نقش ابرپروژه‌ها در پایداری اجتماعی شهرها (مطالعه موردی: شهر شاندیز)
شیلا شیخ
1
(
گروه جغرافیا، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
کتایون علیزاده
2
(
گروه جغرافیا ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
حمید جعفری
3
(
گروه جغرافیا، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
)
الکلمات المفتاحية: کیفیت زندگی, پایداری اجتماعی, مسئولیت‌پذیری, ابرپروژه‌ها, شهر شاندیز,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر تبیین وضعیت پایداری اجتماعی در محیط شهری است که ابرپروژه در آن ساخته شده است، چراکه پژوهش‌ها حاکی از آن است که ابرپروژه‌ها آسیب‌های اجتماعی را در اجتماع محلی ایجاد نموده‌اند و برای رفع این وضعیت بایست به مفهوم پایداری اجتماعی که بیان‌کننده اهمیت محیط و اجتماع ابرپروژه است، توجه ویژه نمود. براین اساس محیط مورد بررسی شهر شاندیز انتخاب گردید که دو ابرپروژه در آن احداث شده‌اند. سؤالات پژوهش عبارت‌اند از اینکه وضعیت پایداری اجتماعی شاندیز چگونه است؟ و نسبت به سنوات پیشین چه تحولی ایجاد شده نموده است؟ فرضیات پژوهش نیز عبارت‌اند از اینکه پایداری اجتماعی شاندیز در بازه زمانی پژوهش (1399-1400) در وضعیت قابل قبولی قرار دارد؛ و نسبت به سنوات پیشین کاهش یافته است. پژوهش کمی و کاربردی است و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته به انجام رسیده است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان بیش از 18 سال ساکن شاندیز است که بر اساس کوکران 372 نفر تعیین شده است. پرسشنامه‌ها با استفاده از نمونه‌گیری خوشه‌ای-تصادفی توزیع و با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و EQS تجزیه و تحلیل شد. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که پایداری اجتماعی در شهر شاندیز بالاتر از حد میانه است لیکن نسبت به سنوات پیشین به‌شدت کاهش پیدا نموده و از میانگین 68 به 54 کاهش یافته است. از میان شاخص‌های پایداری اجتماعی، شهروندان شاندیز کیفیت زندگی را به‌عنوان مهم‌ترین شاخص انتخاب نموده‌اند. افزایش جمعیت ناهمگون ناشی از مهاجرت به مسکن مهر و تغییرات نحوه زیست اقتصادی ناشی از پروژه پدیده، مهم‌ترین عوامل مؤثر بر کاهش پایداری اجتماعی هستند.
|
Journal of Research and Urban Planning Autumn 2023. Vol ???. Issue ??? ISSN (Print): 2228-5229 ISSN (Online): 2476-3845 https://jupm.marvdasht.iau.ir/
|
|
Research Paper
The Role of megaprojects in Social Sustainability of Cities (Case Study: Shandiz City)
Shila Sheikh: PhD student, Department of Geography and Urban Planning, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
Katayoon Alizadeh1: Associate Professor, Department of Geography, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
Hamid Jafari: Associate Professor, Department of Geography, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
Abstract | ARTICLE INFO |
The purpose of this study is to explain the status of social sustainability in the urban environment in which the megaproject is constructed, because the research indicates that the Mega-projects have created social damages by local community, and to address this situation, special attention should be paid to the concept of social sustainability that expresses the importance of the environment and the community of the megaproject. The study environment is Shandiz city where two megaprojects have been constructed. The research questions are: What is Shandi's social sustainability status? And what has changed in comparison to previous years? The hypothesis of the research is that Shandiz social sustainability is in an acceptable condition during the period of the research (2020-2021) and the previous years have decreased. The research is quantitative and applied and has been carried out using a researcher-made questionnaire. The statistical population of this study is citizens more than 18 years old resident of Shandiz that based on Cochran, 372 people have been determined. Questionnaires were distributed by cluster random sampling and analyzed by SPSS and EQS software. The results of this study indicate that social sustainability in Shandiz city is higher than average but it has decreased sharply compared to previous years and has decreased from 68 to 54. Among the indicators of social sustainability, Shandiz citizens have chosen quality of life as the most important indicator. Heterogeneous population increase due to migration to maskane-mehr and changes in the bio-economy caused by the phenomenon project are the most important factors affecting the reduction of social sustainability.
| Received:???? Accepted??? PP: ????
Use your device to scan and read the article online
Keywords: Mega-Projects, Social Stability, Responsibility, Quality of Life, Shandiz city. |
Citation: ???. DOI: DOR: |
[1] . Corresponding author: Katayoon Alizadeh, Tel: +989151081730 Email: katayoonalizadeh62@gmail.com
Extended Abstract
Introduction
Increasing population of cities affected by factors such as migration has led to the expansion of cities and the consequences of this situation can be considered as acute urbanization. The result of this phenomenon, along with the need for economic development and employment, is the increasing demand for housing, which due to physical limitations in the expansion of cities, created the need for new solutions. Lack of attention to the background and environment will cause social problems, which can be considered as one of the other consequences of the growth of megaprojects, which has led to problems such as deterioration of the region's sustainability, increasing energy consumption and reducing residential satisfaction. Therefore, the main purpose of the research is to investigate the changes in social sustainability as a result of megaprojects in Shandiz city. To achieve this goal, two questions have been asked: 1- What is the social sustainability of Shandiz city after the exploitation of megaprojects and what is the most important indicator? And what is the status quo of social sustainability compared to previous years? Two hypotheses have been proposed according to the research questions: 1- In the opinion of citizens, Shandiz social sustainability status after exploitation is in an acceptable condition, 2- Shandiz social sustainability has decreased compared to previous years.
Methodology
This research is in the field of quantitative research and has been carried out using survey technique and is an applied research in terms of purpose. The study area is Shandiz city and the statistical population is over 18 years old which is more than 11500. The sample size was calculated based on Cochran's formula of 372 people. The sampling method is a multi-stage cluster in which Shandiz city was first divided into urban blocks and then into neighborhoods and the sample size was distributed as proportional allocation. In terms of time, the research is one-time and has been carried out from November 2020 to February 1400. Considering the nature of the research hypotheses, two software have been used to analyze the data: EQS software to investigate the structural equations of social stability dimensions and T-test statistics in SPSS software to investigate the status of social stability in Shandiz city compared to previous years.
Results and discussion
The results of this study indicate that about 12% of Shandiz citizens reported the status of social stability of the city and in contrast to 16% of the city's stability was desirable, and over 75% of citizens reported social sustainability in moderate level. Therefore, in the first hypothesis of the research, which was that the social sustainability of Shandiz city is in an acceptable situation, it is confirmed, which means that according to the views of the citizens of Shandiz the social sustainability in this city is slightly higher than the average. Also, using T-test, this hypothesis was tested that social sustainability has decreased during the exploitation of megaprojects. The results of the experiment indicate that the social stability of Shandiz city has decreased significantly compared to previous years. For this reason, the hypothesis has been confirmed and confirmed that in the period of study and according to the respondents, the situation of Shandiz city in terms of social sustainability has been relatively severely reduced. The most important reason for this is the addition of new urban population in the form of maskane-Mehr project and their social and cultural incongruence with the indigenous population of Shandiz city.
