ارائه مدل ساختاری به‌منظور بررسی روابط بین مؤلفه‌های مؤثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در خیابان‌های پیاده مدار (مطالعه موردی: خیابان خیام و خیابان سپه قزوین)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

ابوالفضل کربلایی حسینی غیاثوند ¹ ((دانشجوی دکتری تخصصی معماری، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی،قزوین،ایران))
محمد بهزادپور ² ((دانشجوی دکتری تخصصی معماری، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد هشتگرد، هشتگرد، البرز، ایران))

تاریخ دریافت : 1395/09/05 تاریخ پذیرش : 1396/01/28 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: مدل ساختاری, تعاملات اجتماعی, خیابان‌های پیاده مدار, خیابان خیام قزوین, خیابان سپه قزوین,

چکیده مقاله :

با شروع انقلاب صنعتی، اختراع اتومبیل و گسترش شهرها، به‌تدریج اولویت دادن به نقش عابر پیاده و فضای پیاده محصور در شهرها و فضاهای شهری کمرنگ شده و از کیفیات فضایی عرصه‌های عمومی شهر، فضاهای باز شهری و پیاده راه‌ها کاسته شد. امروزه اغلب فضاهای عمومی شهری و خیابان‌ها به دلیل افزایش بی‌رویه وسایل نقلیه و وابستگی الگوی زندگی شهرها به آن‌ها، به‌شدت تحت سلطه ماشین درآمده است. با توجه به شکل‌گیری گام‌های نخست در طراحی خیابان‌های پیاده مدار در ایران و توجه به تأثیر بسیار زیادی که این خیابان‌ها بر شکل‌گیری کمی و کیفی انواع تعاملات اجتماعی و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندی دارند، در این مقاله به معرفی و بررسی روابط بین مؤلفه‌های اصلی ارتقاء تعاملات اجتماعی در خیابان‌های پیاده مدار پرداخته‌شده است. در این راستا تأثیر خوانایی که یکی از مؤلفه‌های اساسی ارتقاء تعاملات اجتماعی است بر روی مؤلفه‌های دیگر آن یعنی سرزندگی و ایمنی و امنیت موردبررسی قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث روش، پیمایشی محسوب می‌شود. جامعه آماری این پژوهش شهروندان شهر قزوین می‌باشند که ازاین‌بین 200 نفر از عابران خیابان‌های خیام و سپه به‌عنوان جامعه نمونه بصورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. در این پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. شاخص KMO در این تحقیق برابر 853/0 به دست آمد که نشا ن دهنده کفایت نمونه و مناسب بودن تحلیل عاملی برای عوامل است که پس از اطمینان از پایایی و روایی آن، در جامعه نمونه توزیع گردید. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از تکنیک تحلیل عاملی تأییدی و مدل یابی معادلات ساختاری استفاده‌شده است. نتایج تحلیل داده‌ها مدل مفهومی ارائه‌شده را تائید می‌نماید. همچنین نتایج پژوهش نشان‌دهنده تأثیر مثبت و معنادار خوانایی بر سرزندگی و ایمنی و امنیت و تأثیر مثبت و معنادار سرزندگی بر ایمنی و امنیت در جامعه موردمطالعه می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

At the beginning of industrial revolution, invention of cars and expanding the cities gradually prioritizing the role of pedestrian and enclosed pedestrian spaces in cities faded out and space quality of public areas of the city, urban open spaces and sidewalks decreased. Now days most of the urban public spaces and streets are dominated by cars because of indiscriminate increase of vehicles and dependence on pattern of urban life on them. According to formation of the first steps in designing pedestrian oriented streets in Iran and to the huge impact of this kind of streets on making quantitative and qualitative of all sorts of social interactions and increasing citizen’s life quality, in this lecture we will discuss the introduction and review of relations between main components for promoting social interactions on pedestrian oriented streets. In this regard the impact of readability which is one of the main components of promoting social interactions other components like vitality, security and safety are our case studies. This research is a practical research which is done in survey way. The statistical population of this research was chosen among Qazvin citizens and Khayam and Sepah pedestrians were our sample population. In this research we used self-made questionnaire and after ensuring its stability and validity we distributed it among our sample population. In order to analyze our data, we used confirmatory factor analysis and structural equation modeling. The results of data analyze confirms our concept model. Also the research results are showing positive and meaningful effects of readability on vitality, safety, security, positive and meaningful effects of vitality on safety and security in society, which is our case study.

منابع و مأخذ:

 

1-     امینی،ا، حبیب،ف، مجتهدزاده،غ .1386. برنامه ریزی کاربری زمین و چگونگی تأثیر آن در کاهش آسیب پذیری شهر در برابر زلزله.مجله علوم  و تکنولوژی محیط زیست. دوره یازدهم، شماره 3 پاییز:163.

2-     بهزاد فر،م. 1386. هویت شهر(نگاهی به هویت شهر تهران). انتشارات موسسه نشر شهر، چاپ سوم، تهران،325 صفحه.

3-     ترکجزی، م، تقوی،ح ر.1392. بررسی تأثیر هویت اسلامی در شکل گیری معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی (نمونه مورد مطالعه: شهر ری)، همایش معماری پایدار و توسعه شهری، بوکان، 26 اردیبهشت.6.

