بررسی تحلیلی تناص قرآنی در شعر ملاعبدالکریم مدرس (مطالعۀ موردپژوهانه: دیوان ثه‌نا و سکالا)

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات کردی و لکی

عبدالله رسول نژاد ¹ , مسعود باوان پوری ² , سودابه جعفری ³

1 - . استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کردستان
2 - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی و عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلام آبادغرب
3 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب، دانشگاه خوارزمی

تاریخ دریافت : 1394/09/11 تاریخ پذیرش : 1395/02/01 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: قرآن کریم, ادبیات کردی, ملاعبدالکریم مدرس, ثه‌نا و سکالا, تناص,

چکیده مقاله :

قرآن کریم و مسائل مربوط به آن، پیوسته از موضوعات مهمی بوده که نصب العین پژوهشگران و محققان قرار گرفته است. تأثیر ژرف آموزه های این کتاب مقدس از زمان نزول آن تا عصر حاضر بر همگان آشکار است. این تأثیرپذیری تنها به دوران نزول قرآن و ادبیات قدیم عرب محدود نمی شود بلکه شاعران معاصر حتی شاعرانی از سایر زبان ها و ادیان نیز تحت تأثیر مفاهیم و ارزش های قرآنی قرار گرفته اند. ملاعبدالکریم مدرس یکی از شاعران برجستۀ کرد زبان است که از جایگاه ارزشمند و ممتازی در ادبیات کردی برخوردار می باشد. وی به تفسیر قرآن به زبان کردی پرداخته و واضح است که از آن تأثیر گرفته است. ایشان دارای آثار مختلفی در زمینۀ شعر و دین می باشد که یکی از آنها دیوان" ثه نا و سکالا"( ستایش و التماس) است. شاعر در این کتاب، گاهی از عین آیۀ قرآنی یا برگردانی از آن به زبان کردی استفاده نموده. نویسندگان برآنند تا به روش توصیفی- تحلیلی نمونه هایی از این تأثیر را بیان نمایند.

چکیده انگلیسی:

Holy Quran and the issues with it have always been among the important issues which have been the center of attention of researchers and the profound effects of this holy book from the time of its descend to the present time have been obvious to everyone. This impressibility is not limited only to the period of descending of the Quran and Arabic old literature but contemporary poets, even poets of other languages and religions were impressed by Quranic concepts and values . Many prominent poets of different languages have decorated their court with words and combinations from the Holy Quran. Mullah Abdul Karim Modarres is one of the leading Kurd poets who enjoys valuable and distinctive position in Kurdish literature. He has interpreted the Quran in Kurdish and clearly he has been impressed. He has several books of poetry and religion, in which the authors of this article have examined the court “Sana va Skalah” (praise and supplication). The poet sometimes has used the same verse of the Quran or a translation in Kurdish language, and in the second part of his poem, the poet has praised God's great attributes. The authors intend to express examples of this effect using descriptive and analytical method.

منابع و مأخذ:

- قرآن کریم.

-ابراهیمی محمدی، محمدصالح( 1379)، زانایانی کورد، سقز: چاپخانه محمدی.

- ابن­الأثیر، ضیاء­الدین(1959)، المثل السائر فی ادب الکاتب والشاعر، تحقیق احمد الحوفی، قاهره:دارالنهضة العربیة.

- ابن­منظور، محمد بن مکرم(1414)، لسان­العرب، چاپ سوم، بیروت: دارصادر.

- ابوزهره، محمد(1375)، خاتم پیامبران، ترجمه حسین صابری، تهران: انتشارات توس.

-اصفهانی، راغب( بی­تا)، المفردات فی غریب القرآن، محمد سید الکیلانی،بیروت: دارالمعرفه.

- انجینو، مارک(1987)، فی أصول الخطاب النقدی الجدید، ترجمه احمد المدینی، بغداد: دارالشؤون الثقافیة العامة.

- حلبی، علی­اصغر( 1383)، تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات، چاپ سوم، تهران: اساطیر.

- حلبی، شهاب­الدین محمود(1980)، حسن التوسل إلی صناعة الترسل، تحقیق اکرم عثمان یوسف، بغداد: وزارة الثقافة والإعلام.

- صفوی، کورش(1376)، مناسبات بینامتنی در حسن انوشه، فرهنگنامه­ی ادب فارسی، دانشنامه­ی ادب فارسی(2)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.

- طباطبایی، سیدمحمد حسین(1363)، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر همدانی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.

- عباسی­مقدم و عباسی، مصطفی و سلیمان(1390)، فرازهایی از قرآن و عترت، تهران: گنج معرفت.

- عبدالعاطی، کیوان(1998)، التناص القرآنی فی شعر أمل دنقل، قاهره: مکتبة النهضة العربیة.

- عسکری، ابوهلال( 1971)، الصناعتین، قاهره: دارالشروق.

- غذامی، عبدالله(1993)، الخطیئة والتفکیر، جدة: النادی الریاضی.

- قطب، سید(1408)، فی ضلال القرآن، بیروت: دارالشروق.

- مردوخ روحانی(2011)، میژووی ناودارانی کورد، هه­ولیر: بی­نا.

- مفتاح، محمد(1997)، تحلیل الخطاب الشعری، استراتیجیة التناص، بیروت: دار العودة.

- مکاریک، ایرناریما(1385)، دانشنامه­ی نظریات ادبی معاصر، ترجمه­ی مهران نجفی و محمد نبوی، چاپ دوم، تهران: آگه.

مجلات

- جابر، ناصر(2007)، التناص القرآنی فی الشعر العمانی الحدیث، مجلة جامعة النجاح للأبحاث، مجلد12،شماره 4.

- مرتاض، عبدالملک(1991)، فکرة السرقات الأدبیة ونظریة التناص، جدة، مجلة علاقات النادی الأدبی الثقافی، ش22.

- ویکلی، کریستین( 1384)؛ وابستگی متون، تعامل متون، ترجمه­ی طاهر آدینه پور، پژوهشنامه­ی ادبیات و نوجوان، شماره 28.