بررسی بازتاب منزلت اجتماعی زنان بختیاری از طریق پوشاک در اشعار محلی

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات لری

ابراهیم ظاهری عبدوند ¹ , روح الله کریمی نورالدین وند ²

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
2 - دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/01/17 تاریخ پذیرش : 1398/03/13 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: منزلت اجتماعی, زیبایی, پوشاک زنان, شعر محلی بختیاری,

چکیده مقاله :

هدف از این پژوهش، بررسی نشان‌دادن منزلت اجتماعی زنان بختیاری از طریق پوشاک در اشعار محلی؛ یعنی اشعار عاشقانه، اشعار مربوط به عروسی و سوگ سروده ها، بر مبنای نظری بازتاب و بر اساس روش اسنادی است. نتایج پژوهش نشان می دهد زنان در فرهنگ بختیاری به دو شیوه، پوشاک زیبا و پوشاک گران قیمت، برای خود منزلت اجتماعی کسب می کنند. برای نشان دادن زیبایی بیشتر به عنصر رنگ پوشاک و برای نشان دادن گران قیمت بودن، به جنس و تزئینات پوشاک توجه می‌کنند. در اشعار عاشقانه، زن از طریق پوشاک زیبا که بیشتر به رنگ های آبی، سبز و قرمز است، برای خود احترام و در نهایت منزلت اجتماعی کسب می کند. در اشعار مربوط به عروسی، برای نشان‌دادن منزلت اجتماعی زنان، در کنار زیبایی، عنصر ثروت نیز از طریق اشاره به جنس و تزئینات پوشاک برجسته شده است. در سوگ سروده ها، سرایندگان بیشتر به دنبال نشان دادن جایگاه اجتماعی زن متوفی و خانوادۀ او هستند؛ بنابراین در توصیف پوشاک وی، به جنس پوشاک، نو و پاکیزه بودن آن که تشخّص زن را نشان می دهند، پرداخته اند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to examine the social status of Bakhtiari’s women through their clothing in local poems such as love, wedding and mourning poems based on the theoretical principles of reflection and documentary method.  The results indicate that Bakhtiari’s women earn social status in two ways of beautiful clothes and expensive ones. To illustrate the beauty of the clothes, the element of color is noticed. And the costliness of the material and decorations are noticed, too. In romantic poems, the women enjoy respect and finally social status through beautiful colors which are mostly blue, green and red. In wedding poems show the social status of women besides the beauty, the element of wealth is also highlighted through referring to the material and decorations. In mourning poems, the poets are more likely to show the social status of the deceased and her family; so, in describing her clothes, the material, newness and cleanliness of her clothes which show the woman’s personality is noticed.

منابع و مأخذ:

کتاب­ ها

 -تسلیمی، علی،(1395)، نقد ادبی: نظریه­ های ادبی و کاربرد آن ها در ادبیات فارسی، تهران: نشر اختران.

 -تمیم­ داری، احمد،(1393)، فرهنگ عامه، تهران: مه کامه.

-چیت ­ساز، محمدرضا،(1379)، تاریخ پوشاک ایرانیان: از ابتدای اسلام تا حملۀ مغول، تهران: سمت.

- حسین­ پور، علی،(1391)، فرهنگ و ادبیات کودکان بختیاری، شهرکرد: نیوشه.

- حنیف، محمد،(1386)، سور و سوگ در فرهنگ عامه لرستان و بختیاری، تهران: طرح آینده.

- ذوالفقاری، حسن،(1396)، زبان و ادبیات عامۀ ایران، تهران: سمت.

- شفقی، مریم و دادرس، مهدی،(1396)، موادی برای مطالعه گویش بختیاری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

- غیبی، مهرآسا،(1385)، هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، تهران: انتشارات هیرمند.

- قنبری عدیوی، عباس،(1391)، فولکلور مردم بختیاری، شهرکرد: نیوشه.

- کارکن جلال، راضیه،(1391)، نشانه­ شناسی پوشاک ایرانیان در دوره قاجار، پایان ­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر، اصفهان.

- کولیوررایس، کلارا،(1363)، زنان ایرانی و راه و رسم زندگی آنان، ترجمه اسدالله آزاد، مشهد: آستان قدس رضوی.

- گیدنز، آنتونی،(1393)، تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.

- لوشر، ماکس،(1393)، روان‌شناسی رنگ­ ها، ترجمه حمیدرضا بلوچ، تهران: شباهنگ.

- مهدی­ زاده،محمد،(1387)، رسانه­ ها و بازنمایی، تهران: دفتر مطاعات و توسعه رسانه­ ها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

- مهرآبادی، متیرا،(1379)، زن ایرانی به روایت سفرنامه ­نویسان فرنگی، تهران: نشر آفرینش-نشرروزگار.

- وبلن، تورستین،(1386)، طبقۀ تن ­آسا، ترجمۀ فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.

مجلات

- الهی، محبوبه،(1389)،«لباس به مثابۀ هویت»، مطالعات ملی، سال یازدهم شمارۀ دو، صص3- 30.

- انصاری یکتا، مریم، احمدی­ پیام، رضوان،(1393)، «بررسی تطبیقی پوشش زنان تصویر شده در شاهنامۀ بایسنقری و شاه طهماسبی»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ6، شمارۀ4، صص531-551.

- بابایی، پروین، اکبری، فاطمه،(1396)، «زیبایی و منزلت؛ بررسی جایگاه سکه در زیورآلات و تزئینات پوشاک زنان در ایران»، فصلنامۀ فرهنگ مردم ایران، شمارۀ 48و49، صص67-84.

- دیگار، ژان پیر،(1383)، «پوشاک بختیاری­ ها و سایر اقوام»، پوشاک در ایران زمین، ترجمۀ پیمان متین، تهران: امیرکبیر.

- زاهد، سعید و کاوه، مهدی،(1391)، «گفتمان­ های پوشش ملی در ایران»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره اول، شماره4، صص49-74.

- شالچی، وحید،(1392)، «عطش منزلت در جامعه ایرانی»، مجله جامعه­ شناسی ایران، شماره2، صص30-56.

- کیوان ­آرا، محمود، ربانی، رسول، ژیان­ پور، مهدی،(1389)، «قشربندی اجتماعی و اصلاح بدن و جراحی زیبایی به مثابۀ نماد و پایگاه اجتماعی»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی زنان، سال دوازدهم، شماره47، صص73-98.

- موسوی ­راد، سید مصطفی و کبیریان، زینب،(1397)، «جزئیات پوشش سنّتی زنان رفسنجان در دوبیتی­ های محلّی»، ادبفارسی، سال8، شمارۀ 1، صص21-36.

- یاسینی، سیده راضیه، (1396)، «مطالعۀ فرهنگی و جامعه­ شناختی پوشاک سنتی زنان کنارۀ دریای جنوب (بوشهر، هرمزگان و خوزستان)»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ9، شماره2، صص185-207.

منابع لاتین

-Vahman ,fereydun, Asatrian, Garnik(1995).Poetry of the Baxtiārīs: Love Poems,  Wedding Songs, Lullabies, Laments, Denmark: munksgaard eport and subscription service.