معرفی و یررسی سبک شناسی مثنوی هفت لشکر

الموضوعات :

فهیمه گردگیران ¹ (مدرس / دانشگاه علمی کاربردی)
مریم محمودی ² (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد دهاقان)
احمدرضا یلمه ها ³ (استاد زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه آزاد اسلامی. دهاقان.)

تاريخ الإرسال : 17 الأحد , شوال, 1439 تاريخ التأكيد : 29 الجمعة , رمضان, 1441 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , رمضان, 1441

الکلمات المفتاحية: حماسه, مثنوی, سبک, هفت‌لشکر, صفوی,

ملخص المقالة :

هفت لشکر در قالب مثنوی، داستانی است حماسی که در سده‌های 12 و 13 (هـ .ق) سروده شده است. چون صفحة‌ آغاز و انجام آن افتاده است، اطلاعی دربارة شاعر آن در دست نیست؛ گویا سراینده از مردم شبه قارّة هند بوده است. با توجه به مشخصه‌های سبکی و نسخه‌شناسی، این اثر دارای ویژگی‌های سبک دورة صفوی است. این مثنوی، روایت منظومی از داستانی است که در طومارهای نقّالی با نام هفت‌لشکر آمده است. بخش اعظم و قابل ملاحظه‌ای از این مثنوی، به داستان برزو و فرزندش تمور یا تیمور که قصد بر تخت نشاندن برزو را بجای کیخسرو دارد، اختصاص یافته است. چنین می‌نماید که شاعر در سرودن این مثنوی، به شاهنامة فردوسی بسیار نظر داشته، اما اشعار، سست و نااستوار است و گاه وزن مختل می‌شود. سراینده، بزم و حماسه را در صحنه‌پردازی‌های بزمی و رزمی بکار می‌گیرد. مقالة حاضر به روش اسنادی و کتابخانه‌ای بر روی تنها نسخة برجا مانده از مثنوی هفت‌لشکر انجام شده و آن را از نظر سبک‌شناسی مورد بررسی قرار داده و به حیطه‌های سبکی اثر از جهت زبانی، محتوایی و ادبی پرداخته است.

المصادر:

فهرست منابع

- آقا بزرگ تهرانی، محمدحسین. ( 1315). الذریعه، جلد 19، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.

- آیدنلو، سجاد. (1393الف). زرّین قبانامه، تهران: انتشارات سخن.

- آیدنلو، سجاد. (1393ب). «زرّین قبا: منظومة پهلوانی ناشناخته»، دو فصل­نامة زبان و ادبیات فارسی (دانش­گاه خوارزمی)، سال 22، شمارة 77،صص 7-38.

آیدنلو، سجاد. (1394). متون منظوم پهلوانی، تهران: سمت.

- اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1376). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: نشر آثار.

- افشاری، مهران؛ مهدی مدائنی. (1377). هفت لشکر (طومار جامع نقّالان)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- جهانبخش، جویا. (1390). راه­نمای تصحیح متون، تهران: نشر میراث مکتوب.

- حمیدیان، سعید. (1372). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران: نشر مرکز.

- رسالت­پناهی، محمد مصطفا، سید محمد راست­گوفر.( 1395). «معرفی منظومة تمرنامه، حماسه­ای تاریخی به تقلید از شاهنامة فردوسی و اسکندر نامة نظامی»، پژوهش­نامة ادب حماسی، سال 12، شمارۀ 2، صص35-51.

- رنجبر، احمد. (1379). جاذبه‌های فکری فردوسی، تهران: امیرکبیر.

- صفا، ذبیح الله. (1379) حماسه­سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.

- مایلی هروی، نجیب.(1369). نقد و تصحیح متون، مشهد: نشر آستان قدس رضوی.

- مثنوی هفت لشکر. (بی‌تا). دست­نویس مرکز دایره‌المعارف اسلامی به شمارة1855، بی­کا.

- مجلسی، محمّدباقر. (1363). بحارالانوار، ترجمة ابوالحسن موسوی همدانی، جلد 1، تهران: نشر کتاب­خانة مسجد حضرت ولی عصر.

- مجلّی‌زاده، امین، مهدی نوریان، جمشید مظاهری. (1394). «معرّفی نسخة خطّی شکارنامة ملک­شاهی و بررسی سبکی و محتوایی آن»، تهران: فصل­نامة بهار ادب، سال 8، شمارة 14، صص107-124.

- یاحقی، محمدجعفر و محمدمهدی ناصح. (1396). راه­نمای نگارش و ویرایش، تهران: به­ نشر.