رده شناسی ترتیب واژه‌ در گویش لری بویراحمدی

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات لری

والی رضایی ¹ (دانشیار دانشگاه اصفهان)
محمد خیرخواه ² (دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی، دانشگاه اصفهان .)

تاریخ دریافت : 1394/07/28 تاریخ پذیرش : 1394/11/18 تاریخ انتشار : 1394/12/15

کلید واژه: رده شناسی, لری بویراحمدی, ترتیب سازه ها, همبستگی رده شناختی,

چکیده مقاله :

رده شناسی زبان شاخه ای از دانش زبان شناسی است که به مطالعۀ تفاوت ها و شباهت های نظام مند میان زبان های جهان و مقایسۀ ساختارهای صرفی و نحوی میان زبان های مختلف بدون در نظر گرفتن پیشینۀ آنها می پردازد. یکی از مباحث اصلی این شاخه ترتیب واژه است که بر مبنای آن، زبان های گوناگون از لحاظ ترتیب و توالی سازه ها بررسی می شوند و طبقه بندی و مقایسۀ زبان ها با بررسی این ترتیب ها انجام می گیرد. در این تحقیق سعی بر آن است تا گویش لری بویراحمدی از منظر رده شناسی ترتیب واژه بررسی تا مشخص شود که این گویش به کدام یک از رده های فعل میانی یا پایانی تعلق دارد. جهت نیل به این هدف ابتدا به جمع آوری و ثبت داده های گویش وران بومی شهر سی سخت و روستاهای اطراف، در استان کهگیلویه و بویراحمد پرداختیم تا ساخت های مختلف زبان لری را از منظر مؤلفه های 24 گانۀ درایر بررسی کنیم. سپس به مقایسۀ زبان لری با زبان های جهان و زبان های اروپا – آسیا پرداختیم. نتایج حاصله نشان می دهد که لری بویراحمدی در بسیاری از ساخت ها شباهت زیادی با زبان فارسی دارد و گرایش غالب در این زبان هم در مقایسه با زبان های اروپا- آسیا و هم زبان های جهان به سمت زبان های فعل میانی قوی است. در مقایسه با زبان های جهان این زبان دارای 14 مؤلفه از مؤلفه های زبان های فعل پایانی قوی و 20 مؤلفه از مؤلفه های زبان های فعل میانی قوی است. این مؤلفه ها به همین نسبت در مقایسه با زبان های اروپا- آسیا صدق می کند

چکیده انگلیسی:

Language typology is a branch of linguistics studying the systemic difference between world’s languages and comparing morphological and syntactical structures among different languages regardless of their historical background. One of the main topics in this branch is word order based on which different languages are studied with respect to the order and sequence of constituents and the classification and comparison of languages is carried out based on these orders. This study aims to investigate the Luri dialect from the typological word order point of view in order to determine to which verb-medial or verb-final order it belongs. To this end, first the data of native speakers in Sisakht and nearby villages located in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad province was collected and documented so as to analyze different structures of Luri language in accordance with Dryer’s 24 factors. The comparison of Luri language with world’s languages and European and Asian languages indicates that many structures in Luri dialect of Boyer-Ahmad are very similar to those of Persian. Moreover, the dominant tendency in this language is toward the strong verb-medial languages  compared to both European, Asian and world’s languages. In comparison to world’s languages, this language has 13 features of the strong verb-final languages and 19 features of the strong verb-medial languages. The same figure regarding the features is true in comparison with European and Asian languages.

منابع و مأخذ:

• ثمره، یدالله (1369). ویژگی رده­شناختی زبان فارسی، مجله زبان شنا سی، س 7 شماره 1 ص 61_80


• دبیر مقدم، محمد (1392).رده­شنا سی زبانهای ایرانی، انتشارات سمت، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی


• شجاعی، فرخنده (1392).توصیف ساخت نحوی گویش بختیاری از دیدگاه رده شنا سی، پایان نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه اصفهان(1392)


• طاهری، اسفندیار(1391).گویش لری بویراحمد، ناشر- تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی


• مرکز آمار ایران،(1390).سالنامۀ آماری استان کهگلویه و بویراحمد، تهران: مرکز آمار ایران.


• مقیمی، افضل (1373)،بررسی گویش بویراحمد و ...، انتشارات نوید شیراز یوسفیان، پاکزاد (1381 ). توصیف رده شناختی زبان بلوچی، پایان نامه دکتری زبان شنا سی همگانی، اصفهان، دانشگاه اصفهان


• 
  

  Anonby, E.J, (2003). update on Lori, How many dialects. JRAS3, 13, 2, pp 171-97

  
  

  Comrie, B,(1989). Languge Universals and Linguistic Typology. University of Chicago Press.

  
  

  Comrie, B.(2001).Different View of Language Typology. In M. Haspelmath, E.  

  
  

             Konig, W. Oesterreicher,& W.Raible (Eds.), Language Typology and Language Universals (pp.25-

  
  

            39).Berlin & new York: Walter de gruyter.

  
  

  Croft, W. (2003). Typology and Universals. 2nd ed.Cambridge:Cambridge University Press.

  
  

  Dryer, M.(1992). The Greenbergian Word Order Correlation.Language,68,81-138.

  
  

  Dabir-moghadam, Mohammad (2012). Linguistic Typology: An Iranian perspective, Jornal of universal

  
  

   Language 13-1, March (2012), 31-70

  
  

  Greenberg, J. H.(1963). Some Universals of Grammar with Particular Reference to the Order of

  
  

          Meaningful Elements. In J. Greenberg (Ed.). Universals of  Language (p p.73-113).Cambridge, MIT Press.

  
  

  Hawkins, J.A.(1980). On Implicational and Distributional of Word Order, Jl,16,193- 235

  
  

  Hawkins, J.A.(1983). Word Order Universals. Academic Press.

  
  

  Hawkins, J,A.(1998). Some Issues in a Performance Theory of Word Order. In A. Siewierska (Ed),pp. 729-780

  
  

  Lehmann, W.P.(1978). Syntatic Typology: studies in the Phenomenology of  Language, 49, 47-66

  
  

  Mackinnon, C, (2003).  Lori dialects. Encyclopedia Iranica, online, www.Iranica.com.

  
  

  Vennemman, T,(1974). Topics,Subjects and Word Order: From SXV to SVX via TVX. In J.

  
  

  Anderson&Ch. Jones (Eds), Historical Linguistics. Proceedings of First International Conference on

  
  Historical Linguistics. Edinburgh, 3-7 September 1973, 2 Vols. North Holland, Amesterdam, pp. 339-376