آشکارسازی و مقایسة چرخه های بارندگی ودبی حوضه های ناورد و قلعه رودخان
محورهای موضوعی : اقلیم شناسی
مهرداد رمضان پور
1
(گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
Mehr5490@iauc.ac.ir E- Mail:
شماره تماس:09111370065)
کلید واژه: تحلیل طیفی, چرخه, بارندگی, دبی, همساز,
چکیده مقاله :
بشر با بی توجهی به قوانین حاکم بر طبیعت و عدم شناخت مسائل زیست محیطی مرتبط با آن، عامل اصلی تغییرات اقلیمی بوده است.چرخه های آشکار و نهان در متغیرهای اقلیمی نیز متاثر ازتغییرات اقلیمی است. ظهور و حدوث این نوسانات می تواند در ایجاد بحران های محیطی و شناسایی آن ها نیز در امر برنامه ریزی های محیطی نقش مهمی ایفا کند. بنابراین در پژوهش حاضرچرخه های نهان، آرام و تدریجی برای سری زمانی بارندگی و دبی با طول دوره آماری 38 سال (1966-2005) در مقیاس فصلی در دو حوضۀ ناورود و قلعه رودخان واقع در استان گیلان از طریق تکنیک تحلیل طیفی وتحلیل دوره نگارهای هر سری زمانی در فاصله اطمینان 95 درصد مورد شناسایی و مقایسه قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که در حوضه ناورود برای هر دو متغیر،چرخه ها معنی دار بوده و از چرخه های سینوسی متفاوت تبعیت می کنند. اما در حوضه قلعه رودخان، چرخه غیرسینوسی دیده نشده است.در حوضه ناورود، تغییرات دبی بیش از بارندگی است اما در حوضه قلعه رودخان، چرخه غیرسینوسیدبی مشهودتر از بارندگی های فصلی است.
Humans have been the main cause of climate change, ignoring the laws of nature and the lack of understanding of the environmental issues associated with it. The Clear and hide cycles of climate change are also affected by climate change. The appearance and occurrence of these fluctuations can play an important role in the creation of environmental crises and their identification in environmental planning. Therefore, in the present study, hide, slow and gradual cycles for rainfall and discharge time series with a statistical period of 38 years (1966-2005) at seasonal scale in both Navourood and QalehRudkhan basins in Guilanprovince through spectral analysis technique and analysis of chronographs at 95% confidence interval was identified and compared. The results of this study indicate that in Navroud basin for both parameters, cycles are significant and follow different sinusoidal cycles. However, the non-sinusoidal cycle has not been seen in the QalehRoudkhan basin. The change of discharge in the Navaroud basin is more than rainfall, but the non-sinusoidal cycle (trend) of discharge in the GhalehRudkhan basin is more apparent than seasonal rainfall.
1- احمدی، امید، فرومدی، مجید و شاهبایی کوتنایی، علی (۱۳۹۷):تحلیل و مقایسه چرخه‌های دمای کمینه، بیشینه و بارش استان مازندران، مطالعه موردی: ایستگاه‌های همدید رامسر و بابلسر، نشریۀ علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، سال 22، شماره سوم، ص 395.
2- بهره‌مند، عبدالرضا،همدمی، قاسموصنیعی، ابراهیم (1392): تحلیلروندتغییراتبلندمدتبارندگیودبیدرغربدریاچهارومیه،پژوهش‌نامه مدیریت حوزه آبخیز، جلد4، شماره 8، ص 43.
3- داداشی رودباری عباسعلی، فلاح قالهریغلام عباس،کرمی، مختار و باعقیده، محمد (1395): تحلیل تغییرات بارش حوضۀ آبریز هراز با استفاده از روش‌های آماری و تکنیک تحلیل طیفی،نشریۀ هیدروژئومورفولوژی، جلد 2، شماره 7، صص86-59.
