بررسی فیتو شیمیایی وآنتی‌اکسیدانی اسانس دو گونه دارویی Achillea millefolium L. و Salvia officinalis L. در رویشگاه‌های استان کرمان

محورهای موضوعی : اکولوژی محیطی

سید محمد علی وکیلی شهر بابکی ¹ (استادیار گروه زیست شناسی دانشگاه آزاد اسلامی جیرفت، جیرفت، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/08/21 تاریخ پذیرش : 1394/11/15 تاریخ انتشار : 1395/06/11

کلید واژه: کرمان, اسانس, ترکیبات فنولی, بومادران, آنتی‌اکسیدان, مریم گلی,

چکیده مقاله :

مریم گلی L. Salvia officinalisو بومادران Achillea millefolium L. از گیاهان دارویی ارزشمند می‌باشند که در سال‌های اخیر اثرات آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ضدمیکروبی آنها گزارش شده است. در این پژوهش سرشاخه‌های گلدار هوایی دو گیاه در خردادماه 1393 از رویشگاه طبیعی– ارتفاع 1700متری در منطقه کوهپایه‌ای استان کرمان جمع‌آوری گردید. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) و شناسایی مواد موثره اسانس توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی مجهز به طیف سنج جرمی (GC/MS) انجام گرفت. میزان فنول کل با استفاده از روش فولین سیو کالتو و فعالیت آنتی‌اکسیدانی اسانس‌‌ها به روش 2و2 دی فنیل-1- پیکریل هیدرازیل (DPPH) بر اساس درصد مهار تولید رادیکال آزاد اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد، مقدار فنل کل در گیاه مریم‌گلی (8/1 میلی‌گرم در هر میلی‌لیتر اسانس) در مقایسه با بومادران (78/0 میلی‌گرم در هر میلی‌لیتر اسانس) از بیشترین درصد مهار رادیکال آزاد (4/98) برخوردار بود. مواد موثره کامفور (6/33 درصد)، آلفا- توجن (4/25 درصد) و 1و8-سینئول (8/13 درصد) از مهمترین ترکیبات اسانس گیاه مریم گلی و سپس به‌ترتیب مواد موثره: 1و8- سینئول (3/22 درصد)، کارواکرول (15 درصد) و گاما-ترپینن (6/9 درصد) از بیشترین مواد موثره اسانس گیاه بومادران گزارش گردید. لذا عملکرد بهینه تولید ترکیبات فنلی و ترپنوییدی در اسانس دو گیاه، در تایید فعالیت آنتی‌اکسیدانی، سپس مصارف سنتی گیاهان مورد مطالعه، مخصوصاً گیاه مریم گلی را قابل بحث می‌سازد و اینکه می‌توانند به‌عنوان آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی در صنعت مواد غذایی و دارویی بکار برده شوند.

چکیده انگلیسی:

Salvia officinalis L. and Achillea millefoliom L. have been reported as  an antioxidant, anti infection and anti inflammatory. In this study aerial parts of both of plants in blooming were collected in June 2014 (1700m) from their natural habitats in Kerman province. Essential oils were obtained by hydro-distillation (Clevenger apparatus) and were analyzed by GC/MS. Total phenol content was measured by Folin–Ciocalteau method and their antioxidant activity was measured by DPPH. Results were showed that the oil of Salvia officinalis L. had higher amount of phenolic compounds (1.8 mg E GA/ml) and antioxidant activity(99.48% radical scavenging). The camphor (33.6%), α-tujene (25.4%) and 1,8-cineole(13.8%) were the most components of S.officinalis L. essential oil, respectively and the 1,8-cineole (22.3%), carvacrol (15%) and γ-terpinene were the most components of A.millefolium L. These results were confirmed that the secondary metabolites of these plants possess antioxidant activity and could be used as a natural antioxidant ingredient in food and drug industries.

منابع و مأخذ:

1. Alizadeh, A., Shaabani, M. 2012. Essential oil composition, Phenolic content, antioxidant and antimicrobial activity in Salvia officinalis L. cultivated in Iran. Advances in Environmental Biology, 6(1): 221-226.


2. Arabshahi-Delouee, S., Uroo, A. 2006. Antioxidant properties of various solvent extracts of mulberry (Morus indical L.) leaves. Food chemistry, 102: 1233-1240.


3. Benzie, I.F.F., Szeto, Y.T. 1999. Total antioxidant capacity of tea, by the ferric reducing antioxidant power assay. Journal Agri. Food Chem. 47: 633–636.


4. Benedek, B., Rothwangl-Wiltschnigg, K., Rozema, E., Gjoncaj, N., Reznicek, G., urenitsch, J., Kopp, B., Glas, S. 2010. Yarrow (Achillea millefolium L.). Pharmaceutical quality of commercial samples. Pharmazie, 63: 23–26.


5. Bios M.S. 1958. Antioxidant determinations by the use of a stable free radical. Nature, 26: 1199–1200.


6. Gao, X., Bjo, K.L., Trajkovski, V., Uggla, M. 2000. Evaluation of antioxidant activities of rosehip ethanol extracts in different test systems. Journal Agri. Food Chem., 80: 2021–2027.


