مدل‌سازی میدان جابجایی و رفتار شکست گسل بر اساس روابط کالوکیشن؛ مطالعه موردی زلزله اردیبهشت 97 یاسوج

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

عبدالرسول قنبری ¹

1 - استادیار گروه جغرافیا، واحد لارستان، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

تاریخ دریافت : 1398/11/20 تاریخ پذیرش : 1399/11/14 تاریخ انتشار : 1400/01/01

کلید واژه: تداخل سنجی راداری, زلزله یاسوج, تلفیق معکوس سازی, کالوکیشن,

چکیده مقاله :

انرژی آزادشده به هنگام حرکت سریع گسل، عامل وقوع اغلب زمین‌لرزه‌ها است. در کشور ما که دارای گسل‌های فعال و مناطق زلزله خیزی فراوانی است، شناخت حرکات گسل نتایج حاصل از این حرکات، دارای اهمیت ویژه‌ای است. دراین پژوهش با استفاده از تصاویر بالارو و پایین رو ماهواره Sentinel-1 و بکارگیری فن‌های تداخل سنجی راداری چند دیافراگمی و تداخل سنجی راداری معمولی به زلزله 1397 یاسوج پرداخته و تغییر شکل هم لرزه‌ای را در دو راستای خط دید ماهواره و مسیر آزیموتی تهیه؛ و سه مؤلفه متعامد میدان جابجایی را با استفاده از اندازه‌گیری‌های ژئودتیک استخراج شد. سپس برای به دست آوردن هندسه گسلی و توزیع لغزشی روی صفحه گسل، این مؤلفه‌ها را، با استفاده از روشی بهینه‌سازی کالوکیشن و مدل تحلیلی نیم فضای الاستیک آکادا تحلیل گردید. جابجایی‌های صورت گرفته‌شده بر اثر جابه‌جایی گسل در اثر زلزله یاسوج در منطقه مورد مطالعه را نشان می‌دهد، تغییر ساختار زمین‌شناسی منطقه پس از زلزله با ساختار آن در قبل از زلزله از 80 تا 20- سانتی‌متر بوده است. مؤلفه‌های ارتفاعی جابجایی سطحی حاصل از مدل، میزان جابجایی‌ها برای گسل یاسوج در محدوده مطالعاتی هر چه از گسل سراسر زاگرس فاصله گرفته شود، میزان جابجایی کمتر و کمتر، و با نزدیک شدن به گسل‌های مجاور، میزان جابجایی‌ها افزایش می‌یابد، ماکزیمم جابجایی ارتفاعی برای کل فریم تصویر برابر 45/0 تا 45/0- متر و ماکزیمم مقدار جابجایی افقی حدود 18 سانتیمتر که هر چه از گسل به سمت مناطق دشتی حرکت شود، بیشتراست.

چکیده انگلیسی:

The energy released during the rapid movement of the fault is the cause of most earthquakes. In our country, which has active faults and many seismic areas, recognizing the fault movements of the results of these movements is of special importance. In this study, using up and down images of Sentinel-1 satellite and using multi-diaphragm radar interferometry techniques and ordinary radar interferometer, the 1397 Yasuj earthquake was studied and an isothermal deformation was prepared in both directions of the satellite line of sight and the azimuth path; And three orthogonal components of the displacement field were extracted using geodetic measurements. Then, in order to obtain the fault geometry and slip distribution on the fault plane, these components were analyzed using collocation optimization method and Akada elastic half-space analytical model. The displacements made due to the displacement of the fault due to the Yasuj earthquake in the study area show that the geological structure of the area after the earthquake has changed from its structure before the earthquake from -80 to -20 cm. Elements of surface displacement components obtained from the model, amount of displacements for Yasuj fault in the study area, the farther the distance from the fault across the Zagros, the less and less displacements, and the closer the adjacent faults, the displacements increase, the maximum altitude displacements for The image frame is equal to 0.45 to -0.45 m and the maximum amount of horizontal displacement is about 18 cm, which is more as it moves from the fault to the plain areas.

منابع و مأخذ:

۱- بهرامی، محمدامین، و همکار. (۱۳۸۸): تحلیل مسائل مقدار مرزی دو بعدی خطی با استفاده از روش بدون المان کالوکیشن هرمیتی. فصل­نامه مهندسی مکانیک جامدات. سال ۲. شماره ۲.

۲- به نبیان، بهزاد. و همکاران. (۱۳۹۶): استفاده از مدل کواریانس ناهمسانگرد به منظور محاسبه تغییر شکل پوسته با استفاده از کولوکیشن کمترین مربعات. نشریه علوم وفنون نقشه برداری. دوره ۶. شماره ۴.

۳- پورکرمانی، محسن و همکار. (۱۳۹۲): پهنه بندی خطر زمین‌لرزه در استان کهگیلویه و بویراحمد و تهیه نقشه هم شتاب زمین‌لرزه. طرح پژوهشی سازمان راه و شهرسازی استان کهگیلویه و بویراحمد.

۴- پناهی، محمدرضا و همکاران. (۱۳۹۵): مقایسه روش‌های درون یابی برای برآورد و پهنه بندی سطح آب زیرزمینی (مطالعه موردی دشت تهران-کرج). کنفرانس بین المللی منابع طبیعی، مهندسی کشاورزی محیط زیست و توسعه روستایی.