4- رمضانی‌پور، مهرداد، روشنی، محمود و ستوده، فاطمه (1389): تحلیلی برتغییر، روند و چرخه‌های بارش و دبی در غرب استان گیلان(مطالعه موردی: حوضه ناورود)،مجله مطالعات و برنامه‌ریزیسکونتگاه‌های انسانی (چشم‌انداز جغرافیایی)، جلد 5، شماره 13، صص79-60.
5- سلیقه، محمد،عساکره، حسین، ناصرزاده، محمدحسین و بلیانی، یدالله (1394): تحلیل روند و چرخه‌های سری زمانی بارش سالانه حوضههای آبریز حله و مند، نشریۀتحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 37، صص272-245.
6- عزیزیخالخیلی، طاهر، زمانی، غلام‌محسین و کرمی،عزت‌اله (1395): سازگاریکشاورزان با نوسانات اقلیمی: مشکلات و موانع موجود وراهکارهای پیشنهادی، نشریۀ اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد 30، شماره 3، صص 159-148.
7- عساکره، حسین (1389): تحلیل چرخه‌های میانگین دمای سالانه شهر زنجان، نشریۀ جغرافیا و توسعه، شماره 19، صص 24-11.
8- عساکره، حسین، خوش‌رفتار، رضا و ستوده، فاطمه (1391): تحلیل چرخه‌های سری زمانی دبی و بارش ایستگاه آب‌سنجیماشین‌خانه، حوضۀ آبریز گرکان رود تالش، نشریۀ آب و خاک(علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 26، شماره 5، صص 1139-1128.
9- علیجانی، بهلول، بیات، علی، دوستکامیان، مهدی و بلیانییدا...(1395): تحلیل طیفی سریهای زمانی بارش سالانه ایران، نشریۀجغرافیا و برنامه ریزی، جلد 20، شماره 57، صص 237 – 217.
10- غریب‌دوست، مسعود، قربانی، محمدعلی، فاضلیفرد، محمدحسن و اسدی، اسماعیل (۱۳۹۴):تحلیلطیفتوانی (اسپکترومی) برایبررسیمقیاس‌پذیریبارشماهانه۳۳ایستگاهبارانسنجیایران، مجلۀ پژوهش آبایران، جلد 9، شماره 1، صص 58-49.
11- غیور، حسن‌علی و عساکره،حسین (1384): کاربرد مدل فوریه در برآورد دمای ماهانه و آینده‌نگری آن (مطالعه موردی: دمای مشهد)،فصل‌نامۀ تحقیقات جغرافیایی، شماره 77، صص99-84.
12- میرزایی، سیدیحیی، آذری، آرش و پرهام، غلامعلی (1396): تحلیل طیفی نوسانات دبی- بارش در حوضه آبریز دینه ور، نشریۀ تحقیقات منابع آب ایران، جلد 13، شماره 1، صص 210-204.
13- نظری‌پور، حمید. دوستکامیان، مهدی، اسدی، آرزو و بیات، علی (1393): ناحیه‌بندی اقلیمی جنوب و جنوب غرب ایران با رویکرد برنامه‌ریزیمنطقه‌ای،فصل‌نامۀبرنامه‌ریزیمنطقه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، سال 4،شماره 15، صص132-119.
14- Chang. C. M, and Yeh, H. D, (2018): Spectral Analysis of Temporal Non-Stationary Rainfall-Runoff Processes, Journal of Hydrology, Elsevier, Vol 559, Pp 84–88.
15- Cheng. Y, He. H, Cheng. N, and He. W, (2016): The Effects of Climate and Anthropogenic Activity on Hydrologic Features in Yanhe River, Hindawi Publishing Corporation Advances in Meteorology, Article ID 5297158, 11 pages, p 1. http://dx.doi.org/10.1155/2016/5297158.
16- Luque-Espinar. J. A, Mateos. R. M, Garcia-Moreno. I, Pardo-Iguzquiza, E, and Herrera. G, (2017): Spectral Analysis of Climate Cycles to Predict Rainfall Induced Landslides in the Western Mediterranean (Majorca, Spain), Journal of Natural Hazards, Springer, DOI: 10.1007/s11069-017-3003-3.
