بررسی مسئولیت کیفری انجام جرائم توسط ربات ها

الموضوعات :

ناهید دهقان عفیفی ¹ (استادیار، گروه معارف اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 02 الخميس , صفر, 1443 تاريخ التأكيد : 28 الجمعة , رمضان, 1443 تاريخ الإصدار : 10 الثلاثاء , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: ربات , مسئولیت کیفری , تسبیب , اتلاف , مباشرت , سبب , قتل,

ملخص المقالة :

ربات ها ماشین هایی ساخته دست بشر برای استفاده های گوناگون می باشند. پیشرفت تکنولوژی قابلیت های مختلفی را برای آنها متصور ساخته است. کاربرد آنها در جنگ ها و به عنوان سلاح امری حقوقی و فقهی است که لازمه اتلاف به واسطه آنها مسئولیت کیفری است. شناخت مفاهیم ربات، جرائم کیفری، سبب و مباشر، آمر، تسبیب، آلت، در مواجهه با این مسئله کمک شایانی خواهد نمود. مستندات در اثبات مسئولیت کیفری می تواند آیاتی باشد که به واسطه عموم دال بر ضمان هستند. و اطلاق و عموم روایات، همچنین قاعده تسبیب که برگرفته از عقل و نقل است، دلائل دیگری در این زمینه می باشند. صدق آمر به طراح اینگونه ماشین ها، توجه ضمان نسبت به ربات های غیر معتاد و توجه ضمان نسبت به طراحان متعدد، همچنین بررسی سببیت یا مباشرت در ربات های هوشمند و ربات های مهاجم (جنگجو) از دیگر فروعات فقهی این مسئله می باشد. آلیت ربات در انجام کارها امری عقلانی بوده و نمی توان در آن تردید نمود.

المصادر:

1.قرآن کریم
2.اراكى، حاج آخوند، ملا ابوطالب(1420)، شرح نجاة العباد، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
3.اصفهانى، محمد باقر (1420)، الوجيزة في الرجال، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
4.امامى، سيد حسن(بی تا)، حقوق مدنى، تهران: انتشارات اسلامية.
5.بجنوردى، سيد محمد بن حسن موسوى(1401)، قواعد فقهيه، تهران: مؤسسه عروج.
6.حائرى، سيد على بن محمد طباطبايى(1418)، رياض المسائل، قم: مؤسسه آل البيت عليهم السلام.
7.حلّى، ابن ادريس، محمد بن منصور بن احمد(1410)، السرائر الحاوي لتحرير الفتاوى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم
8.حلّى، علامه، حسن بن يوسف بن مطهر اسدى(1413)، مختلف الشيعة في أحكام الشريعة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
9.حلّى، علامه، حسن بن يوسف بن مطهر اسدى(1410)، إرشاد الأذهان إلى أحكام الإيمان، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
10.حلّى، محقق، جعفر بن حسن(1408)، شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعيليان.
11.حلّى، محقق، جعفر بن حسن(1418)، المختصر النافع في فقه الإمامية، قم: مؤسسة المطبوعات الدينية.
12.خمينى، سيد روح اللّه موسوى(1421)، كتاب البيع، تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى قدس سره.
13.خمينى، سيد روح اللّه موسوى (بی تا)، تحرير الوسيلة، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
14.راوندى، سعيد بن عبداللّه(1405)، فقه القرآن، قم: انتشارات كتابخانه آية الله مرعشى نجفى - رحمه الله.
15.روحانی، سيد صادق حسينى(بی تا)، بی جا: منهاج الصالحين.
16.قمّى، سيد صادق حسينى روحانى(1412)، فقه الصادق عليه السلام، قم: دار الكتاب - مدرسه امام صادق عليه السلام.
17.سبزوارى، محقق، محمد باقر (1423)، كفاية الأحكام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
18.سيستانى، سيد على حسينى(1414)، قاعدة لا ضرر و لا ضرار، قم: دفتر آية الله سيستانى.
19.شيرازى، سيد محمد حسينى، إيصال الطالب إلى المكاسب، منشورات اعلمى، تهران - ايران، اول، بی تا
20.شيرازى، ناصر مكارم(1411)، القواعد الفقهية، قم: مدرسه امام امير المؤمنين عليه السلام.
21.صدوق، محمّد بن على بن بابويه(1413)، من لا يحضره الفقيه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
22.طاهرى، حبيب الله(1418)، حقوق مدنى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
23.طوسى، محمد بن حسن(1407)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
24.طوسى، محمد بن حسن(1407)، تهذيب الأحكام، تهران: دار الكتب الإسلامية.
25.عاملى، زين الدين بن على(1414)، حاشية الإرشاد، قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم.
26.عاملى، زين الدين بن على(1413)، مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامية.
27.عاملى، محمد بن حسن(1409)، وسائل الشيعة، قم: مؤسسه آل البيت عليهم السلام.
28.قرشى، سيد على اكبر(1412)، قاموس قرآن، تهران: دار الكتب الإسلامية.
29.قمّى، سيد تقى طباطبايى(1413)، عمدة المطالب في التعليق على المكاسب، قم: كتابفروشى محلاتى.
30.كلينى، محمد بن يعقوب(1407)، الكافي، تهران: دار الكتب الإسلامية.
31.مازندرانى، خاتون‌آبادى اسماعيل خواجوئى(1413)، الفوائد الرجالية، مشهد: مجمع البحوث الإسلامية.
32.مرعشی، سيد محمد حسن(1427)، ديدگاه‌هاى نو در حقوق، تهران: نشر ميزان.
33.نجفى، بشير حسين(1427)، مصطفى الدين القيم، نجف: دفتر حضرت آية الله نجفى.
34.نجفى، محمد حسن(1404)، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار إحياء التراث العربي.
35 .میر محمد صادقی، حسین(1392)، جرائم علیه اشخاص، تهران: میزان.
36. یزدی، سید مصطفی محقق داماد(1406)، قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.