تحلیل مراحل گفتگو و پرسشگری در سیره امام علی(ع) و دلالت های تربیتی آن
الموضوعات :خدیجه طوفان فرد 1 , سید حسین واعظی 2 , زهره سعادتمند 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه علوم تربیتی، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
2 - دانشیار، گروه الهیات، واحد اصفهان(خوراسگان)،دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران(نویسنده مسئول).
3 - دانشیار،گروه علوم تربیتی، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
الکلمات المفتاحية: امام علی(ع), گفتگو, پرسشگری, تربیت,
ملخص المقالة :
ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺮﺩﻥ ﺭﺍﻫﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺨﺘﮕﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻭ ﭘﺮ ﻛﺮﺩﻥ ﻛﻮﻟﻪ ﺑﺎﺭ ﻣﻌﺮﻓﺖ است. ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺭﺷﺪ ﻭ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﭘﺮﺳﺸﮕﺮﻱ ﻧﻜﻨﺪ، ﺑﻪ ﻛﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻭﻱ ﺍﺳﺖ ﺩﺳﺖ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ. بنابراین هدف از انجام پژوهش، تحلیل مراحل گفتگو و پرسشگری در سیره امام علی(ع) و دلالتهای تربیتی آن است. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و به روش تحلیلی- توصیفی انجام شد. بدین منظور کلیه منابع و مراجع موجود و مرتبط شامل کتابهای نهجالبلاغه، تحف العقول، میزان الحکمه، غررالحکم به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات فیش های محقق ساخته بود. تجزیه و تحلیل دادهها باکدگذاری موضوعی شامل سه مرحله(کد گذاری باز، محوری و گزینشی) و با استفاده از نظام مقوله بندی قیاسی انجام شد. یافته های حاکی از آن است تحلیل مراحل گفتگو و پرسشگری شامل 7 بعد: استفاده از جملات مناسب، استقبال از پرسش، فهم جویی(فهمیدن)، گفتگوی طرفین، ابهام زدایی، استنتاج (استدلال)، استفهام (برهان) است ، فهم جویی و استفهام (برهان) بیشترین فراوانی را به خود اخنصاص داده است.و دلالتها ی تربیتی گفتگو و پرسشگری بر اساس آموزه های امام علی(ع) شامل 10 بعد: زمان طلائی، اندیشیدن و گفتار نیکو، آموختن، غنیمت شمردن فرصت ها، کسب دانش و معرفت، حل مشکلات، روشنگری، هدایت و اصلاح رفتار، دانش ورزی و پیشرفت است ، اندیشیدن و گفتار نیکو بیشترین کد را به خود اختصاص داده است. بنابراین نقش سؤال و پرسشگری آنقدر مهم است که میتوان انسان را به سرمنزل مقصود برساند.
- قرآن کریم
- ابراهیمی، نامدار؛ مهرمحمدی، محمود (1393). پرسشگری در اسلام: در جستجوی نظریه ای برای تربیت.کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی، قم. https: //civilica. com/doc/301344
- پایا، علی (1381). "گفتوگو" در جهان واقعی: کوششی واهی یا ضرورتی اجتنابناپذیر. تهران: ناشر طرح نو.
- پیشگر، زری (1390). آداب سخن در قرآن و روایات. پژوهشنامه معارف قرآنی، دوره 2، شماره 4، بهار 1390، صفحه 26-1.
- تمیمی الآمدی، عبدالواحد (1413ق). مُعجَم الفاظ غُرَر الحِکَم و دُرَر الکَلِم، چاپ اول. قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- تمیمی آمدی، عبدالواحدبنمحمد (1395). غرر الحکم و درر الکلام. ناشر، موسسه فرهنگی دار الحدیث، نوبت چاپ8.
- حرانی، ابن شبعه (1363). تحف العقول. تهران: انتشارات علمیه الاسلامیه.
- دشتی، محمد (1395). نهجالبلاغه حضرت امیرالمومنین علی(ع). ناشر، الهادی چاپ 12.
- دهخدا، علی اکبر (1399). لغت نامه. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- دهقان سرخ آبادی، محدثه؛ کرامتی، انسی (1396). روش هاي آموزشي در سيره رضوي و دلالت هاي آن براي تربيت عقلاني در دانشگاه فرهنگيان. فرهنگ رضوی، سال پنجم، شماره 17.