17- Parajuli. A, Devkota. L. P, Adhikari. T. R, Dhakal. S, and Kayastha. R. B, (2015) Impact of Climate Change on River Discharge and Rainfall Pattern: A Case Study from Marshyangdi River basin, Nepal, Journal of Hydrology and Meteorology, Vol 9, No 1, p 60.
18- Sagır. C, Kurtulus. B, and Razack. Moumtaz, (2020): Hydrodynamic Characterization of Mugla Karst Aquifer Using Correlation and Spectral Analyses on the Rainfall and Springs Water-Level Time Series, Journal of Water, Vol 12, No 85, P 1.
19- Sitterson. J, Knightes. C, Parmar. Rajbir, Wolfe. K, Muche. M, and Avant. B, (2017): An Overview of Rainfall-Runoff Model Types, Project Officer Office of Research and Development National Exposure Research Laboratory Athens, Georgia, EPA/600/R-14/152, P 3.
20- Unnikrishnan. P, and Jothiprakash. V, (2018): Data-Driven Multi-Time-Step Ahead Daily Rainfall Forecasting Using Singular Spectrum Analysis-Based Data Pre-Processing, Journal of Hydro Informatics, Vol 20, No 3, P 645.
_||_1- احمدی، امید، فرومدی، مجید و شاهبایی کوتنایی، علی (۱۳۹۷):تحلیل و مقایسه چرخه‌های دمای کمینه، بیشینه و بارش استان مازندران، مطالعه موردی: ایستگاه‌های همدید رامسر و بابلسر، نشریۀ علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، سال 22، شماره سوم، ص 395.
2- بهره‌مند، عبدالرضا،همدمی، قاسموصنیعی، ابراهیم (1392): تحلیلروندتغییراتبلندمدتبارندگیودبیدرغربدریاچهارومیه،پژوهش‌نامه مدیریت حوزه آبخیز، جلد4، شماره 8، ص 43.
3- داداشی رودباری عباسعلی، فلاح قالهریغلام عباس،کرمی، مختار و باعقیده، محمد (1395): تحلیل تغییرات بارش حوضۀ آبریز هراز با استفاده از روش‌های آماری و تکنیک تحلیل طیفی،نشریۀ هیدروژئومورفولوژی، جلد 2، شماره 7، صص86-59.
4- رمضانی‌پور، مهرداد، روشنی، محمود و ستوده، فاطمه (1389): تحلیلی برتغییر، روند و چرخه‌های بارش و دبی در غرب استان گیلان(مطالعه موردی: حوضه ناورود)،مجله مطالعات و برنامه‌ریزیسکونتگاه‌های انسانی (چشم‌انداز جغرافیایی)، جلد 5، شماره 13، صص79-60.
5- سلیقه، محمد،عساکره، حسین، ناصرزاده، محمدحسین و بلیانی، یدالله (1394): تحلیل روند و چرخه‌های سری زمانی بارش سالانه حوضههای آبریز حله و مند، نشریۀتحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 37، صص272-245.
6- عزیزیخالخیلی، طاهر، زمانی، غلام‌محسین و کرمی،عزت‌اله (1395): سازگاریکشاورزان با نوسانات اقلیمی: مشکلات و موانع موجود وراهکارهای پیشنهادی، نشریۀ اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد 30، شماره 3، صص 159-148.
7- عساکره، حسین (1389): تحلیل چرخه‌های میانگین دمای سالانه شهر زنجان، نشریۀ جغرافیا و توسعه، شماره 19، صص 24-11.
8- عساکره، حسین، خوش‌رفتار، رضا و ستوده، فاطمه (1391): تحلیل چرخه‌های سری زمانی دبی و بارش ایستگاه آب‌سنجیماشین‌خانه، حوضۀ آبریز گرکان رود تالش، نشریۀ آب و خاک(علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 26، شماره 5، صص 1139-1128.