Conclusion
Social sustainability indexes (quality of life, social capital and social security) all three have an average in the range but in structural equations it has been determined that quality of life with a coefficient of 0.36 is the most important factor and then social security with coefficient of 0.34 and social capital with coefficient of 0.30 are located. This also confirms that the quality of life has been a factor that the people of Shandiz hoped to improve by building megaprojects in this city that have not been provided to them; At the same time, the social security of the city has been disrupted due to the injuries caused by the megaprojects in the city and the lack of planning to create a harmony between the new population of the city and the existing fabric has also caused social capital to be reduced. The sum of these factors has indicated the need to pay attention to the social sustainability of Shandiz city, which in the first place, the responsibility of megaprojects will be the way to solve the existing social problems and prevent their transformation into social problems and crises
مقاله پژوهشی
نقش ابرپروژه‌ها در پايداري اجتماعي شهرها (مطالعه موردی: شهر شانديز)
شیلا شیخ: دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
کتایون علیزاده1: دانشیار و عضو هیأت علمی گروه جغرافیا، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
حمید جعفری: دانشیار و عضو هیأت علمی گروه جغرافیا، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
اطلاعات مقاله | چکیده |
تاریخ دریافت:؟؟؟ تاریخ پذیرش:؟؟؟ شماره صفحات:؟؟؟؟
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن
واژه‌های کلیدی: ابرپروژه‌ها، پایداری اجتماعی، مسئولیت‌پذیری، کیفیت زندگی، شهر شاندیز. | هدف پژوهش حاضر تبیین وضعیت پایداری اجتماعی در محیط شهری است که ابرپروژه در آن ساخته شده است، چراکه پژوهش‌ها حاکی از آن است که ابرپروژه‌ها آسیب‌های اجتماعی را در اجتماع محلی ایجاد نموده‌اند و برای رفع این وضعیت بایست به مفهوم پایداری اجتماعی که بیان‌کننده اهمیت محیط و اجتماع ابرپروژه است، توجه ویژه نمود. براین اساس محیط مورد بررسی شهر شاندیز انتخاب گردید که دو ابرپروژه در آن احداث شده‌اند. سؤالات پژوهش عبارت‌اند از اینکه وضعیت پایداری اجتماعی شاندیز چگونه است؟ و نسبت به سنوات پیشین چه تحولی ایجاد شده نموده است؟ فرضیات پژوهش نیز عبارت‌اند از اینکه پایداری اجتماعی شاندیز در بازه زمانی پژوهش (1399-1400) در وضعیت قابل قبولی قرار دارد؛ و نسبت به سنوات پیشین کاهش یافته است. پژوهش کمی و کاربردی است و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته به انجام رسیده است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان بیش از 18 سال ساکن شاندیز است که بر اساس کوکران 372 نفر تعیین شده است. پرسشنامه‌ها با استفاده از نمونه‌گیری خوشه‌ای-تصادفی توزیع و با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و EQS تجزیه و تحلیل شد. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که پایداری اجتماعی در شهر شاندیز بالاتر از حد میانه است لیکن نسبت به سنوات پیشین به‌شدت کاهش پیدا نموده و از میانگین 68 به 54 کاهش یافته است. از میان شاخص‌های پایداری اجتماعی، شهروندان شاندیز کیفیت زندگی را به‌عنوان مهم‌ترین شاخص انتخاب نموده‌اند. افزایش جمعیت ناهمگون ناشی از مهاجرت به مسکن مهر و تغییرات نحوه زیست اقتصادی ناشی از پروژه پدیده، مهم‌ترین عوامل مؤثر بر کاهش پایداری اجتماعی هستند. |
استناد: ؟؟؟ DOI: ؟؟؟ DOR: |
مقدمه
افزایش جمعیت شهرها تحت‌تأثیر عواملی مانند مهاجرت منجر به گسترش شهرها گردیده که پيامد اين وضعيت را می‌توان شهرنشينی حاد دانست. پيامد اين پديده در کنار نیاز به توسعه اقتصادی و اشتغال، افزایش تقاضا برای مسکن است که به‌دلیل محدوديت فیزیکی در گسترش شهرها، لزوم توجه به راه‌حل‌های جديدی را به وجود آورد (Nazrezizadeh et al, 2022: 164; Dolatyarian et al, 2020: 58) که راهکار آن در طراحی و ساخت ابرپروژه‌ها مطرح گردید. امروزه ابرپروژه‌ها، نقش عمده‌ای در توسعه کشورهای مختلف دارند (Andrić et al, 2019: 204). سرمایه‌گذاری جهانی سالانه در ابرپروژه‌ها در سراسر جهان حدود 6 تا 9 تریلیون دلار است که 8 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهد و طبق پیش‌بینی‌ها، سرمایه‌گذاری در ابرپروژه‌ها تا سال 2030 به 57 تریلیون دلار در سطح جهان افزایش خواهد یافت ((Thounaojam and Laishram, 2022: 1349; Xie et al, 2022: 177. ابرپروژه‌ها، پروژه‌های زیربنایی بزرگی هستند که خدمات عمومی اساسی را برای توسعه اجتماعی- اقتصادی ارائه می‌کنند و ستون فقرات جوامع مدرن را تشکیل می‌دهند (Ma et al, 2019: 975). رونق ساخت ابرپروژه‌ها در جهان موجب توجه به این امر گردیده است که باتوجه‌به وسعت چنین پروژه‌هایی، آن‌ها چه تأثیری بر شرایطِ کالبدی محیط دارند. از این رهگذر، مفهوم توسعه پایدار در خصوص ساخت و بهره‌برداری ابرپروژه‌ها مورد توجه قرار گرفته است (Shafak et al, 2022: 744; Xie et al, 2022: 178). توسعه پایدار توجه هم‌زمان به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی است و در صورتی پایداری ایجاد می‌شود که توازنی در تمامی ابعاد وجود داشته باشد (Thounaojam et al, 2022: 28; Nazmfar et al, 2018: 34). لیکن بررسی پژوهش‌های انجام شده در ایران و جهان مشخص می‌سازد که توجه اندکی به موضوع پایداری اجتماعی یعنی جامعه‌ای که ابرپروژه در آن ساخته شده، وجود دارد. تأکید پژوهش‌های انجام شده در خصوص اهمیت پایداری اجتماعی براین‌اساس است که نتیجه تحقیقات آن‌ها مشخص ساخته سطح نسبتاً پایین پایداری اجتماعی در جامعه محلی ابرپروژه‌ها با هدف اصلی ساخت چنین پروژه‌هایی در تضاد است و جوامعی که این پروژه‌ها در آن ساخته شده‌اند با معضلات متعدد اجتماعی مواجه شده‌اند (Masoumi Jahatlo et al, 2022; Xie et al, 2022; He et al, 2019).