- رضوانی، حمیدرضا (1392). روش تحقیق در مدیریت. مؤسسه کتاب مهربان نشر.
- شعاری نژاد، علی اکبر (1398). فلسفه آموزش و پرورش. ناشر: شرکت چاپ و نشر بین الملل (وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی).
- شکوهی، غلامحسین(1398). تعلیم و تربیت و مراحل آن. ناشر: به نشر وابسته به آستان قدس رضوی.
- صادق زاده قمصری، علیرضا؛ ابراهیم طلایی، زهرا؛ صالحی متعهد (1393ش). گفتگوی تربیتی و اصول و روش¬های آن؛ واکاوی گفتگوهای تربیتی قرآن. تهران: مجله پژوهش در مسائل تربیت و تعلیم اسلامی. سال 22، شماره 25.
- طباطبایی، محمد حسین (1362). تفسیر المیزان. تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
- طبرسي، احمد بن علي (1371). الاحتجاج، ترجمه بهراد جعفري. تهران: نشر اسلاميه.
- علی اکبری، راضیه (1384). اشاعه منطق وگفتگو میان مسلمانان با معیارهای قرآنی. مجموعه مقالات هجدهمین کنفرانس وحدت اسلامی، چاپ اول، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، نشرمعاونت فرهنگی، تهران، 1384، ص 5.
- علیزاده، مژده (1398). مبانی، اصول و روش های تربیتی از منظر امام علی (علیه السلام) با تأکید بر خطبه یک نهج البلاغه. کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمؤمنین علی(ع)، اصفهان.
- علیین، حمید (1385). تربیت سیاسی از دیدگاه امام علی. پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شاهد.
- غزالی، ابوحامد محمد (1390). احیاءالعلوم، مصر. مترجم: مویدالدینمحمد خوارزمی. مکتبة مصطفی البابی الحلبی، 1390ق.
- فاضلی مهسا (1385). گفتوگو در قرآن، بشارت، شماره 55 .
- فضل الله، محمد حسین (1379). ضرورت گفت وگوي ادیان و مذاهب. قم، هفت آسمان، ش 7.
- کاظمی و بنی نعمه، صباح (1393). آداب گفتگوی انسان¬ها با یکدیگر از منظر قرآن و روایات. شورای عالی حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت حوضه های علمیه خواهران(آران و بیدگل).
- كريمي، عبدالعظيم (1382). سازه هاي تربيت و دموكراسي: عقلانيت، مدنيت، و معنويت. تهران: پژوهشكده تعليم و تربيت.
- گرامی، سيد محمّدهادي (1392). روش هاي زمينه ساز تربيتي در سيره معصومین)ع(. بصیرت و تربیت اسلامی، صص104-67
- گنجي، كامران؛ يعقوبي، ابوالقاسم؛ لطفعلي، رضا (1392). اثربخشي آموزش مهارتهای پرسشگری به معلمان بر تفکر انتقادی دانش آموزان متوسطه. فصلنامه روانشناسي تربيتي، 9، (27)، 29-1
- لیثی واسطی، علی بن محمد (1377). عيون الحكم و المواعظ. محقق: حسنی بیرجندی، قم، موسسه علمی فرهنگی دار الحديث.
- محمدى رى شهرى، محمد (1393). ميزان الحكمه. ترجمه حمیدرضا شیخی، چاپ سوّم، قم، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث.
- مطهری، مرتضی (1398). سیری در نهج البلاغه، قم: انتشارات صدرا.
- نیازی، شهریار؛ گودرزی، طاهره (1396). پرسشگری خداوند در قرآن کریم (مطالعه موردی سوره یس). آموزه های قرآنی، بهار تابستان، شمارۀ 25.
- هادی به، حمیده؛ غلامعلی، مهدی؛ غلامعلی، احمد (1395). فرهنگ گفتگو در خانواده از منظر آیات و روایات با تأکید بر نهج-البلاغه. پایان¬نامه کارشناسی ارشد، مؤسسههای آموزش عالی غیردولتیـغیرانتفاعی دانشگاه قرآن و حدیث.
- هاشمی، سید حسین (1388). چیستی و اهداف تربیت. پژوهش های قرآنی، شماره 59 و 60، ویژه نامه قرآن و فلسفه تربیت.
- Chin, C. , & Osborne, J. (2008). Students’ questions: a potential resource for teaching and learning science, Studies in Science Education, 44(1), 1–39.