بررسی سطوح مختلف کادمیوم و سرب بر برخی خصوصیات فیتوشیمیایی گیاه Ocimum basilicum L. در شرایط شوری

محورهای موضوعی : اکولوژی محیطی

محمد علی حسین پور ¹ (کارشناس‌ارشد علوم باغبانی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران)
حسین افشاری ² (دانشیار گروه علوم باغبانی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/05/09 تاریخ پذیرش : 1394/04/20 تاریخ انتشار : 1394/06/01

کلید واژه: سرب, کادمیم, شوری, متیل کاویکول, ریحان, شاهرود, سیس-آلفا-بیسابولن,

چکیده مقاله :

تغییرات عوامل محیطی مثل خشکی، سرما، گرما، شوری و فلزات سنگین از جمله تنش‌هایی هستند که علاوه بر رشد و نمو در کمیت و کیفیت مواد موثره گیاهان نیز تاثیر می‌گذارند. در این تحقیق به جهت بررسی تاثیر سرب و کادمیوم در تنش شوری بر گیاه ریحان، آزمایشی در سال 1392 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تیمار و 4 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود انجام پذیرفت. تیمارهای آزمایش شامل شوری در 3 سطح (صفر، 5/2 و 5 دسی زیمنس بر متر)، سرب در 3 سطح (صفر، 50 و 100 میلی‌گرم بر لیتر) و کادمیوم در 3 سطح (صفر، 5 و 10 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک گلدان) بودند. تیمار شوری در مرحله 6 برگی گیاه و در مرحله شروع فاز زایشی (برای دومین بار) اعمال شد. اعمال تیمار سرب به صورت محلول‌پاشی در مرحله 6 برگی انجام پذیرفت. تیمار کادمیوم یک‌بار و همزمان با کاشت اعمال شد. به این طریق که غلظت‌های مورد نظر بر حسب میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک گلدان مخلوط شد.برای شناسایی ترکیب‌های موجود در اسانس و آنالیز مواد موثره برگ و ساقه در مرحله گلدهی از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. در این آزمایش کادمیوم موجب کاهش عملکرد اسانس به‌میزان 49/0 لیتر در هکتار نسبت به شاهد شد. درصد متیل کاویکول و ای-سیترال در ریحان با کاربرد کادمیوم به‌ترتیب 97/2 و 36/0 درصد کاهش یافت. آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز، کاتالاز و پراکسیداز در شرایط کاربرد کادمیوم کاهش یافت. سرب موجب کاهش عملکرد اسانس، درصد متیل کاویکول، پراکسیداز، کاتالاز و سوپر اکسید دیسموتاز شد. تیمار شوری توانست از کاهش درصد پراکسیداز، کاتالاز و سوپر اکسید دیسموتاز توسط سرب و کادمیوم جلوگیری کند. استفاده از سرب در شرایط شوری موجب کاهش معنی‌دار سیس-آلفا-بیسابولن گردید.