بررسی اثر شوری بر برخی پاسخ‌های مورفوفیزیولوژیک 12 ژنوتیپ گیاه پنبه (Gossypium hirsutum L.)

محورهای موضوعی : ژنتیک

قربانعلی روشنی ¹ , سید جلال میر قاسمی ²

1 - 1 استادیار، موسسه تحقیقات پنبه کشور، گرگان
2 - 2 کارشناس‌ارشد، موسسه تحقیقات پنبه کشور، گرگان

تاریخ دریافت : 1393/09/01 تاریخ پذیرش : 1393/12/05 تاریخ انتشار : 1393/12/01

کلید واژه: عملکرد, رشد, کلروفیل, شوری, پنبه, ژنوتیپ,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تاثیر شوری خاک بر برخی از ارقام گیاه پنبه و مشخص نمودن ارقام متحمل در استان گلستان (در ایستگاه تحقیقات انبارالعلوم) طی دو سال ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. دوازده ژنوتیپ مورد بررسی شامل: ساحل، گلستان، چکوروبا، سیلند، تابلادیلا، اوپال، ۴۳۲۰۰، سپید، سوپراکرا،Q28 ، HAR و شیرپان ۵۳۹ و شوری (NaCl) با هدایت‌الکتریکی ۱۶/۵ دسی‌زیمنس بر متر بود که درآن صفاتی نظیر درصد جوانه‌‌زنی، ارتفاع بوته، سطح برگ، کلروفیل، عملکرد زودرسی، تعداد و وزن قوزه نیز اندازه‌گیری شد. نتایج دو ساله از تجزیه واریانس مرکب نشان داد اثر شوری بر درصد جوانه‌زنی، ارتفاع بوته، وزن غوزه، عملکرد، زودرسی، تعداد غوزه و کلروفیل معنی‌دار بود. بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بیشترین عملکرد مربوط به رقم گلستان با ۲۶۲۴ کیلوگرم در هکتار وش بود. این ژنوتیبپ با ۳۵ درصد زودرسی بر ژنوتیپ‌های دیگر برتری داشت. ژنوتیپ Q 28 با ۱۳۱۰ گیلو گرم در هکتار نیز کمترین عملکرد وش را داشت.

منابع و مأخذ:

رضایی، م.ع. (1383). بررسی اثرات شوری بر کمیت و کیفیت جوانه‌زنی و برخی از عوامل فیزیولوژیک در مراحل اولیه رشد در دو رقم پنبه در خاک‌های استان گلستان (گزارش نهایی طرح). صفحه 101.

رضایی، م.ع.، و خاوری‌نژاد، ر.ع. (1383). پاسخ فیزیولوژیک گیاه پنبه به شوری‌های مختلف خاک. پژوهش و سازندگی در باغبانی. دوره 17، شماره 1، صفحات 89-81

شکاری، ف.، رحیم‌زاده‌خویی، ف.، ولی‌زاده، م.، آلیاری، ه‍.، و شکیبا، م. (1377). اثرات تنش شوری بر جوانه‌زنی 18 رقم کلزا. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. کرج. صفحه 286.

Abbad, A., Hadrami, A.E. and Benchabane, A. (2004). Germination response of the Mediterranean saltbush (Atriplex halimus L.) to NaCl treatment. Journal of Agronomy and Plant Science. 3(2):111-114.

Abrol, I.P., Yadov, J.S.P. and Massoud, F.I. (1988). Salt-affected soils and their management. Soil Resources, Mgmt and Conservation Ser. Fao Land and Water Development. Bulgarian, 39.

Allakhverdiev, S.I., Sakamoto, A., Nishiyama, Y., Inaba, M. and Murata, N. (2007). Ionic and osmotic effects of NaCl induced inactivation of photosystems I and II in Synechococcus sp. Plant Physiology. 123: 1047–1056.

Deridder, B.P. and Salvucci, M. (2007).Modulation pf Rubisco activase gene expression during heat stress in cotton (Gossyoium hirsutum L.) involves post-transcriptional mechanisms. Plant Science, 172:246-252.

Flowers, T.J., and Yeo, A.R. (1995). Breeding for salinity resistance in crop plants: where next. Australian Journal Plant Physiology. 22: 875-885.