عدم توجه به زمينه و بوم به وجود آورنده معضلات اجتماعی خواهد بود که این امر را می‌توان از دیگر پیامدهای رشد ابرپروژه‌ها دانست كه به مشكلاتي چون افت پایداری منطقه، افزايش مصرف انرژي و كاهش رضايت سكونت منجر گردیده است. در چند سال اخیر سرمایه‌گذاری‌هایی در قالب مجموعه گردشگری پدیده و مسکن مهر شاندیز، پیامدهای نسبتاً بزرگی را در پی داشته است، که آثار و پیامدهای آن قبل و بعد از رسیدن به مرحله بهره‌برداری، ساختار شهری را متاثر نموده است. بنابر آنچه گفته شد، تحلیل اثرات ابرپروژه‌ها که منجر به ارائه راهکارهایی با در نظر گرفتن ملاحظات اجتماعی در جهت حفظ توسعه پایدار شهری شود، موضوع جدیدی است که کمتر به آن پرداخته شده است و در این پژوهش تلاش خواهد شد با هدف قرار دادن شهر شاندیز و شناسایی اثرات ساخت ابرپروژه‌ها، تغییرات اجتماعی به وجود آمده در آن منطقه را مورد بررسی قرار دهیم. لذا هدف اصلی پژوهش بررسی تغییرات ایجاد شده در پایداری اجتماعی به‌عنوان پیامد ابرپروژه‌ها در شهر شاندیز است برای دستیابی بدین هدف دو سؤال مطرح شده است: پایداری اجتماعی شهر شاندیز پس از بهره‌برداری از ابرپروژه ها در چه وضعیتی قرار دارد و مهم‌ترین شاخص کدام است؟ و شرایط پایداری اجتماعی موجود نسبت به سنوات پیشین در چه وضعیتی قرار گرفته است؟ متناظر با سؤالات پژوهش دو فرضیه نیز مطرح شده است: 1- از نظر شهروندان وضعیت پایداری اجتماعی شاندیز در پس از بهره‌برداری از در وضعیت قابل قبولی قرار دارد 2- وضعیت پایداری اجتماعی شاندیز نسبت به سنوات قبل کاهش یافته است. به‌بیان‌دیگر، دو مسئله در پژوهش مدنظر قرار گرفته است: ازیک‌سو بررسی نظر شهروندان در خصوص وضعیت پایداری اجتماعی شاندیز بررسی گردیده است و سپس وضعیت موجود با وضعیت پایداری اجتماعی شاندیز که در سنوات قبل گزارش شده است مقایسه شده است تا تغییرات ایجاد شده نیز بررسی شود.
پیشینه و مبانی نظری تحقیق
ابرپروژه: واژه ابرپروژه‌ها اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی در آمریکای شمالی مطرح شده و به‌عنوان مفهومی بکار گرفته شد که توسعه‌های بزرگ‌مقیاس و پروژه‌های زیرساختی که معمولاً توسط بخش عمومی یا حداقل با سرمایه‌گذاری و نظارت بخش عمومی انجام می‌شد را توضیح می‌داد. در ادبیات مدیریت پروژه، محققان غالباً از تعدادی اصطلاح برای توصیف این پدیده استفاده می‌کنند، به‌عنوان‌مثال: پروژه‌های پیچیده2، پروژه‌های اصلی3، پروژه‌های غول‌پیکر4، سوپر پروژه5، پروژه‌های عظیم6 و مگا پروژه‌ها7 یا بعضاً به‌عنوان ابرپروژه‌ها8 نوشته می‌شوند (Maddaloni and Davis, 2019:1537).
توسعه پایدار: توسعه پایدار روندی است که بهبود شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فن‌آوری به‌سوی عدالت اجتماعی باشد و در جهت آلودگی اکوسیستم و تخریب منابع طبیعی نباشد (Anabestani,2017:133). در واقع توسعه پايدار به‌معنی ارائه راه‌حل‌هایی در مقابل الگوهای فانی كالبدی، اجتماعی و اقتصادی توسعه مي‌باشد که بتواند از بروز مسائلی همچون نابودی منابع طبيعی، تخريب سامانه‌های زيستی، افزايش بي‌رويه جمعيت، بي‌عدالتی و پایین آمدن كيفيت زندگی انسان‌ها در حال و آينده جلوگيری كند. تعريف عمومی که برای توسعه پايدار به کار مي‌رود به‌عین صورت است كه، توسعه‌ای كه درصدد برآوردن نيازهای نسل امروز است بدون اينكه تهديدی برای توانايي‌های نسل آينده در جهت برآورده نمودن نيازهای خود باشند (Sachs et al, 2023: 24).
توسعه پایدار شهری: توسعه پایدار شهری با پنج هدف کلی برای رسیدن به آینده شهری پایدارتر در شهرها مبتنی بر حداقل مصرف فضا و منابع طبیعی، کارآمد نمودن اداره جریان‌های شهری، حفاظت از سلامت جمعیت شهری، تأمین دسترسی برابر به منابع و خدمات و مراقبت از تنوع فرهنگی و اجتماعی است. طرفداران توسعه شهری با تأکید بر پروژه‌های منطقی سعی در توجه به تمام جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی طرح‌ها دارند زیرا برای نیل به شهر آرمانی بایستی تعمق و تعامل بین بخش‌های مذکور صورت پذیرد. ازاین‌رو باتوجه‌به اهمیت مقوله پایداری در اهداف توسعه شهرها، دامنه گسترده‌ای از مجموعه نیازهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، اکولوژیک و کالبدی برای حرکت به‌سوی پایداری مورد توجه است که می‌تواند در قالب شاخص‌های پایداری شهر تعریف گردد (Metaxas, 2024: 110; Rahimi et al, 2023: 2; Bhargava et al, 2020: 66).
پایداری اجتماعی: پایداری اجتماعی تحت عنوان زندگی سالم، بارور و هماهنگ با طبیعت تعریف شده است. در این تعریف بقاء و حیات انسان، توأم با تأمین نیازهای انسانی و همگام با حفظ کیفیت محیطی و مرتبط با نظام‌های اقتصادی در جهت دستیابی به بالاترین سطح رضایت از زندگی تعریف شده است. بسترسازی جهت ظهور و بروز خلاقیت‌ها، بسیج آحاد مردم در جهت تأمین اهداف توسعه پایدار و نیز اطمینان از «آینده‌ای بهتر برای همه» با تأکید بر رفاه مردم بومی و تأکید بر نقش حیاتی آنان در مدیریت محیطی و توسعه، از ارکان تعریف پایداری اجتماعی است (Yuan et al, 2023: 4558; Asadi et al, 2022: 1010).
جوامع پایدار باید ایمن و فراگیر، به‌خوبی برنامهریزی، ساخته و اداره شوند و فرصت‌های برابر و خدمات خوب را برای همه ارائه دهند. پایداری اجتماعی توجه به ذینفعان محلی در طول چرخه عمر پروژه به‌ویژه ساخت و بهره‌برداری است که منعکس‌کننده مسئولیت‌هایی برای رفاه جامعه گسترده‌تر است. در این تحقیق، پایداری اجتماعی به وضعیت جوامع محلی و به‌طورکلی ذینفعان محلی نسبت به دغدغه‌های اجتماعی، متأثر از ابرپروژه‌ها پرداخته خواهد شد. در عموم منابع موجود در خصوص پایداری اجتماعی، جامعه محلی به‌عنوان یک ارکان اساسی معرفی شده است (Filho et al, 2023: 2616; Rashid et al, 2021: 297; Purvis et al, 2018: 4)؛ بنابراین، پایداری اجتماعی در ابرپروژه‌ها امری حیاتی است و برای بررسی آن لازم است ابتدا شاخص‌های مربوط بدان شناسایی شوند. در تحقیقات مربوط به پایداری اجتماعی، شاخص‌های متعددی برای سنجش در جامعه محلی معرفی شده است که کیفیت زندگی، سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی مهم‌ترین آن‌ها هستند (Pawlewicz and Cieślak, 2024, 1460; Amerian, 2024: 929; Pieper et al, 2019: 556). طی سال‌های اخیر توجه به پایداریِ اجتماعی بسیار مورد توجه قرار گرفته و در دو سطح خرد و کلان مطرح شده است. کیفیت زندگی انسان ارتباط مستقیمی با کیفیت محیط زندگی او دارد و باتوجه‌به اینکه انسان‌ها در مكانی به نام شهر که محل برقراری اکثر ارتباطات اجتماعی می‌باشد زندگی می‌کنند، مسائلی اجتماعی موجود بخش مهم از عواملی هستند که می‌توانند نحوه زیست آنان را دستخوش تغییر و دگرگونی نمایند. پایداری اجتماعی زمانی ایجاد خواهد شد که کیفیت زندگی، سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی بهبود یافته باشند. پایداری اجتماعی، با بسترسازی برای افزایش رفاه شهروندی ممكن می‌گردد که بهبود زیرساخت‌ها و مسكن شهری و توزیع متناسب و عادلانه تسهیلات و خدمات شهری را به همراه دارد؛ بنابراین رفاه شهروندی را می‌توان محور اصلی توسعه پایدار اجتماعی دانست که افزایش امنیت انسانی و رضایت‌مندی اجتماعی را ممکن می‌سازد (Hariram et al,2023:4; Zheng et al,2021:308; Nemecio et al,2020:5).
