بازتاب تعهدگرایی در اشعار مهدی اخوان ثالث
حسین پارسایی
1
(
گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران
)
مهرعلی یزدانپناه
2
(
گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی قایهمشهر ایران
)
ستاره نژادپرور
3
(
دانشجوی ادبیات فارسی
)
الکلمات المفتاحية: مهدی اخوان ثالث, شعر, تعهد, اجتماعی ـ سیاسی, ملی ـ میهنی, دینی ,
ملخص المقالة :
دیر زمانی است که تعهد در ادبیات فارسی از مهمترین مضمون‌های شعری به شمار می‌آید این مقوله در ادبیات شامل بخش‌های گوناگونی است. مانند، اخلاق، مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، ملیت و مسائل انسانی. اما همواره محور اصلی آن حول مسائل ملی، اخلاقی و اجتماعی قرار دارد. در حافظة تاریخ هم نام شاعرانی حک شده است که همواره نسبت به این مسائل احساس مسئولیت کرده‌اند و در لابه‌لای اشعار خویش به مشکلات و درد اجتماع پرداخته‌اند. اخوان ثالث یکی از قله‌های رفیع ادبیات معاصر است که قصد داریم در این مقاله عنصر تعهدگرایی را از سه جنبة 1ـ تعهد اجتماعی ـ سیاسی 2ـ تعهد ملی میهنی 3ـ تعهد دینی در اشعارش بررسی کنیم و به این پرسش پاسخ دهیم که او تا چه اندازه به این مسأله در اشعارش پایبند است؟ این نوشتار با تکیه بر داده‌های کتابخانه‌ای و اسنادی و رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، با تکیه بر ابعاد نظری به واکاوی این مسأله می‌پردازد. اخوان شاعر متعهدی است که با توجه به تمامی مشکلات‌جامعه که در اشعارش منعکس می‌سازد، همواره انسان‌ها را به ظلم‌ستیزی و حق‌طلبی دعوت می‌کند. صداقت در تجربه شعری و اهمیت دادن به انسان‌ها و مهارت بی‌نظیر و متعهدانه‌اش، در بیان مصایب و معضلات مردم جامعه، او را از هم‌عصرانش متمایز می‌سازد. نتایج حاکی از آن است که اخوان از شاعران بسیار متعهد می‌باشد و تعهدگرایی در اشعارش جایگاه ویژه‌ای دارد.
1. قرآن کریم. ترجمة الهی قمشه‌ای.
2. اخوان ثالث، مهدی. (1382). صدای حیرت بیدار. زیر نظر مرتضی کاخی. چاپ دوم، تهران: مروارید، زمستان.
3. ـــــــــــــــــــــ. (1378). آخر شاهنامه. چاپ چهاردهم. تهران: زمستان.
4. ـــــــــــــــــــــ. (1386). سه کتاب. چاپ دوازدهم. تهران: زمستان.
5. ـــــــــــــــــــــ. (1387 الف). ارغنون. چاپ پانزدهم. تهران: زمستان.
6. ـــــــــــــــــــــ. (1387 ب). از این اوستا، چاپ شانزدهم. تهران: زمستان.
7. ـــــــــــــــــــــ. (1387 ج). تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم. چاپ هفتم. تهران: زمستان و مروارید.
8. ـــــــــــــــــــــ. (1383). زمستان. چاپ بیستم. تهران: مروارید، زمستان.
9. تنها، محمدرضا. (1370). زبان حماسه در شعر اخوان. کتاب پاژ 2. یادواره مهدی اخوان ثالث. زیر نظر محمدجعفر یاحقی و محمدرضا خسروی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
10. حریری، ناصر. (1384). درباره هنر و ادبیات. گفت‌و‌شنودی با مهدی اخوان ثالث و علی موسوی گرمارودی. چاپ دوم. بابل: آویشن.
11. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1390). با چراغ و آینه در جستجوی ریشه های تحول شعر معاصر ایران. تهران: سخن.
12. فولادوند، عزت ا... . (1387). از چهره های شعر معاصر. تهران: سخن.
13. کاخی، مرتضی. (1370). باغ بی برگی. یادنامه مهدی اخوان ثالث. تهران: ناشران.
14. ماسینیون، لویی.(بی‌تا). توس زندگی منصور حلاج. ترجمه روان فرهادی. چاپ دوم، (بی‌جا). کتابخانه منوچهری. ص74.
15. معین، محمد. (1353). فرهنگ فارسی معین. چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
