تاملی بر روش‌شناسی در تاریخنگاری اسماعیل رائین با تکیه بر جایگاه انگلستان در تاریخنگاری او

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

رضا قندهاری زاده ¹ (گروه تاریخ،واحد نجف آباد ،دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد ،ایران)
احمد کامرانی فر ² (گروه تاریخ،واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی،نجف آباد،ایران.)
سهیلا ترابی فارسانی ³ (گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی ، نجف آباد ، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/07/03 تاریخ پذیرش : 1399/09/25 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: انگلستان, روش‌شناسی, تاریخ‌نگاری, اسماعیل رائین,

چکیده مقاله :

تاریخ‌نگاری اسماعیل رائین بر یک مبنای روش‌شناختی استوارشده است و دارای مؤلفه‌های قابل‌توجهی ست. ضعف رویکردهای علی- معلولی در تحلیل تحولات تاریخی، غلبه‌ی رویکرد سیاسی و وجود نوعی خلأ در تاریخ‌نگاری او نسبت به مسائل اجتماعی و فرهنگی، برجسته شدن نوعی گرایش به روابط بین‌الملل در تاریخ‌نگاری او، نقش برجسته‌ی اسناد و مدارک با تکیه‌بر نوعی رفتار معطوف به افشاسازی، غلبه‌ی رویکرد توصیفی بر روش‌های تحلیلی عمیق، به دست دادن روایتی از تاریخ معاصر بر مبنای مناسبات استعماری و برخی مؤلفه‌های دیگر را می‌توان به‌مثابه‌ی اصول اصلی حاکم بر روش‌شناسی در تاریخ‌نگاری اسماعیل رائین برشمرد. علاوه بر این وجوه روش‌شناختی، از منظر محتوایی نیز تاریخ‌نگاری اسماعیل رائین نسبتی قابل‌توجه با نقش انگلستان در تاریخ معاصر ایران پیدا می‌کند به‌نحوی‌که می‌توان آن را تاریخ‌نگاری انگلیس محور نامید.در این پژوهش، دو مسئله در نسبت با تاریخ‌نگاری اسماعیل رائین مورد واکاوی قرار خواهد گرفت. نخست مبانی روش‌شناختی در تاریخ‌نگاری او و دوم انگلیس‌محوری و بازتاب و جایگاه آن در روایت اسماعیل رائین از تاریخ معاصر؛ بنابراین، تلاش می-شود تا با روش تحلیلی و سنجش محتوایی آثار اسماعیل رائین، این دو وجه از تاریخ‌نگاری وی مورد تأمل قرار بگیرد.طبق یافته‌ها، رائین به روشی اسنادی و مبتنی بر دیدگاه‌های افشاگرایانه و البته توصیفی و نه‌چندان تحلیلی و مبتنی بر انگاره‌های علی- معلولی، روایت خود از تاریخ معاصر ایران را به دست می‌دهد و تاریخ‌نگاری او یک تاریخ‌نگاری سیاسی بدون توجه به بسترهای اجتماعی- فرهنگی بوده و در رابطه با منظرهای روش‌شناختی علی‌رغم واقع‌گرایی در این زمینه، تاریخ‌نگاری او به‌جانب نوعی ناموزونی معطوف می‌شد.

چکیده انگلیسی:

Ismail Rain's historiographical structure is based on a methodological basis and has significant components. Weakness of causal approaches in analyzing historical developments, overcoming the political approach and the existence of a kind of vacuum in his historiography towards social and cultural issues, highlighting a tendency towards international relations in his historiography, prominent role of documents with Relying on a type of disclosure-oriented behavior, overcoming the descriptive approach to deep analytical methods,The acquisition of a narrative of contemporary history based on colonial relations and some other components can be considered as the main principles governing the methodology of Ismail Raine's historiography. In addition to the methodological aspects, Ismail Raine's historiography is significantly related to the role of Britain in the contemporary history of Iran, so that it can be considered as British-centered historiography.In this study, two issues will be examined in relation to the historiography of Ismail Ryan. The first is the methodological foundations of his historiography, and the second is the centralism of England and its reflection and place in Ismail Raine's account of contemporary history. Therefore, an attempt is made to consider these two aspects of his historiography through the analytical method and content measurement of Ismail Rain's works.