براین‌اساس، پیشینه پژوهش را می‌توان بر اساس ارتباط با پژوهش حاضر به سه گروه تقسیم نمود:
گروه اول پژوهش‌هایی هستند که به بررسی مفهوم پایداری اجتماعی، ابعاد و تأثیرگذاری آن بر محیط شهری پرداخته‌اند، مهم‌ترین این پژوهش‌ها عبارت‌اند از:
Hydarabadi & Hashem Nejad Abarsi, 2023; Mousavi et al, 2023; Ahmadnia et al, 2023; Xie et al, 2022; Masoumi jahantalo et al, 2022; Jamali et al, 2021; Dolatyarian,2020; He et al, 2019; Ma et al, 2019; Nazmfar et al, 2017; Rakee et al, 2018; Mokhtari Malekabadi et al, 2013.
پژوهش‌های این گروه دارای قرابت محتوایی مناسبی با پژوهش حاضر هستند و در پژوهش مورد استفاده بوده‌اند.
گروه دوم شامل پژوهش‌هایی می‌گردد که در بررسی مفهوم توسعه پایدار به پایداری اجتماعی به‌عنوان یکی از ابعاد آن پرداخته‌اند. مهم‌ترین این پژوهش‌ها عبارت‌اند از:
Dehzadeh Silabi et al, 2021; Nasr, 2018; Sarkhili, 2015; Lehtonen, 2014; Pahlavan, 2012.
این گروه از تحقیقات دارای قرابت موضوعی با پژوهش حاضر هستند و به‌طور مروری مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
گروه سوم پژوهش‌هایی هستند که به بررسی توسعه پایدار و به‌طور ویژه پایداری اجتماعی در شهر شاندیز توجه نموده‌اند. مهم‌ترین این پژوهش‌ها عبارت‌اند از:
Taheri et al, 2018; Anabestani, 2017; Anabestani et al, 2016; Rahnama and Taheri, 2016; Anabestani, and Rahnama, 2014; Anabestani et al, 2013.
پژوهش‌های این گروه دارای قرابت محتوایی بسیار مناسبی با پژوهش حاضر هستند و در پژوهش حاضر جهت بررسی پیشینه شهر شاندیز از آن‌ها استفاده شده است.
تمایز پژوهش حاضر این امر است که پایداری اجتماعی شهر شاندیز را پس از اجرای ابرپروژه‌هایی مورد بررسی قرار داده است که تغییرات وسیعی در شهر ایجاد نموده‌اند و مسئولیت اجتماعی ابرپروژه‌ها ایجاب می‌نماید که این تغییرات موجب افزایش پایداری اجتماعی شهر شده باشند که بررسی این موضوع در مقایسه طولی وجه تمایز پژوهش محسوب می‌گردد.
شکل 1: مدل مفهومی پژوهش
[1] . نویسنده مسئول: کتایون علیزاده، تلفن: 09151081730 ، پست الکترونیکی: katayoonalizadeh62@gmail.com
[2] . Complex projects
[3] . Major projects
[4] . Giant projects
[5] . Super-project
[6] . Giga-projects
[7] . Megaprojects
[8] . Mega-projects
مواد و روش تحقیق
این پژوهش در حیطه تحقیقات کمی1 بوده و با استفاده از تکنیک پیمایش به انجام رسیده است و به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی است. محدوده مورد مطالعه شهر شاندیز بوده و جامعه آماری افراد بالای 18 سال است که بالغ‌بر 11500 می‌باشند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران2 معادل 372 نفر محاسبه گردیده است. روش نمونه‌گیری، خوشه‌ای چندمرحله‌ای است که طی آن شهر شاندیز ابتدا به بلوک‌های شهری و سپس به محله تقسیم شد و حجم نمونه به‌صورت تخصیص متناسب توزیع گردیده است. به لحاظ زمانی، پژوهش تک زمانی است و در بازه زمانی آبان 1399 الی فروردین 1400 به انجام رسیده است. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته با استفاده از طیف لیکرت می‌باشد. جهت بررسی روایی پرسشنامه علاوه بر روایی صوری از روایی سازه (تحلیل عاملی تأییدی) نیز استفاده شده است و بر مبنای همبستگی جزئی حداقل 0.5 روایی تمامی متغیرها به تائید رسیده است. پایایی متغیرهای پژوهش با استفاده از آلفای کرون باخ مورد بررسی قرار گرفته که نتیجه آن در جدول 1 درج شده است. باتوجه‌به ماهیت فرضیه‌های پژوهش از دو نرم‌افزار جهت تحلیل داده‌ها استفاده شده است: نرم‌افزار EQS جهت بررسی معادلات ساختاری ابعاد پایداری اجتماعی و آماره T-test در نرم‌افزار SPSS جهت بررسی وضعیت پایداری اجتماعی شهر شاندیز در مقایسه با سنوات قبل. به‌طورکلی فرایند انجام پژوهش به این‌صورت بوده است که پس از گردآوری داده‌های میدانی، ویژگی‌های فردی پاسخگویان توصیف شده است و در ادامه وضعیت پاسخگویان در پایداری اجتماعی و ابعاد آن در محدوده مطالعاتی بررسی شده است. سپس در قالب مدل‌سازی معادلات ساختاری ضریب تعیین ابعاد پایداری اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت نیز از طریق مقایسه میانگین، پایداری اجتماعی شهر شاندیز در زمان بهره‌برداری از ابرپروژه‌ها بررسی شده است.
جدول 1- پایایی متغیرهای پایداری اجتماعی
متغیر | کیفیت زندگی | سرمایه اجتماعی | امنیت اجتماعی |
آلفا | 796/0 | 818/0 | 812/0 |
منبع: (یافته‌های پژوهش)
محدوده مورد مطالعه
محدوده مورد مطالعه به‌دلیل قرارگیری ابرپروژه‌های مجموعه گردشگری پدیده و مجموعه مسکن مهر شاندیز در آن جهت سنجش انتخاب گردیده است. اين محدوده واقع در حوزه غرب مشهد و در شهرستان بینالود از پهنه‌های گردشگری با قابلیت بالاست که از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی، فرهنگی فراوانی برخوردار است. شهر شاندیز با مساحت تقریبی 1349 هکتار، با ارتفاع متوسط 1400 متر از سطح دریا، در 23/36 درجه عرض جغرافیایی و 59/18 درجه طول شرقی در 35 کیلومتری شمال غرب کلانشهر مشهد در استان خراسان رضوی واقع شده است؛ در واقع شهر شاندیز به لحاظ نقش و جایگاه ویژه گردشگری طبیعی، در سطح مجموعه شهری مشهد از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است (Iran Statistics Center,2015; Taheri et al, 2018: 132).