Hamayun, M., Khan, S.A., Khan, A.L., Shinwari, Z.K., Hussain, J., Sohn, E.Y., Kang, S.M., Kim, Y.H., Khan, M.A. and Lee, I.J. (2010). Effect of salt stress on growth attributes and endogenous growth hormones of soybean cultivar Hwangkeumkong. Pakistan Journal of Botany, 42(5):3103-3112.

Hussain, A. and Shahidbaig, M. (2003). Compatrative study of effect of Na⁺K⁺ and Ca2+ metals and Rrhizopus species on the growth of Acacia nilotica and Peganum harmala seeds. Khewra, Salt Mine, District, Jhelum and Muzaffarabad. Azad Kashmir. Biological Science. 6 (15):1324-1327.

Jamil, M., Chunlee, C., Rehman, S.U.,  Baelee, D., Ashraf, M. and Rha,  E.S. (2005).Salinity (NaCl). tolerance of Brassica species at germination and early seedling growth. Ejeafche, 4 (4):970-976.

Koka, M., Bor, M., Ozdemir, F. and Turkan, I. (2000). Thee ffect of salt stress on lipid peroxidation, antioxidative enzymes and proline content of sesame cultivars. Environmental and Experimental Botany. 60:344–351.

Lawlor, D.W. and Cornic, G. (2002). Photosynthetic carbon assimilation and associated metabolism in relation to water deficits in higher plants. Plant Cell Environmental, 25:275-294.

Marschner, H. (1995).Mineral Nutrition of Higher Plants. 2nd ed, Academic Press Inc., San Diego.

Meloni, D.A., Oliva, M.A., Martinez, C.A. and Cambraia, J. (2003).Photosynthesis and activity of superoxide dismutase, peroxidase and glutathione reductase in cotton under salt stress. Environmental and  Experimental Botany. 49:69-76.

Mittova, V., Tal, M., Volokita, M. and Guy, M. (2002). Salt stress induces up regulation of an efficient chloroplast anti oxidant system in the salt tolerant wild tomato species Lycopersicon pennelli but not in the cultivated species. Physiology Plantarum, 115:393-400.

Nieman, R.H. and Shannon, M.C.  (1976). Screening plants for salinity tolerance. Pp. 359-368.

Parida, A.K. and Das, A.B. (2005).  Salt tolerance and salinity effect on plants: a review. Ecotoxicology and Environmental Safety, 60: 324–349

Pohlman, J.M. (1987). Breeding field crops. Van Nostrant Reinhold Newyork.

Ritchie, G.L., Bednarz, C.W., Jost, P.H. and Brown, S.M. (2007). Cotton Growth and Development. 1-14. Accessed on 14 August 2007.

Sadiq, M., Jamil, M., Mehdi, S.M., Sarfaraz, M. and Hassan, G. (2002). Comparative performance of Brassica varietes/lines under salin sodic condition. Asian Journal of Plant Science. 2: 77-78.

Tatura, M.R. (1997). Salinity and the growth of forage species. Department of primary industries. Victoria, Australia, 1-10.

Wanichan, P., Kirdmanee, C. and Vutyano, C. (2003). Effect of salinity on biochemical and physiological characteristics in correlation to selection of salt-tolerance in Aromatic rice (Oriza sativa L.). Science Asian. 29: 333-339.

Winterman, J.F. and Motes, A.D. (1965). Speetrophotometric characteristics of cholorophyll a and b and their pheophitin in ethanol. Biochemistry and Biophysica Acta. 109:404-452

 

 

 

 

 

رضایی، م.ع. (1383). بررسی اثرات شوری بر کمیت و کیفیت جوانه‌زنی و برخی از عوامل فیزیولوژیک در مراحل اولیه رشد در دو رقم پنبه در خاک‌های استان گلستان (گزارش نهایی طرح). صفحه 101.

رضایی، م.ع.، و خاوری‌نژاد، ر.ع. (1383). پاسخ فیزیولوژیک گیاه پنبه به شوری‌های مختلف خاک. پژوهش و سازندگی در باغبانی. دوره 17، شماره 1، صفحات 89-81

شکاری، ف.، رحیم‌زاده‌خویی، ف.، ولی‌زاده، م.، آلیاری، ه‍.، و شکیبا، م. (1377). اثرات تنش شوری بر جوانه‌زنی 18 رقم کلزا. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. کرج. صفحه 286.

Abbad, A., Hadrami, A.E. and Benchabane, A. (2004). Germination response of the Mediterranean saltbush (Atriplex halimus L.) to NaCl treatment. Journal of Agronomy and Plant Science. 3(2):111-114.