9- علیجانی، بهلول، بیات، علی، دوستکامیان، مهدی و بلیانییدا...(1395): تحلیل طیفی سریهای زمانی بارش سالانه ایران، نشریۀجغرافیا و برنامه ریزی، جلد 20، شماره 57، صص 237 – 217.
10- غریب‌دوست، مسعود، قربانی، محمدعلی، فاضلیفرد، محمدحسن و اسدی، اسماعیل (۱۳۹۴):تحلیلطیفتوانی (اسپکترومی) برایبررسیمقیاس‌پذیریبارشماهانه۳۳ایستگاهبارانسنجیایران، مجلۀ پژوهش آبایران، جلد 9، شماره 1، صص 58-49.
11- غیور، حسن‌علی و عساکره،حسین (1384): کاربرد مدل فوریه در برآورد دمای ماهانه و آینده‌نگری آن (مطالعه موردی: دمای مشهد)،فصل‌نامۀ تحقیقات جغرافیایی، شماره 77، صص99-84.
12- میرزایی، سیدیحیی، آذری، آرش و پرهام، غلامعلی (1396): تحلیل طیفی نوسانات دبی- بارش در حوضه آبریز دینه ور، نشریۀ تحقیقات منابع آب ایران، جلد 13، شماره 1، صص 210-204.
13- نظری‌پور، حمید. دوستکامیان، مهدی، اسدی، آرزو و بیات، علی (1393): ناحیه‌بندی اقلیمی جنوب و جنوب غرب ایران با رویکرد برنامه‌ریزیمنطقه‌ای،فصل‌نامۀبرنامه‌ریزیمنطقه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، سال 4،شماره 15، صص132-119.
14- Chang. C. M, and Yeh, H. D, (2018): Spectral Analysis of Temporal Non-Stationary Rainfall-Runoff Processes, Journal of Hydrology, Elsevier, Vol 559, Pp 84–88.
15- Cheng. Y, He. H, Cheng. N, and He. W, (2016): The Effects of Climate and Anthropogenic Activity on Hydrologic Features in Yanhe River, Hindawi Publishing Corporation Advances in Meteorology, Article ID 5297158, 11 pages, p 1. http://dx.doi.org/10.1155/2016/5297158.
16- Luque-Espinar. J. A, Mateos. R. M, Garcia-Moreno. I, Pardo-Iguzquiza, E, and Herrera. G, (2017): Spectral Analysis of Climate Cycles to Predict Rainfall Induced Landslides in the Western Mediterranean (Majorca, Spain), Journal of Natural Hazards, Springer, DOI: 10.1007/s11069-017-3003-3.
17- Parajuli. A, Devkota. L. P, Adhikari. T. R, Dhakal. S, and Kayastha. R. B, (2015) Impact of Climate Change on River Discharge and Rainfall Pattern: A Case Study from Marshyangdi River basin, Nepal, Journal of Hydrology and Meteorology, Vol 9, No 1, p 60.
18- Sagır. C, Kurtulus. B, and Razack. Moumtaz, (2020): Hydrodynamic Characterization of Mugla Karst Aquifer Using Correlation and Spectral Analyses on the Rainfall and Springs Water-Level Time Series, Journal of Water, Vol 12, No 85, P 1.
19- Sitterson. J, Knightes. C, Parmar. Rajbir, Wolfe. K, Muche. M, and Avant. B, (2017): An Overview of Rainfall-Runoff Model Types, Project Officer Office of Research and Development National Exposure Research Laboratory Athens, Georgia, EPA/600/R-14/152, P 3.
20- Unnikrishnan. P, and Jothiprakash. V, (2018): Data-Driven Multi-Time-Step Ahead Daily Rainfall Forecasting Using Singular Spectrum Analysis-Based Data Pre-Processing, Journal of Hydro Informatics, Vol 20, No 3, P 645.