شکل 2: محدوده موردمطالعه
(Khorasan Razavi Governorate,2022)
نمودار 1- سیر تحولات جمعیتی و نرخ رشد شاندیز از سال 1345 تا 1395
(Source: Iran Statistics Center, 2015)
بحث و یافته‌های تحقیق
بررسی ویژگی‌های فردی پاسخگویان: یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مردان حدود 54 درصد از پاسخگویان را تشکیل می‌دهند و در مقابل زنان 46 درصد از نموِنه مورد بررسی را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین در وضعیت تأهل، پاسخگویان متأهل با حدود 68 درصد بیشترین فراوانی را دارا هستند و پاسخگویان مجرد بالغ‌بر 32 درصد از نمونه مورد بررسی را تشکیل داده‌اند. مردان متأهل با حدود 37 درصد بیشترین فراوانی را دارا هستند و پس‌ازآن به ترتیب زنان متأهل با حدود 31 درصد، مردان مجرد با 17 درصد و زنان مجرد با 15 درصد قرار گرفته‌اند.
بررسی وضعیت کیفیت زندگی در شهروندان شاندیز: جهت بررسی وضعیت کیفیت زندگی به‌عنوان یکی از شاخص‌های پایداری اجتماعی، هشت متغیر (خدمات شهری، تسهیلات، رشد جمعیت، توزیع امکانات مکانی و فضایی، امکانات آموزشی، فقر شهری، عدالت اجتماعی و سلامت اجتماعی) سنجیده و با یکدیگر ترکیب شدند؛ نتیجه بررسی حاکی از آن است که 3 درصد از شهروندان کیفیت زندگی اندک را برای خود انتخاب نموده‌اند و در مقابل حدود 9 درصد کیفیت زندگی مطلوب را انتخاب نموده‌اند؛ همچنین حدود 88 درصد از پاسخگویان کیفیت زندگی متوسط را گزارش نموده‌اند. آزمون تی تک نمونه‌ای نیز مشخص ساخته است که شاخص کیفیت زندگی دارای میانگین 6/54 از 100 شده است که اندکی بالاتر از حد میانه (50) است و به‌همین دلیل نیز می‌توان چنین بیان نمود که کیفیت زندگی به‌عنوان یکی از شاخص‌های پایداری اجتماعی در میان شهروندان شاندیز در وضعیت قابل قبولی قرار دارد.
جدول 2-وضعیت کیفیت زندگی در شهروندان شاندیز
شاخص
متغیر | میزان | میانگین (0 تا 100) | انحراف معیار | |||||||||||
کم | متوسط | زیاد | ||||||||||||
فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | |||||||||
کیفیت زندگی | 14 | 3 | 417 | 9/87 | 43 | 1/9 | 6/54 | 6/7 | ||||||
منبع: (یافته‌های پژوهش)
جدول 3- بررسی وضعیت کیفیت زندگی در شهروندان شاندیز بر اساس تی تک نمونه‌ای
میانگین مبنا= 50 | وضعیت کیفیت زندگی | ||||||
اختلاف با فاصله 95 درصد | انحراف از معیار | میانگین | سطح معناداری | درجه آزادی | t | ||
حد بالا | حد پایین | ||||||
40/0 | 21/0 | 6/7 | 6/54 | 000/0 | 371 | 137/5 | |
منبع: (یافته‌های پژوهش)
بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در شهروندان شاندیز: جهت بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی به‌عنوان یکی از شاخص‌های پایداری اجتماعی، شش متغیر (حس تعلق مکان، مشارکت اجتماعی، شبکه اجتماعی، اعتماد اجتماعی، حمایت اجتماعی، همبستگی اجتماعی) سنجیده و با یکدیگر ترکیب شدند؛ نتیجه بررسی حاکی از آن است که حدود 31 درصد از شهروندان شاندیز سرمایه اجتماعی اندک را برای خود برگزیده‌اند و در مقابل حدود 26 درصد سرمایه اجتماعی خود را در وضعیت مطلوبی گزارش نموده‌اند؛ 40 درصد از پاسخگویان نیز سرمایه اجتماعی متوسط را انتخاب نموده‌اند. آزمون تی تک نمونه‌ای نیز مشخص ساخته است که شاخص سرمایه اجتماعی دارای میانگین 2/56 از 100 شده است که بالاتر از حد میانه (50) است و به‌همین دلیل نیز می‌توان چنین بیان نمود که سرمایه اجتماعی به‌عنوان یکی از شاخص‌های پایداری اجتماعی در میان شهروندان شاندیز در وضعیت قابل قبولی قرار دارد.
جدول 4- وضعیت سرمایه اجتماعی در شهروندان شاندیز
شاخص
متغیر | میزان | میانگین (0 تا 100) | انحراف معیار | |||||||||||
کم | متوسط | زیاد | ||||||||||||
فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | |||||||||
سرمایه اجتماعی | 146 | 8/30 | 190 | 40 | 138 | 2/26 | 2/56 | 2/6 | ||||||
منبع: (یافته‌های پژوهش)
جدول 5- بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در شهروندان شاندیز بر اساس تی تک نمونه‌ای
میانگین مبنا= 50 | وضعیت کیفیت زندگی | ||||||
اختلاف با فاصله 95 درصد | انحراف از معیار | میانگین | سطح معناداری | درجه آزادی | t | ||
حد بالا | حد پایین | ||||||
37/0 | 20/0 | 2/6 | 2/56 | 000/0 | 371 | 213/6 | |
منبع: (یافته‌های پژوهش)
بررسی وضعیت امنیت اجتماعی در شهروندان شاندیز: جهت بررسی وضعیت امنیت اجتماعی به‌عنوان یکی از شاخص‌های پایداری اجتماعی، پنج متغیر (ناهنجاری شهری، وضعیت مهاجرت، محلات غیررسمی، وضعیت وقوع جرم، محیط ایمن و پایدار) سنجیده و با یکدیگر ترکیب شدند؛ نتیجه بررسی حاکی از آن است که حدود 23 درصد از شهروندان شاندیز امنیت اجتماعی اندک را برای خود گزارش نموده‌اند و در مقابل حدود 17 درصد امنیت اجتماعی خود را در وضعیت مطلوبی گزارش نموده‌اند؛ بالغ‌بر 61 درصد از پاسخگویان نیز امنیت اجتماعی متوسط را انتخاب نموده‌اند. آزمون تی تک نمونه‌ای نیز مشخص ساخته است که شاخص امنیت اجتماعی دارای میانگین 5/51 از 100 شده است که به میزان اندکی بالاتر از حد میانه (50) است و به‌همین دلیل نیز می‌توان چنین بیان نمود که امنیت اجتماعی به‌عنوان یکی از شاخص‌های پایداری اجتماعی در میان شهروندان شاندیز در وضعیت قابل قبولی قرار دارد.
