بررسی چگونگی حضور و شخصیّت پردازی زنان در تراژدی های شاهنامه ی فردوسی و تراژدی های اوریپید

الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

خدیجه اولادی قادیکلایی ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائمشهر)
رضا فرصتی جویباری ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائمشهر، قائمشهر، ایران.)
حسین منصوریان سرخگریه ³ (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران)

تاريخ الإرسال : 07 الأحد , رمضان, 1445 تاريخ التأكيد : 15 الأربعاء , شوال, 1445

الکلمات المفتاحية: اوریپید, داستان, تراژدي, زنان, شاهنامه, شخصيّت پردازی.,

ملخص المقالة :

بررسي شخصيّت زن در ادبيّات جهان همواره موردنظر پژوهشگران بوده است. نويسندگان و شاعران به فراخور فرهنگ و محيط اجتماعي - سياسي سرزمين خود، از كاركرد شخصيّت زن در داستان‌ها بهره برده‌اند؛ به گونه‌اي كه در داستان‌هاي ادبي ملل، حضور و نقش‌هاي متفاوت و متنوع از زنان ديده مي‌شود. ‌جستار حاضر به شيوة توصيفي- تحليلي، فارغ از جنبه‌هاي بحث برانگيز نگرش فردوسي نسبت به زنان، مقايسه و تطبيقي از چگونگي شخصيّت پردازی این قشر از افراد جامعه از منظر ساختار داستان پردازي، در چهار تراژدي بخش حماسي شاهنامه و چهار نمايش نامة تراژيك اوريپيد، ارائه مي‌دهد تا از این رهگذر ميزان تشابه و تفاوت شخصيّت پردازي را در اين آثار نشان دهد و بتواند گریزی به چگونگی نگاه مردمان به زنان در دوران پیشین باشد. نتايج از پژوهش نشان داد زنان به سبب نشان داده شدن موجودیّت، شخصیّت اصلي و قهرمان اغلب تراژدي‌هاي اوريپيد هستند و در تراژدي هاي فردوسي به فراخور داستان و موقعيّت، ‌نقش پذيرفته اند.

المصادر:

1. اسلامی ندوشن، محمدعلي. (1396). آواها و ایماها. چاپ هفتم، تهران: انتشارات قطره.
2. اکبری، منوچهر. (1380). «شایست و ناشایست زنان در شاهنامه». مجله داشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. 46(159)، 61-81.
3. اوريپيد. . (1396). مده آ. ترجمه و تحليل اميرحسين ندايي. چاپ نهم، تهران: انتشارات افراز.
4. ـــــــ . (1395 الف). الكترا. ترجمه‌ي غلامرضا شهبازي. تهران: انتشارات بيدگل.
5. ـــــــ . (1395 ب). پنج نمايشنامه . ترجمه‌ي عبدالله كوثري. تهران: انتشارات ني.
6. ـــــــ (1394). هلن و سه نمايش نامة ديگر. ترجمه‌ي محمد سعيدي. چاپ دوم، تهران: علمي و فرهنگي.
7. براهنی، رضا. (1399). تاریخ مذکّر ایران. چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات البرز.
8. بصاری، طلعت. (1396). زنان شاهنامه. بابل: انتشارات کتاب سرا.
9. بهار، مهرداد. (1386). جستاري چند در فرهنگ ايران. چاپ دوم. تهران: انتشارات آگاه.
10. پاک‌نیا، محمود. (1385). «خوانشی از زن در شاهنامه». مجله مطالعات زنان، 4(2)، 111-141.
11. حریری، ناصر. (1399). فردوسی، زن و تراژدی. چاپ نهم، تهران: انتشارات قطره.
12. حمیدی، بهمن. (1399). مسيحاي پارسي. (مجموعه مقالات منتخب همايش بين المللي هزارمين سال سرايش شاهنامه فردوسي). گردآوري و تدوين الهام رضازاده. چاپ سوم، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهي.
13. دبیرسیاقی، محمد. (1394). زندگينامه فردوسي و سرگذشت شاهنامه. تهران: انتشارات قطره.
14. دورانت، ویل. (1401). تاریخ تمدن (دوره ۱۳ جلدی)، چاپ شانزدهم، ترجمة مجموعه نویسندگان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
15. رحیمی، مصطفي. (1401). تراژدي قدرت در شاهنامه. چاپ پنجم. تهران: انتشارات نيلوفر.
16. زرین كوب، عبدالحسين. (1402). نه شرقي و نه غربي- انساني. چاپ هشتم، تهران: انتشارات اميركبير.
17. ستاری، جلال. (1398). سیمای زن در فرهنگ ایران. چاپ هشتم، تهران: انتشارات مرکز.
18. سرامی، قدمعلي. (1392). از رنگ گل تا رنج خار. چاپ ششم، تهران: انتشارات علمي و فرهنگي.
19. سلیمانی، محسن. (1401). تأملی دیگر در باب داستان. چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
20. عباسی، حجت و قبادی، حسینعلی. (1389). «مقایسه جایگاه زن در شاهنامه فردوسی با ایلیاد و اودیسه هومر». ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. 6(19)، 109-138.
21. فردوسي، ابوالقاسم. (1402). شاهنامه فردوسي. به كوشش سعيد حميديان. چاپ نوزدهم. تهران: انتشارات قطره.
22. کات، يان. (1386). تفسيري بر تراژدي‌هاي يونان باستان (تناول خدايان). ترجمة داود دانشور و منصور براهيمي. چاپ سوم. تهران: انتشارات سمت.
23. کریمی، فرزاد. (1398). تحلیل سوژه در ادبیات داستانی پسامدرن ایران. تهران: انتشارات روزنه.
24. محرمیان معلم، حميد. (1398). تراژدي (مجموعه مقالات). چاپ چهارم، تهران: انتشارات سروش.
25. مکی، ابراهیم. (1395). شناخت عوامل نمایش. چاپ یازدهم، تهران: انتشارات سروش.
26. موسوی، سیدکاظم و اشرف خسروی. (1387). «آنیما و راز اسارت خواهران همراه در شاهنامه». مجله زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان). 6(3)، 133-153.
27. ميرصادقي، جمال. (1401). ادبیات داستانی. چاپ دهم، تهران: انتشارات سخن.
28. ميرصادقي، جمال. (1394). عناصر داستان. چاپ نهم، تهران: انتشارات سخن.
29. میرعابدینی، حسن. (1400). تاریخ ادبیات داستانی ایران. چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.
30. نولدکه، تئودور. (1399). حماسه ملّی ایرانیان. ترجمة مجتبی بزرگ علوی. تهران: انتشارات نگاه معاصر.
31. هایت، گيلبرت. (1394). ادبيات و سنت‌هاي كلاسيك (تأثير يونان و روم بر ادبيات غرب). ترجمة محمد كلباسي و مهين دانشور. چاپ دوم. تهران: انتشارات آگاه.
32. یزدانی، زینب. (1396). زن در شعر فارسی. چاپ سوم، تهران: انتشارات فردوس.