4-     ترکمان،م، عبدی آب بخشایی،ز، لیلیان، م، بقایی، پ. 1392. ارزیابی زمینه‌های تحقق پذیری شاخصه­ها در شهرسازی اسلامی. دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی،دانشگاه هنر اسلامی تبریز.7-6 آذر.

5-     حسینی، س .1391. آنچه ما از دست داده‌ایم(هویت در شهر اسلامی). مجموعه مقالات دومین همایش ملی شهر اسلامی. جلد اول، معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری اصفهان، 10-9 اسفند .8 -7.

6-      حکمت نیا،ح، نوکار، ب.1393. تحلیل آسیب پذیری کالبدی- فضایی محلات بافت فرسوده در بحران ناشی از زلزله، نمونه موردی: محله حنا از بافت فرسوده منطقه 2 شهر یزد،اولین کنگره ملی آمایش سرزمین در هزاره سوم با تاکبد بر جنوب شرق ایران، زاهدان، 7-8آبان . 5.

7-     حیدری سورشجانی، ر.1392. بررسی مقایسه‌ای بافت کالبدی شهرهای اسلامی با مفهوم فراکتال. مجموعه مقالات دومین همایش ملی شهر اسلامی، جلد اول، معاونت فرهنگی، اجتماعی شهرداری اصفهان، زمستان.386-385.

8-     سالنامه آماری استان یزد.1390. استانداری یزد. معاونت برنامه ریزی. دفتر آمار و اطلاعات، انتشار  سال 1391.

9-     عبدی، ک، کرکه آبادی، ز، سید علیان، ا، اللهیاری،ش.1394. ارزیابی اثرات مکتب مدرنیسم بر هویت شهرهای ایرانی- اسلامی، پژوهش‌های کاربردی در علوم جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان .7.

10- کرکه آبادی،ز ،نوکار، ب.1394. تعیین مؤلفه‌های مؤثر کاربری‌های شهری در تبیین هویت شهر اسلامی. اولین همایش پژوهش‌های کاربردی در علوم جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان. 2.

11- کلانتری،م ، بخشی، ا .1393 .ارزیابی راهکارهای احیا و باززنده سازی بافت قدیم شهر یزد با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) (مورد مطالعه: برزن شش بادگیر). فصل نامه آمایش محیط. شماره 31: 28-1.

12- محمدی،ج،بخشی، ا ،آقایی،ل.1392. شناخت هویت کالبدی و فضایی بافت تاریخی شهرها( مطالعه موردی: محله فهادان شهر یزد). اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار، همدان، 28 شهریور. 4.

13- محمدی،ک، حبیبی،ک، بمانیان، م.1394. دلایل تغییر کاربری‌ها در طرح‌های تفصیلی شهری و تبعات آن در کاربری‌های عمومی (مطالعه موردی: منطقه یک شهر همدان). فصل نامه آمایش محیط. شماره 33: 69-45.

14- محیط آرا،م، ملک حسینی، ع، شمس، م.196.کیفیت زندگی در محله‌های شهراسلامی- ایرانی با نگرش پایداری فضایی– اجتماعی(نمونه موردی: شهر قم).فصل نامه آمایش محیط.شماره 38: 118-95.

15- موحد،ع، شماعی،ع، زنگانه، ا . 1391. بازشناسی هویت کالبدی در شهرهای اسلامی (مطالعه موردی: شهر ری). فصلنامه علمی – تخصصی برنامه ریزی منطقه ای، شماره5، سال دوم .2.

16-  مومنی،م،.1374. نظری بر شهرشناسی جغرافیایی شهرهای ایرانی- اسلامی. نمایه پژوهش، شماره،10- 9 ،وزارت فرهنگ و آموزش عالی،تهران .14.

17- 17-مهندسین مشاور مهندسین مشاور آرمانشهر.1390، طرح تفصیلی شهر یزد، شهرداری یزد.

18- میرزانیان خمسه، پ، هرندی، ع. 1393. تبیین نقش برند شهری در تأثیر زیبائی شناسی شهر بر احساس تعلق خاطر شهروند ایرانی، اولین کنگره تخصصی مدیریت شهری و شوراهای شهر، مرکز همایشهای توسعه ایران ،2-1 خرداد.7-6.

19- نگارستان،ف ،تیموری،م ،آتشین بار،م.1389. تئوری منظر رویکردی بر تداوم هویت در روند نوسازی شهری. مجله باغ نظر،شماره 14،سال هفتم .67.

20-  Dudley. W. 1998, Guest Editional Lim Cities, Volum15, Nu3, March

21-  Garsivaz–Gazi .H .. Salwa. M .. Estamboli . M.J 2012. The position of Mosques in Islamic cities and its location design in new cities, Damascus University Journal Vol. (28) - No. (1)

22-  Madahi.SM .Fadavi .N .Sayadi .S  E .2011. City With Resoect  To Iranian Culture  And Identity”,5th Symposium on Advances In Sience & Technology,Mashhad

www.yazdcity.ir