۵- پناهی وقار، چیستا؛ و همکاران. (۱۳۹۶): شناخت ساختار گسلش بر مبنای توپوگرافی در مناطق زلزله خیز. نشریه مهندسی فناوری اطلاعات مکانی. سال ۵. شماره ۳.

۶- تصاویر ماهواره‌ای ۱: ۱۰۰۰۰۰۰ ایران، مرکز سنجش از دور ایران، وزارت معادن وفلزات.

۷- جمور، یحیی. و همکاران. (۱۳۹۱): برآوردآهنگ GPS حرکات زمین ساخت نوارشمالی تهران بزرگ. فصل­نامه علوم زمین. سال ۲۱. شماره ۸۳.

۸- خدیوی، وحید و همکاران. (۱۳۹۵): اثرپهنه های گسلی پی سنگی بر خمیدگی تاقدیس کوه سیاه، زاگرس چین خورده –رانده. نشریه علوم زمین دانشگاه خوارزمی. جلد ۲. شماره ۲.

۹- حسن لو، عذرا. و همکار. (۱۳۹۰): تحلیل مکانی-زمانی اثر متقابل فعالیت‌های گسل‌های لرزه زا یر یکدیگر در بخش میانی ناحیه زاگرس. مجله زمین‌شناسی کاربردی پیشرفته، شماره ۲ جلد ‍۱.

۱۰- حسینی، محمد خلج امیر، همکاران. (۱۳۸۰): بررسی اثر عوامل اندازه‌گیری الکترومغناطیسی بر بازیابی جسم مجهول بروش تکرار برن. نشریه دانشکده فنی، ۳۳، ۱.

۱۱-  راموز، صالح و همکاران. (۱۳۹۴): تعیین صفر ارتفاعی در شبکه ترازیابی ایران با استفاده از روش کولوکیشن کمترین مربعات. ماهنامه اکتشاف نفت و گاز. شماره ۱۲۵.

۱۲- سازمان برنامه و بودجه کشور (۱۳۹۳): برنامه آمایش سرزمین استان کهکیلویه و بویر احمد.

۱۳- سرشماری سازمان آمار ایران، (۱۳۹۵).

۱۴- صحابی فرد، ناهید، یساقی، علی و محمدقاسم گودرزی، (۱۳۹۴): تحلیل ساختاری پاره گسل جنوبی پهن گسل عرضی کره بس در جنوب فیروزآباد کمربند چین– رانده زاگرس، مجله علوم زمین، سال ۲۴ شماره ۹۵.

۱۵- صفری، عبدالرضا. شریفی، محمدعلی. بحرودی، عباس و زارعی، صمد. (۱۳۹۳): تخمین عمق دریا با استفاده از آنومالی جاذبی حاصل از ارتفاع سنجی ماهواره‌ای به روش کالوکیشن کمترین مربعات (مطالعه موردی: دریا عمان). نشریه علمی ترویجی مهندسی نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی. دوره پنجم. شماره سوم.

۱۶- ظاهرمند، صمد. و همکار. (۱۳۹۳): بررسی لرزه‌خیزی ناحیه یاسوج با توجه به وضعیت زمین‌شناختی و گسل‌های موجود منطقه. پانزدهمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران.

۱۷- عباس چرچی؛ محمدمهدی خطیب؛ محمد مظفر خواه؛ آرش برجسته، (۱۳۹۰): استفاده از تحلیل فرکتالی برای تعیین پویایی تکتونیک شمال منطقه لالی در شمال شرق خوزستان دوره ۱، شماره ۱.

۱۸- علوی پناه، سید کاظم و محمد صدیق قربانی. (۱۳۸۶): نقش سنجش از دور و بررسی‌های میدانی در تجزیه‌وتحلیل ژئومورفوتکتونیکی- مطالعه موردی زلزله بم." پژوهش‌های جغرافیایی.

۱۹- عمادعلی، لطف ا...، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، (۱۳۸۹): تجزیه‌وتحلیل تنسوراسترین گسل شمال تهران با استفاده از مشاهدات GPS دانشگاه عمران و نقشه‌برداری دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی.

۲۰- فرضی پورصائین، علی. و همکاران. (۱۳۹۲): بررسی لرزه‌زمین‌ساخت و تحلیل خطر زمین‌لرزه در گستره شهرستان دهلران. هشتمین همایش زمین‌شناسی مهندسی و محیط‌زیست ایران.

۲۱- مرادی فرج، افسانه. و همکار. (۱۳۹۸): مدل‌سازی میدان‌های جابجایی هم لرزه گسلی در محیط‌های الاستیک بر پایه مدل نابرجایی کروی. نشریه مهندسی نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی. دوره ۱۰. شماره ۲.

۲۲- موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران. (۱۳۹۷): زلزله یاسوج و سی سخت.

۲۳- همتی، فریبا. و همکاران. (۱۳۹۶): بررسی توان لرزه زایی گسل بناران به روش قطعی و احتمالاتی. فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی. سال ۳۲. شماره ۴.