از موضوع‌های محوری است. این مقاله کوشیده است که به تبیین تساهل بپردازد و با تکیه بر متن مثنوی معنوی، منشأ و ویژگی‌های تساهل را در نظام فکری مولوی بنمایاند. دو نظریۀ وحدت موجود و تجلی و ظهور منشأ فکری تساهل عرفانی مولوی است. او با بهره‌گیری از این دو نظریه کوشش دارد که در هستی به انسان مقامی والا دهد و در دفاع از آزادی عقیده، همۀ مذاهب و ادیان را به رسمیت ‌شناسند. بنابراین کثرت‌گرایی دینی، رستگاری پیروان همۀ مذاهب، رهایی از اَنانیّت، باطنی‌گرایی، نسبی‌گرایی و تأکید بر اخلاق عملی از ویژگی‌های تساهل در منظومۀ مثنوی معنوی است.