7. Gupta, V.K., Fatima, A., Faridi, U., Negi, A.S., Shanker, K., Kumar, J.K., Rahuja, N., Luqman, S., Sisodia, B.S., Saikia, D., Darokar, M.P., Khanuja, S.P.S. 2005. Antimicrobial potential of Glycyrrhiza glabra roots. Journal Ethno pharmacology, 116: 377-380.


8. Handa, S.S., Rakesh, D.D., Vasisht, K. 2006. Compendium of medicinal and aromatic plants Asia. ICS UNIDO. Asia. Compendium of medicinal and aromatic plants, 2: 305pp.


9. Iranshahi, M., Emami, S.A., Mahmoud-Soltani, M. 2007. Detection of sesquiterpene lactones in ten Artemisia species population of Khorasan provinces. Iranian Journal of Basic Medical Sciences, 10(3): 183-188.


10. Jaimand, K., Rezaee, M.B. 2002. Chemical constituents of the essential oil of Achilea vermicularistrin. Iranian Journal of Med and Aromatic Plants Res. 15: 49-58. Iranian journal of medicinal and Aromatic plants, 15(2):49-58.


11. Jaimand, K., Rezaee, M.B. 2004. Essential oil analysis of Achilea eriophora DC. Iranian Journal of Med. and Aromatic Plants Res.; .Iranian journal of medicinal and Aromatic plants, 1520 (1): 89-98.


12. Kazemzadeh, Z., Habibi, Z., Yousefzadeh, M., Ashabi, M.A., Heydari, M. 2010. Chemical composition and antibacterial activity of the essential oil of Salvia macrochlamys Boiss, Journal of Medicinal Plants, 9(33): 75-82.


13. Koleva, I.I., Van Beek, T.A., Linssen, G.A., Evstatieva, L.N. 2002. Screening of plant extracts for antioxidant activity: a comparative study on three testing methods. Phytochem Analys, 13: 8-17.


14. Konyalıoglu, S., Karamenderes, C. 2004. Screening of total flavonoid, phenol contents and antioxidant capacities of Achillea L. species growing in Turkey. Acta. Pharm Turcica, 46: 163–170.


15. La Gow, B. 2005. PDR for herbal medicine. 3rd ed. USA: Thamson., 698-79, 899-901.


16. Lopes-Lutz, S., Alviano, D.S., Alviano, C.S., Kolodziejczyk, P.P. 2008. Screening of chemical composition, antimicrobial and antioxidant activities of Artemisia essential oils. Phytochemistry, 69: 1732-1738.


17. Lu, Y., Foo, L.Y. 2002. Polyphenolics of Salvia – review. Phytochem. 59: 117-40. 


18. Mazandarani, M., Makari, S., Baijan, G.R., Zarghami Moghadam, P., Abrudi, M. 2011. Evaluation of phytochemical and antioxidant activity in different parts of Heracleum gorganicum Rech. F. in Golestan province, North of Iran. Iranian Journal of plant physiology, 2(2): 381-388.


19. Millan, M.J. 1999. The induction of pain. An integrative review. Prog. Neurobiol, 57:1-164. Progress in Neurobiology,  57: 1-164.  


20. Moldovani, L., Gaspari, A., Toma, L., Craciunescu, O., Saviuc, C. 2011. Comparison of polyphenolic content and antioxidant capacity of five Romanian traditional medicinal plants. REV. CHIM. (Bucharest). Revista de Chimie-Bucharest- Original Edition, 62(3): 299-303.


21. Omidbaigi, R. 2005. Approaches to the production and processing of medicinal plants, Behnashr Publications, Mashhad, 1: 347-8.


22. Paduch, R., Matysik, G., Nowak-Kryska, M., Niedziela, P., Kandefer-Szerszen, M. 2006. Essential oil composition and in vitro biological activity of Achillea millefolium L. extracts. Journal of Pre-Clinical and Clinical Research, 2(1): 049-058.


23. Potrich, F.B., Allemand, A., Mota da Silva, L.M.D., Santos, A.C.D., Baggio, C.H., Freitas, C.S., Mendes, D.A.G.B., Andre, E., Werner, M.F.D.P., Marques. M.C.A. 2008. Antiulcerogenic activity of hydroalcoholic extract of
    Achillea millefolium L., Involvement of the antioxidant system. Journal thnopharmacology, 130: 85–92.


24. Rahimmalk, M., Sayed Tabatabaei, B., Etemadin, A. 2009. Essential oil variation among and within six Achille a species transferred from different ecological in Iran to the field conditions. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 29 (2-3): 348-355.


25. Saber-amoli, S., Sadipour, A., Ghelichnia, H., Kazemi, M. 2005. Phytochemical analysis of Achillea eriophora DC. from "Khebr" National Park of Kerman by GC-MS. Abstract Book of Third Conference on Medicinal Plant, Shahed University, Tehran. Pp: 557-8.


26. Sonboli, A., Kanani, M.R., Yousefzadeh, M. and Mojarad, M. 2009. Chemical composition and antibacterial activity of the essential oil of Salvia hydrangea. Journal of Medicinal Plants, 8(30): 20-28.


27. Wong, R.Y.Y., Kitts, D. 2006. Studies on the dual antioxidant and antibacterial properties of parsley and cilantro extracts. Food chem, 97: 5o5-15.


28. Young, I.S. and Woodside, J.V. 2001. Antioxidants in health and disease. Journal Clin. Pathol., 54: 176-86.