بررسی مقایسه‌ای ترکیب‌های اسانسی برگ و ساقه گیاه مورخوش در مرحله رویشی (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)
محورهای موضوعی : ژنتیک
1 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری، تهران
کلید واژه: اسانس, اندمیک, کامفور, لینالول, مورخوش, Zhumeria majdae,
چکیده مقاله :
گونه ایرانی منوتیپیک Zhumeria majdae Rech. f. که با نام محلی ُمورخوش شناخته می‌شود، اخیراً به عنوان یک گونه متعلق به یک جنس جدید بنام زومریا (Zhumeria) از تیره نعناع معرفی شده است. این گیاه از نظر پراکنش محدود به جنوب ایران و استان هرمزگان است. برگ‌های گیاه ُمورخوش سالیان متمادی است که به عنوان یک داروی شفابخش برای درد معده و یک ضدعفونی کننده قوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تحقیق نوع و مقدار ترکیبات موجود در اسانس برگ و ساقه گیاه ُمورخوش در مرحله رویشی که از منطقه کوه گنو واقع در30 کیلومتری شمال بندرعباس جمع آوری شده بود، از طریق تکنیک‌های GC و GC/MS مورد بررسی قرار گرفت. در اسانس برگ و ساقه به ترتیب تعداد 22 و 19 ترکیب شیمیایی شناسایی شدند. بازده تولید اسانس برگ و ساقه به ترتیب 5/7 و 3/0 درصد بود. دو ترکیب لینالول و کامفور جزو گروه ترکیبات اصلی تشکیل دهنده اسانس هستند، در حالی که ترکیبات آلفا پینن، کامفن، لیمونن، آلفا ترپینئول، کاریوفیلن اکسید و میرسن جزء گروه ترکیبات با مقادیر کم محسوب می‌شوند و در گروه دوم قرار می‌گیرند.
The monotypic Iranian Zhumeria majdae (Lamiaceae), known locally by the name of Mohrekhosh, was recently described as the first member of a new genus (Zhumeria). It has a limited geographical rang in southern Iran at Hormozgan province. The leaves have been used for many years as a curative for stomachaches and an antiseptic. In this research, the constituents of essential oils of Zhumeria majdae leaves and stem in Geno mountain of Hormozgan province were analyzed via GC and GC/MS and compared together. The oil yield of the dried leaves and stem by hydrodistillation were 7.5 and 0.3 %, respectively (v/w). 22 and 19 compounds were identified. The major constituents were Linalool and Camphor, which they belong to first group. Wheras, compounds, like alpha-Pinene, Camphene, Limonene, Alpha-terpineol, Caryophyllene oxide and Myrcene belong to second group.
جایمند، ک.، و رضایی، م. (1379). بررسی ترکیب‌های شیمیایی اسانس بابونه گاوی، مجله پژوهش و سازندگی، شماره 48، صفحات 17-15.
حسین‌زاده، ح. (1384). بررسی اثر عصاره و اندام‌های هوایی گیاه ُمورخوش بر روی تحمل نسبت به اثر ضد دردی مرفین در موش، مجله علوم پایه پزشکی ایران، جلد 8 ، شماره 2، صفحات 98-93.
زرگری، ع. (1372). گیاهان دارویی، جلد چهارم، انتشارات دانشگاه تهران، صفحه 136.
زهزاد، ب.، و مجنونیان، ه. (1376). شناسنامه منطقه حفاظت شده گنو، انتشارات اداره محیط زیست هرمزگان، صفحه 39.
صدری، ح. (1375). ترکیب‌های شیمیایی موجود در روغن اسانسی گونه ُمورخوش، مجله پژوهش و سازندگی، شماره 31، صفحه 61-59.
عازمی، م. (1379). بررسی ترکیبات اسانس Zhumeria majdae به روش آنالیز جرمی، اولین همایش بین المللی طب سنتی و مفردات پزشکی، تهران.
عصاره، م. (1384). تنوع گیاهی ایران، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، ص 135.
قهرمان، ا. (1373). کورموفیت‌های ایران، جلد سوم، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، صفحه 295.
مجروحی، ع. و مجد، ا. (1380). بررسی‌های ریخت شناسی، تشریحی و تکوینی گونه اندمیک مورخوش، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.
مظفریان، و. (1384). شناخت گیاهان دارویی و مسائل آن، مجموعه مقالات همایش ملی توسعه پایدار گیاهان دارویی، مشهد، صفحات 14-13.
Adams, R.P. (2004) Identification of essential oil components by gas chromatography/quadrupole mass spectroscopy. Carol Stream, Allured Publishing Corporation.
Baser, K.H.C. (1993) Essential oils of Anatolian labiatae, Acta Hort. No. 333: 217-239.
Nickavar, B., Mojab, F. (2005) Volatile composition of the essential oil of Salvia hypoleuca, Benth. Aromatherapy, No. 15, pp. 51-53.
Proestos, C., Sereli, D. (2006) Determination of essential oils in aromatic plants by HPLC and GC-MS Food Chemistry, 95: 44-52.
Rechinger, K.H. (1982) Flora Iranica, No.150, pp. 479-480.
_||_
جایمند، ک.، و رضایی، م. (1379). بررسی ترکیب‌های شیمیایی اسانس بابونه گاوی، مجله پژوهش و سازندگی، شماره 48، صفحات 17-15.
حسین‌زاده، ح. (1384). بررسی اثر عصاره و اندام‌های هوایی گیاه ُمورخوش بر روی تحمل نسبت به اثر ضد دردی مرفین در موش، مجله علوم پایه پزشکی ایران، جلد 8 ، شماره 2، صفحات 98-93.
زرگری، ع. (1372). گیاهان دارویی، جلد چهارم، انتشارات دانشگاه تهران، صفحه 136.
زهزاد، ب.، و مجنونیان، ه. (1376). شناسنامه منطقه حفاظت شده گنو، انتشارات اداره محیط زیست هرمزگان، صفحه 39.
صدری، ح. (1375). ترکیب‌های شیمیایی موجود در روغن اسانسی گونه ُمورخوش، مجله پژوهش و سازندگی، شماره 31، صفحه 61-59.
عازمی، م. (1379). بررسی ترکیبات اسانس Zhumeria majdae به روش آنالیز جرمی، اولین همایش بین المللی طب سنتی و مفردات پزشکی، تهران.
عصاره، م. (1384). تنوع گیاهی ایران، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، ص 135.
قهرمان، ا. (1373). کورموفیت‌های ایران، جلد سوم، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، صفحه 295.
مجروحی، ع. و مجد، ا. (1380). بررسی‌های ریخت شناسی، تشریحی و تکوینی گونه اندمیک مورخوش، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.
مظفریان، و. (1384). شناخت گیاهان دارویی و مسائل آن، مجموعه مقالات همایش ملی توسعه پایدار گیاهان دارویی، مشهد، صفحات 14-13.
Adams, R.P. (2004) Identification of essential oil components by gas chromatography/quadrupole mass spectroscopy. Carol Stream, Allured Publishing Corporation.
Baser, K.H.C. (1993) Essential oils of Anatolian labiatae, Acta Hort. No. 333: 217-239.
Nickavar, B., Mojab, F. (2005) Volatile composition of the essential oil of Salvia hypoleuca, Benth. Aromatherapy, No. 15, pp. 51-53.
Proestos, C., Sereli, D. (2006) Determination of essential oils in aromatic plants by HPLC and GC-MS Food Chemistry, 95: 44-52.
Rechinger, K.H. (1982) Flora Iranica, No.150, pp. 479-480.
