تبیین الگوی نوسازی بافت فرسوده در انتظام رویکرد شهر سالم (نمونه موردی: محلات فرسوده شهر قائمشهر)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

تقی تقوی زنجانی ¹ , لیلا ابراهیمی ²

1 - (دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس مازندران)
2 - (استادیار گروه برنامه ریزی شهری واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس مازندران)

تاریخ دریافت : 1398/04/05 تاریخ پذیرش : 1398/07/02 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: نوسازی, بافت فرسوده, شهر سالم, قائمشهر,

چکیده مقاله :

تا به امروز در خصوص نوسازی بافت فرسوده شهـری، نظریه هـایی در عرصه‎های موضوعی مختلف ارایه شده است. در جامعیت انتظام یافته این آشوب غالباً فرسودگی یکی از مهمترین مسائلی است که بافت های شهری بدان مبتلا می شوند و باعث بی‌سامانی، عدم تعادل، عدم تناسب و بی‌قوارگی بافت های شهری می شود و مسأله اصلی فقدان یک رویکرد علمی از حیث دستیابی به شهری سالم است. این پژوهش با هدف شناسایی شاخصهای نوسازی بافت فرسوده با تأکید بر رویکرد شهر سالم، به روش پژوهشی مطالعات متون تخصصی شهرسازی، و مطالعات میدانی به منظور تبیین مفهوم و تدوین الگوی نوسازی بافت فرسوده مبتنی بر تحلیل توصیفی تطبیقی شاخص های شهر سالم صورت پذیرفته است. محدوده مورد مطالعه پژوهش بافت‎های فرسوده شهر قائمشهر برمبنای شاخص‎های سه گانه فرسودگی کالبدی مصوب شورای عالی معماری و شهرسازی به مساحت 347 هکتار در سال 1386 به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی رسیده است و در سال1395نزدیک به 33000 هزار نفر جمعیت داشته است. جامعه آماری این پژوهش از طریق فرمول کوکران، 385نفر محاسبه گردید. اطلاعات از طریق پرسشنامه جمع آوری شدند و با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنف نرمال بودن داده‎ها مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت با استفاده از نرم افزار SPSS و از طریق آزمونLinear Regression تحلیل گردیدند. نتایج پژوهش نشان دهنده این است که، همبستگی در زیرشاخص کوتاهی سفر و پس از آن کیفیت فیزیکی مناسب شبکه و حوزه خدماتی (شعاع عملکردی) کاربری‎های خدماتی می‎باشد که این امر نشان دهنده کیفیت بسیار پایین شبکه ارتباطی منتج از نفوذناپذیری در خصوص دسترسی به خدمات در این سکونتگاه‌ها می‎باشد.

چکیده انگلیسی:

So far, theories on the renovation of the worn-out urban tissue have been presented in various thematic areas. In the organized comprehensiveness of this chaos, burnout is often one of the most important issues that urban tissues suffer from and causes disorder, imbalance, disproportion and asymmetry of urban tissues and the main problem is the lack of a scientific approach to achieve a healthy city. The aim of this study was to identify the indicators of renovation of worn-out tissue with emphasis on the healthy city approach, using the research method of specialized urban planning texts, and field studies to explain the concept and formulate the model of renovation of worn-out tissue based on comparative descriptive analysis of healthy city indicators. The study area of ​​the worn-out structures of Ghaemshahr, based on the three indicators of physical worn-out approved by the Supreme Council of Architecture and Urban Planning, with an area of ​​347 hectares, was approved by the Supreme Council of Architecture and Urban Planning in 1386 and had a population of 33,000 in 1395. The statistical population of this study, 385 people, was calculated through Cochran's formula. The necessary data were collected through a questionnaire and the normality of the data was assessed using Kolmogorov-Smirnov test and finally was analyzed using SPSS software and Linear Regression test. The results show a correlation in the short trip sub-index and the appropriate physical quality of the network and service area (functional radius) of service uses, which indicates a very low quality of the communication network resulting in impermeability and instability of especial access to services in these areas.

منابع و مأخذ:

 

1. ابلیقی، ع. 1380. بافت فرسوده، فرصت یا تهدید مدیریت شهری(نمونه موردی؛ بافت فرسوده شهر نهاوند). فصلنامه عمل و پژوهشی آمایش محیط دوره 12، شماره 46، 126-101.


2. توسلی، م.1374. قواعد و معیارهای طراحی فضای شهری. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، در 134 صفحه.


3. حاجی­خانی، غ.، صالحی، ا. 1380. شهر سالم، معیارها و شاخصهای شهرسازی. مقاله، مجله شهرداریها، شماره 27، 1380، 14-12.


4. حسینی، س.1387. مشارکت پایدار مردمی در نوسازی و بازسازی بافت‎های فرسوده شهری. مشهد، انتشارات سخن گستر، چاپ اول.


5. داوودپور، ز.، نیک نام، م. 1390. تحلیل ساختار کالبدی بافت‎های فرسوده شهری با رویکرد توسعه پایدار(نمونه موردی: بافت فرسوده شهر آمل). فصلنامه علمی و پژوهشی آمایش محیط دوره 14، شماره 52، 100-83.


6. سعیدی نیا، ا (1374)، اندیشه‎های خام شهرسازی، مجله هنرهای زیبا، شماره1، تهران.


7. عزیزی، م (1379)، سیر تحول سیاستهای مداخله در بافتهای کهن شهری در ایران، مجله هنرهای زیبای دانشگاه تهران.


8. غمامی،م (1371)، بررسی و نقد اجمالی طرحهای جامع شهری، مجله آبادی، شماره7، سال دوم، زمستان.


9. فلامکی، م (1375)، باززنده سازی بناها و شهرهای تاریخی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


10. کلانتری خلیل آباد، ح.، پوراحمد، ا. 1385. سنجش میزان مشارکت‎های مردمی در نوسازی بافت فرسوده شهری نمونه موردی؛ بافت قدیم کرمانشاه. فصل نامه علمی و پژوهشی آمایش محیط دوره 13، شماره 48، 172-153.


11. کمانرودی، م.1386. تعاریف فرسودگی و نظام مداخله. فصلنامه اندیشه (ایرانشهر) سال دوم شماره نهم و دهم. 74-65.


12. لینچ، ک.1381. تئوری شکل شهر، ترجمه، سید حسین بحرینی. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم یا تجدید نظر، 159-155.


13. مشهدی زاده دهاقانی، ن (1374)، تحلیلی از ویژگی‎های برنامه­ریزی شهری در ایران، انتشارات دانشگاه.