جدول 6- وضعیت امنیت اجتماعی در شهروندان شاندیز
شاخص متغیر | میزان | میانگین (0 تا 100) | انحراف معیار | |||||||||||
کم | متوسط | زیاد | ||||||||||||
فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | |||||||||
امنیت اجتماعی | 107 | 6/22 | 287 | 5/60 | 80 | 9/16 | 5/51 | 2/14 | ||||||
منبع: (یافته‌های پژوهش)
جدول 7- بررسی وضعیت امنیت اجتماعی در شهروندان شاندیز بر اساس تی تک نمونه‌ای
میانگین مبنا= 50 | وضعیت امنیت اجتماعی | ||||||
اختلاف با فاصله 95 درصد | انحراف از معیار | میانگین | سطح معناداری | درجه آزادی | t | ||
حد بالا | حد پایین | ||||||
45/0 | 22/0 | 2/14 | 5/51 | 003/0 | 371 | 015/3 | |
منبع: (یافته‌های پژوهش)
بررسی وضعیت پایداری اجتماعی در شهروندان شاندیز: جهت بررسی وضعیت پایداری اجتماعی در شهر شاندیز، سه شاخص (کیفیت زندگی، سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی) سنجیده و با یکدیگر ترکیب شدند؛ نتیجه بررسی حاکی از آن است که حدود 12 درصد از شهروندان شاندیز وضعیت پایداری اجتماعی شهر را نامطلوب گزارش نموده‌اند و در برابر بالغ‌بر 16 درصد وضعیت پایداری شهر را مطلوب ارزیابی نموده‌اند؛ بالغ‌بر 75 درصد از شهروندان نیز پایداری اجتماعی را در حد متوسط گزارش نموده‌اند. آزمون تی تک نمونه‌ای نیز مشخص ساخته است که پایداری اجتماعی دارای میانگین 1/54 از 100 شده است که به میزان اندکی بالاتر از حد میانه (50) است و به‌همین دلیل نیز می‌توان چنین بیان نمود که پایداری اجتماعی در میان شهروندان شاندیز در وضعیت قابل قبولی قرار دارد؛ بنابراین در بررسی فرضیه اول پژوهش که عبارت بود از اینکه پایداری اجتماعی شهر شاندیز در وضعیت قابل قبولی قرار دارد، تائید می‌شود؛ بدین معنی که بر اساس نظرات شهروندان شاندیز، پایداری اجتماعی در این شهر به میزان اندکی از حد متوسط بالاتر است.
جدول 8- وضعیت پایداری اجتماعی در شهروندان شاندیز
شاخص
متغیر | میزان | میانگین (0 تا 100) | انحراف معیار | ||||||||||||
نامطلوب | متوسط | مطلوب | |||||||||||||
فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | فراوانی | درصد | ||||||||||
پایداری اجتماعی | 55 | 6/11 | 353 | 5/74 | 66 | 9/15 | 1/54 | 3/8 | |||||||
منبع: (یافته‌های پژوهش)
جدول 9- بررسی وضعیت پایداری اجتماعی در شهروندان شاندیز بر اساس تی تک نمونه‌ای
میانگین مبنا= 50 | وضعیت پایداری اجتماعی | ||||||
اختلاف با فاصله 95 درصد | انحراف از معیار | میانگین | سطح معناداری | درجه آزادی | t | ||
حد بالا | حد پایین | ||||||
39/0 | 20/0 | 3/8 | 1/54 | 000/0 | 371 | 712/4 | |
منبع: (یافته‌های پژوهش)
سنجش ضریب تعیین شاخص‌های پایداری اجتماعی: جهت بررسی ضریب تعیین شاخص‌های تشکیل‌دهنده پایداری اجتماعی از معادلات ساختاری سود جسته شده است؛ آزمون برازندگی پایداری اجتماعی نشان می‌دهد که مدل طراحی شده برای سنجش پایداری در تمامی آماره‌ها از برازندگی لازم برخوردار است. نتیجه بررسی مشخص ساخته است که شاخص کیفیت زندگی با ضریب تعیین 36/0 به‌عنوان مهم‌ترین شاخص انتخاب شده است و پس از آن نیز به ترتیب امنیت اجتماعی با ضریب 34/0 و سرمایه اجتماعی با ضریب 30/0 قرار گرفته‌اند.
شکل 3: برازش پایداری اجتماعی
(منبع: یافته‌های پژوهش)
جدول 10- شاخص‌های برازندگی پایداری اجتماعی در شهر شاندیز
آماره متغیر | CFI | GFI | BONETT | NFI | IFI | MFI | AGFI | Q2 | RMSFA |
مقدار پیشنهادی | 9/0≤ | 9/0≤ | 9/0≤ | 9/0≤ | 9/0≤ | 9/0≤ | 9/0≤ | -- | 08/0≤ |
پایداری اجتماعی | 960/0 | 974/0 | 942/0 | 925/0 | 956/0 | 972/0 | 940/0 | 72/37 | 0 |
منبع: (یافته‌های پژوهش)
بررسی فرضیه تغییر در پایداری اجتماعی: همان‌گونه که در بیان مسئله طرح گردید، فرضیه دوم از این قرار است که پایداری اجتماعی شهر شاندیز در اثر بهره‌برداری از ابرپروژه‌ها دچار تغییر شده و کاهش یافته است. به‌همین جهت باتوجه‌به پژوهش‌های پیشین در خصوص پایداری اجتماعی شهر شاندیز در زمان ساخت ابرپروژه ها3، با استفاده از تی تک نمونه‌ای این فرضیه آزمون گردید که پایداری اجتماعی در زمان بهره‌برداری از ابرپروژه ها کاهش یافته است. نتیجه آزمون حاکی از آن است که پایداری اجتماعی شهر شاندیز نسبت به سنوات قبل کاهش قابل‌ملاحظه‌ای داشته است. به‌همین دلیل نیز فرضیه تائید شده و تائید می‌گردد که در بازه زمانی مورد بررسی و از نظر پاسخگویان، وضعیت شهر شاندیز از لحاظ پایداری اجتماعی با کاهش نسبتاً شدید مواجه بوده است. مهم‌ترین دلیل این موضوع را می‌توان اضافه شدن جمعیت شهری جدید در قالب پروژه مسکن مهر و عدم تجانس اجتماعی و فرهنگی آنان با جمعیت بومی شهر شاندیز قلمداد نمود. همچنین توقف عملیات احداث پدیده شاندیز و فقدان کارکردِ بخش‌های افتتاح شده موجب کاهش پایداری اجتماعی شهر شاندیز شده است. به‌بیان‌دیگر، افزایش جمعیت ناهمگون ناشی از مهاجرت به مسکن مهر و تغییرات نحوه زیست اقتصادی ناشی از پروژه پدیده شاندیز، مهم‌ترین عوامل مؤثر بر کاهش پایداری اجتماعی هستند که نیازمند مسئولیت‌پذیری ابرپروژه‌ها در توجه بدان‌ها و جلوگیری از ایجاد بحران‌های اجتماعی است؛ بنابراین سازمان فضایی متعادل در شهرها به‌نوبه‌ی خود نوعی از پایداری شهری شمرده می‌شود و هنگامی تحقق می‌یابد که سازگاري ميان ابعاد اقتصادي سرمایه‌گذاری در ابرپروژه‌ها و ساختار اجتماعي محل استقرار پروژه‌ها به وجود آید.
جدول 11- بررسی وضعیت پایداری اجتماعی در شهروندان شاندیز بر اساس تی تک نمونه‌ای
نتیجه | میانگین گروه گواه | میانگین پژوهش | سطح معناداری | درجه آزادی | t | وضعیت پایداری اجتماعی |
تائید فرضیه | 8/67 | 1/54 | 000/0 | 371 | 495/13- |
منبع: (یافته‌های پژوهش)
نتیجهگیری و ارائه پیشنهادها
پایداری اجتماعی مبحث مهمی است که بایست در ساخت و بهره‌برداری ابرپروژه‌ها بدان توجه نمود، چراکه حوزه نفوذ اولین گروه منتفع و درعین‌حال اولین محیطی است که به‌طور بلافصل آسیب‌های منبعث از ابرپروژه‌ها را دریافت می‌نماید. از رهگذر همین امر است که امروزه تأکید فراوانی بر مسئولیت‌پذیری ابرپروژه‌ها در حوزه اجتماعی به وجود آمده است.