Abrol, I.P., Yadov, J.S.P. and Massoud, F.I. (1988). Salt-affected soils and their management. Soil Resources, Mgmt and Conservation Ser. Fao Land and Water Development. Bulgarian, 39.

Allakhverdiev, S.I., Sakamoto, A., Nishiyama, Y., Inaba, M. and Murata, N. (2007). Ionic and osmotic effects of NaCl induced inactivation of photosystems I and II in Synechococcus sp. Plant Physiology. 123: 1047–1056.

Deridder, B.P. and Salvucci, M. (2007).Modulation pf Rubisco activase gene expression during heat stress in cotton (Gossyoium hirsutum L.) involves post-transcriptional mechanisms. Plant Science, 172:246-252.

Flowers, T.J., and Yeo, A.R. (1995). Breeding for salinity resistance in crop plants: where next. Australian Journal Plant Physiology. 22: 875-885.

Hamayun, M., Khan, S.A., Khan, A.L., Shinwari, Z.K., Hussain, J., Sohn, E.Y., Kang, S.M., Kim, Y.H., Khan, M.A. and Lee, I.J. (2010). Effect of salt stress on growth attributes and endogenous growth hormones of soybean cultivar Hwangkeumkong. Pakistan Journal of Botany, 42(5):3103-3112.

Hussain, A. and Shahidbaig, M. (2003). Compatrative study of effect of Na⁺K⁺ and Ca2+ metals and Rrhizopus species on the growth of Acacia nilotica and Peganum harmala seeds. Khewra, Salt Mine, District, Jhelum and Muzaffarabad. Azad Kashmir. Biological Science. 6 (15):1324-1327.

Jamil, M., Chunlee, C., Rehman, S.U.,  Baelee, D., Ashraf, M. and Rha,  E.S. (2005).Salinity (NaCl). tolerance of Brassica species at germination and early seedling growth. Ejeafche, 4 (4):970-976.

Koka, M., Bor, M., Ozdemir, F. and Turkan, I. (2000). Thee ffect of salt stress on lipid peroxidation, antioxidative enzymes and proline content of sesame cultivars. Environmental and Experimental Botany. 60:344–351.

Lawlor, D.W. and Cornic, G. (2002). Photosynthetic carbon assimilation and associated metabolism in relation to water deficits in higher plants. Plant Cell Environmental, 25:275-294.

Marschner, H. (1995).Mineral Nutrition of Higher Plants. 2nd ed, Academic Press Inc., San Diego.

Meloni, D.A., Oliva, M.A., Martinez, C.A. and Cambraia, J. (2003).Photosynthesis and activity of superoxide dismutase, peroxidase and glutathione reductase in cotton under salt stress. Environmental and  Experimental Botany. 49:69-76.

Mittova, V., Tal, M., Volokita, M. and Guy, M. (2002). Salt stress induces up regulation of an efficient chloroplast anti oxidant system in the salt tolerant wild tomato species Lycopersicon pennelli but not in the cultivated species. Physiology Plantarum, 115:393-400.

Nieman, R.H. and Shannon, M.C.  (1976). Screening plants for salinity tolerance. Pp. 359-368.

Parida, A.K. and Das, A.B. (2005).  Salt tolerance and salinity effect on plants: a review. Ecotoxicology and Environmental Safety, 60: 324–349

Pohlman, J.M. (1987). Breeding field crops. Van Nostrant Reinhold Newyork.

Ritchie, G.L., Bednarz, C.W., Jost, P.H. and Brown, S.M. (2007). Cotton Growth and Development. 1-14. Accessed on 14 August 2007.

Sadiq, M., Jamil, M., Mehdi, S.M., Sarfaraz, M. and Hassan, G. (2002). Comparative performance of Brassica varietes/lines under salin sodic condition. Asian Journal of Plant Science. 2: 77-78.

Tatura, M.R. (1997). Salinity and the growth of forage species. Department of primary industries. Victoria, Australia, 1-10.

Wanichan, P., Kirdmanee, C. and Vutyano, C. (2003). Effect of salinity on biochemical and physiological characteristics in correlation to selection of salt-tolerance in Aromatic rice (Oriza sativa L.). Science Asian. 29: 333-339.

Winterman, J.F. and Motes, A.D. (1965). Speetrophotometric characteristics of cholorophyll a and b and their pheophitin in ethanol. Biochemistry and Biophysica Acta. 109:404-452