شاخص‌های پایداری اجتماعی (کیفیت زندگی، سرمایه اجتماعی و امنیت اجتماعی) هر سه دارای میانگینی در حد میانه طیف هستند اما در معادلات ساختاری مشخص گردیده که کیفیت زندگی با ضریب تعیین 36/0 مهم‌ترین عامل است و پس‌ازآن امنیت اجتماعی با ضریب 34/0 و سرمایه اجتماعی با ضریب 30/0 قرار گرفته‌اند. این امر نیز مؤید این نکته است که کیفیت زندگی عاملی بوده است که مردم شهر شاندیز امید داشته‌اند با احداث ابرپروژه‌ها در این شهر ارتقاء پیدا نماید که از نظر آنان تأمین نگردیده است؛ درعین‌حال امنیت اجتماعی این شهر نیز در اثر آسیب‌های مترتب از ابرپروژه‌ها در این شهر دچار اخلال گردیده است و عدم برنامهریزی جهت ایجاد همگونی میان جمعیت جدید شهر با بافت موجود نیز موجب گردیده است سرمایه اجتماعی دچار تقلیل گردد. مجموع این عوامل لزوم توجه به پایداری اجتماعی شهر شاندیز را نمایان ساخته که در بدو امر، مسئولیت‌پذیری ابرپروژه‌ها راه گشای حل مسائل اجتماعی موجود و جلوگیری از تبدل آن‌ها به معضلات و بحران‌های اجتماعی خواهد بود. در این زمینه نگارش پیوست اجتماعی برای شاندیز، ارتقاء مبانی اقتصادی شهر به‌جهت ارتقاء کیفیت زندگی، بهبود اقداماتی چون نورپردازی و مبلمان شهری به‌جهت کاهش مکان‌های جرم‌خیز، ایجاد حس تعلق مکانی در فضاهای عمومی برای شهروندان و در نهایت ارتقاء زیرساخت‌های شهری سبب خواهد شد تا پایداری اجتماعی شهر افزایش یابد.
[1] . Quantitative Method
[2] . Cochran
[3] - پژوهش‌های مورد استناد عبارت‌اند از:
Anabestani, 2017; Anabestani et al., 2016; Anabestani, and Rahnama, 2014; Anabestani et al, 2013.
ملاحظات اخلاقی:
پیروی از اصول اخلاق پژوهش: در مطالعه حاضر فرمهای رضایت نامه آگاهانه توسط تمامی آزمودنیها تکمیل شد.
حامی مالی: هزینههای مطالعه حاضر توسط نویسندگان تامین شد.
تعارض منافع: بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.
References
1. Ahmadnia, M., Saidi Rizvani, N., & Shurmij, R. (2023). Strategies for realizing urban sustainability based on landscape indicators (case study: District 3 of Qazvin city). Journal of Research and urban planning https://doi.org/10.30495/jupm.2023.31947.4356. [In Persian].
2. Amerian, M. (2024). Identifying the Impact of Social Capital on Quality of Urban Life (Evidence from Iran). Social Indicators Research 171 (1), 921-936. https://doi.org/10.1007/s11205-023-03287-3.
3. Anabestani, Z. (2017). Foresight of the social effects caused by the presence of urban megaprojects (case study: Padideh Shandiz tourism complex). Geographical Research Quarterly 32 (3), 129-151. https://doi.org/ 10.29252/geores.32.3.129. [In Persian].
4. Anabestani, Z., Anabistani, A. & Ziari, Y. (2013). The effect of super projects on the land market and urban housing (case study: Shandiz city). The 6th National Conference on Urban Planning and Management with an emphasis on the components of the Islamic city. Mashhad: Mashhad Islamic Council. [In Persian].
5. Anabistani, Z. & Rahnama, M. (2014). The effect of Padideh Tourism Company on the land and housing market in Shandiz city. Sustainable city 2 (1), 156-175. [In Persian].
6. Anabestani, Z., Sarvar, R. & Mahdavi Hajiluie, M. (2016). The effect of Mega-projects on sustainable Urban Development from the perspective of citizens Case Study: Padideh Tourism Complex of Shandiz. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 6 (2/2), 374-396. https://doi.org/10.7456/1060JSE/005.
7. Andrić, J. M., Mahamadu, A., Wang, J., Zou, P. X., & Zhong, R. (2019). The cost performance and causes of overruns in infrastructure development projects in Asia. Journal of Civil Engineering and Management 25 (3), 203–214. https://doi.org/10.3846/jcem.2019.8646.
8. Asadi, H., Nagibi, F., & Abedini, A. (2022). Analysis of the Relationship between Social Stability and Spatial Attachment of Residents of the, Historical Context of Urmia. Planning studies of urban geography 9 (4), 1009-1031. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2021.312264.1387. [In Persian].
9. Bhargava, A., Manchala, M., Singhal, R., Patel, U., & Golhar, P. (2020). Sustainable Urban Development – Conceptual Approach. Journal of energy conservation 1 (65), 65-73. https://doi.org/10.14302/issn.2642-3146.jec-20-3428.
10. Dahdeh Zadeh Silabi, P., Rasulzadeh, Z. & Tahmasbi-Moghadam, H. (2021). Measuring social justice in the spatial structure of Tabriz metropolis with an emphasis on the spatial distribution of educational centers. Urban Environment Policy Quarterly 1 (2), 35-50. https://dorl.net/dor/20.1001.1.27833496.1400.1.2.3.3. [In Persian].
11. Dolatyarian, K., Heydari Sureshjani, R., & Shatrian, M. (2020). Evaluation and measurement of social sustainability indicators and their role in the satisfaction of the residents of Noorabad city with master of structural equation modeling, Journal of Research and urban planning 11 (42), 55-68. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1399.11.42.4.5. [In Persian].
12. Filho, W., Salvia, A., Vasconcelos, C., & Anholon, R. (2022). Barriers to institutional social sustainability. Sustainability Science 17 (2), 2615-2630. https://doi.org/10.1007/s11625-022-01204-0.
13. Hariram, N., Mekha .K., Suganthan, V., & Sudhakar, K (2023). Sustainalism: An Integrated Socio-Economic-Environmental Model to Address Sustainable Development and Sustainability. Sustainability 15 (2), 1-37. https://doi.org/10.3390/su151310682.
14. He, Q., Chen, X., Wang, G., Zhu, J., Yang, D., Liu, X. & Li, Y. (2019). Managing social responsibility for sustainability in megaprojects: An innovation transitions perspective on success. Journal of Cleaner Production 241 (3), 285-332. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.118395.
15. Hydarabadi, A., & Hashemnejad Abersi, F. (2023). Investigating the impact of social and cultural capital on the sustainable social economic development of Sari city Journal of Research and urban planning, 10.30495/jupm.2022.30528.4201. https://doi.org/10.30495/jupm.2022.30528.4201. [In Persian].
16. Iran Statistics Center. (2015). The results of the general population and housing census - Binaloud city. Tehran: Iran Statistics Center. [In Persian].
17. Jamali, A. & Nematullahi Bonab, S. (2021). Investigating and evaluating the role of citizens and their social participation in achieving the goals of sustainable urban development, case: Tabriz metropolis. Urban Environment Policy Quarterly 1(1), 95-112. https://dorl.net/dor/20.1001.1.27833496.1400.1.1.16.4. [In Persian].
18. Khorasan Razavi Governorate (2022). The latest country divisions of Binaloud city. Mashhad: Khorasan Razavi Governorate. [In Persian].
19. Lehtonen M. (2014). Evaluation of The Social in Megaprojects: Tensions,
Dichotomies, and Ambiguities. International Journal of Architecture. Engineering and Construction 3 (2), 98-109. https://doi.org/10.7492/IJAEC.2014.008.
20. Ma, H., Lin, H. & Tam, V. (2019). Does megaproject social responsibility improve the sustainability of the construction industry?. Engineering, Construction and Architectural Management 27 (4), 975-996. https://doi.org/10.1108/ECAM-07-2019-0363.
21. Maddaloni, F., & Davis, K. (2019). The influence of local community stakeholders in megaprojects: Rethinking their inclusiveness to improve project performance. International Journal of Project Management 35 (1), 1537-1556. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2017.08.011.
22. Masoumi Jahantalo, M., Jafarina, G., & Paslarzadeh, H. (2022). Investigation of socio-cultural factors affecting the process of sustainable development in industrial cities case: Asalouye city. Journal of Research and urban planning 13 (48), 137-152. https://doi.org/10.30495/jupm.2022.4171. [In Persian].
23. Metaxas, T. (2024). Mega projects and sustainable city image: evidence from Nuevo Norte Project of Madrid. International Journal of Urban Sustainable Development 16 (1), 108-128. https://doi.org/10.1080/19463138.2024.2327318.
24. Mokhtari Malekabadi, R., Marzoosi, N., Hosseini, S., & Gholami, M. (2014). Measuring and evaluating socio-cultural sustainability indicators in extractive cities (case study: Asalouye extractive city). Journal of Research and Urban Planning 5 (19), 91-110. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1393.5.19.6.9. [In Persian].
25. Mousavi, M., Bayramzadeh, N., Omidfar Far, S., & Alizadeh, Z. (2023). An analysis of sustainable social development of urban areas with an emphasis on social capital (case study: 5 areas of Urmia city), Journal of Research and Urban Planning https://doi.org/10.30495/jupm.2023.31856.4340. [In Persian].
26. Nasr, T. (2018). Identification of key factors affecting tourism in Shiraz metropolis with a future research approach, Journal of Research and urban planning, 10 (37) 55-66. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1398.10.37.5.9. [In Persian].
27. Nazmfar, H., Visian, M., & Mohammadi, S. (2017). Investigation and measurement of urban social sustainability using Cooperas model and Lisrel software, a case study: Ardabil city. Journal of Research and Urban Planning 9 (33), 33-48. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1397.9.33.3.2. [In Persian].
28. Nazrezizadeh, M., Ismaili, R. & Mohammadi, A. (2022). Sociological explanation of the effect of social capital on social adaptation of the sample: residents of Isfahan residential complexes. Journal of Applied Sociology 33 (85), 159-188. https://doi.org/10.22108/jas.2021.125325.1994. [In Persian].
29. Nemecio, J., Tobón, S., & Hernández., L. (2020). Sustainability-based on socioformation and complex thought or sustainable social development. Resources, Environment and Sustainability 2 (3), 1-8. https://doi.org/10.1016/j.resenv.2020.100007.
30. Pahlavan, S. (2012). Investigating the effects of creating urban mega-projects on the development process of local communities (Study: Almas Sharq Mashhad Diamond Project). Master's thesis on urban planning. Tehran: Tarbiat Modares University. [In Persian].
31. Pawlewicz, K., & Cieslak, I. (2024). An Analysis of the Relationships between Social Capital Level and Selected Green Economy Indicators on the Example of Polish Voivodeships. Sustainability 16 (3), 1459-1480. https://doi.org/10.3390/su16041459.
32. Pieper, R., Karvonen, S., & Vaarama, M. (2019). The SOLA Model: A Theory-Based Approach to Social Quality and Social Sustainability. Social Indicators Research. 146 (2) 553-580. https://doi.org/10.1007/s11205-019-02127-7.
33. Purvis, B., Mao, Y. & Robinson, D. (2018). Three pillars of sustainability: in search of conceptual origins. Sustainability Science 3 (20), 1-16. https://doi.org/10.1007/s11625-018-0627-5.
34. Rahnama, M. & Taheri, F. (2016). Evaluation of environmental tolerance capacity of Shandiz city. Journal of Geography and Regional Development 15 (2), 1-20. https://doi.org/10.22067/geography.v15i2.33472. [In Persian].
35. Rahimia, H., Behzadfarb, M., & Abdollahzadeh, A. (2023). Recognizing the theory of sustainable urban design in peri-urban areas. International Journal of Nonlinear Analysis and Applications https://doi.org/ 10.22075/ijnaa.2023.31250.4594.
36. Rakee, N., Chakhtiyan, M., & Jahanbakhsh, I. (2018). Sociological explanation of social sustainability in Tabriz neighborhoods. Journal of Research and Urban Planning 8 (31), 82-63. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1396.8.31.4.2. [In Persian].
37. Rashid, M., Zakaria, R., Aminudin, E., & Adzar, Jeffryl. (2021). The Key Principles of Social Sustainability from the Sustainable Development Perspective: A Comparative Review. Chemical Engineering Transactions 89 (3), 295-300. https://doi.org/10.1080/15487733.2012.11908081.
38. Sachs, J.D., Lafortune, G., Fuller, G., & Drumm, E. (2023). Implementing the SDG Stimulus. Sustainable Development Report 2023. Paris: SDSN, Dublin: Dublin University Press. https://doi.org/10.25546/102924.
39. Sarkhili, E. (2015). An analysis of the social-spatial conflicts of Mashhad city superprojects. Ph.D. Thesis in urban planning. Tehran: Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University. [In Persian].
40. Shafak, A,. Darwish, A.S. & Farrell, P. (2022), Benchmarking Sustainability of Megaprojects: A Review, In Innovative Renewable Energy 10 (13), 743-753. https://doi.org/10.1007/978-3-030-76221-6_82.
41. Taheri, F., Rahnama, M., Kharazmi, O. & Khakpour, B. (2018). Investigation and prediction of land use changes using multiple time satellite data of Shandiz city (during 2000-2015). Geography and Development (50), 127-142. https://doi.org/10.22111/gdij.2018.3563. [In Persian].
42. Thounaojam, N., Devkar, G. & Laishram, B. (2022). A review of drivers of sustainability in mega infrastructure projects: An institutional approach. In: Proceedings of the 10th World Construction Symposium, 27-38. https://doi.org/10.31705/WCS.2022.3.
43. Thounaojam, N. & Laishram, B. (2022). Issues in promoting sustainability in mega infrastructure projects: a systematic review. Journal of Environmental Planning and Management 65 (8), 1349-1372. https://doi.org/10.1080/09640568.2021.1941810.
44. Yuan, T., Huo, T., Huo, H., & Fang, X. (2023). Mapping Risk Strategy of Social Stability Risk Considering Causal Relationships for Energy Infrastructure Projects. Journal of Civil Engineering 27 (2), 4557-4571. https://doi.org/10.1007/s12205-023-2288-x.
45. Zheng, X., Wang, R., Hoekstra, A., & Guan, D. (2021). Consideration of culture is vital if we are to achieve the Sustainable Development Goals. One Earth 4 (2), 307-319. https://doi.org/10.1016/j.oneear.2021.01.012.
