بررسی فقهی و حقوقی ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ناشی از تقلب در بانکداری الکترونیکی و شیوه جبران خسارت ناشی از فعل زیانبار
الموضوعات :سولماز هادی 1 , ﻣﺤﺒﻮﺑﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﻬﻲ 2 , سید حسام الدین حسینی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران / دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2 - استادیار، گروه حقوق، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران (نویسنده مسئول).
3 - استادیار، مرکز تحقیقات پژوهش‌های قرآنی با رویکرد سبک زندگی اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
الکلمات المفتاحية: مسئولیت مدنی, کارکنان, بانک خصوصی, بانکداری الکترونیکی, جبران خسارت,
ملخص المقالة :
امروزه پیشرفت فناوری و پیدایش وسایل ارتباطی جدید و الکترونیکی باعث شده تا بانک ها نیز با بهره برداری از اینگونه وسایل و امکانات نحوه ارائه خدمات خود به مشتریان را تغییر دهند. استفاده از اینگونه ابزارها سبب پیچیدگی روابط بانک ها و مشتریان شده است. این امر سبب شده تا نهادی با عنوان بانکداری الکترونیک در دنیای امروز ظهور نماید. در کنار مزایای اینگونه پیشرفت ها معایبی نیز پدیدار می شود. این روابط خواه ناخواه موجب می شود افراد دیگری داخل در ارتباطات میان بانک و مشتری شوند. همچنین زمینه را برای سوءاستفاده های احتمالی و تقلب فراهم سازد. در چنین شرایطی تعیین شخص مسئول در صورت بروز خسارت و زیان به سادگی گذشته نیست. زیرا تراکنش های الکترونیکی غیـر مجاز و تقلبانه وجوه، یکی از مهم ترین خطرات در بانکداری الکترونیکی محسوب می شود و با توجه به نوع رابطه میان بانک و مشتری، در صورت وقوع تقلب و فعل زیانبار میزان مسولیت بانک و نوع تعهد باید مشخص نمود.
۱.ﻋﺒﺪﺍﻟﻬﻲ، ﻣﺤﺒﻮﺑﻪ؛ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺩﺭ ﺗﺮﺍﻛﻨﺶﻫﺎى ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻜﻲ ﻭﺟﻮﻩ؛ ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺧﺮﺳﻨﺪي، ١٣٩٦.
- ________۲ ، دﻟﻴﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در ﻧﻈﺎم ادﻟﻪ اﺛﺒﺎت دﻋﻮا، (ﺧﺮﺳﻨﺪي،١٣٩١).
۳. ــــــــــ ، »تحلیل مسؤولیت حقوقی بانک انتقال دهنده در انتقال الکترونیکی وجوه«،دانشنامه حقوق اقتصادي، شماره ١٢، پاییز و زمستان ١٣٩٦.
۴.ﻏﻤﺎﻣﻲ، ﻣﺠﻴﺪ، اﺷﺮاﻗﻲ آراﻧﻲ، ﻣﺠﺘﺒﻲ، »ﻓﻮاﻳﺪ ﻋﻤﻠﻲ و ﻧﻈﺮي ﺗﻔﻜﻴﻚ اﻣﺮ ﺣﻜﻤـﻲ از اﻣـﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ در دادرﺳﻲ ﻣﺪﻧﻲ«، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺣﻘﻮق، دوره ٤٠، ش ٤(١٣٨٩).
۵.ﺍﻟﺴﺎﻥ، ﻣﺼﻄﻔﻲ؛ ﺣﻘﻮق ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭى ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ؛ ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﭘﮋﻭﻫﺸﻜﺪﻩ ﭘﻮﻟﻲ ﻭ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي، ١٣٩٢
۶.ــــــــــ؛ ﺣﻘﻮق ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎى ﺑﺎﻧﻜﻲ؛ ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﭘﮋﻭﻫﺸﻜﺪﻩ ﭘﻮﻟﻲ ﻭ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي، .١٣٩٠
۷.قنبري؛ حمید، »معکوس نمودن بار اثبات دعوا مبناي مسؤولیت بین بانک و مشتري در بانکداري الکترونیک«، پژوهشهاي پولی و بانکی، ١٣٩١
۸. بابایی ایرج، »بررسی عنصر خطا در حقوق مسؤولیت مدنی ایران«، مجله پژوهش حقوق و سیاست، دوره ٤، شماره ٧، ١٣٨١.
۹. میرشکاری، عباس؛ «مسئولیت مدنی بانک ها»، فصلنامه رأی؛ ش۲، ۱۳۹۲.
۱۰. میرزایی پری . امیر علی . حقوق کارتهای اعتباری بانکی بین المللی .تهران مجد. ۱۳۹۶
۱۱.کاشانی، محمود، نارسایی هـاي حقـوقی بانکـداري در ایـران«، تحقیقـات حقـوقی، ش٤٢، ١٣٨٤.
۱۲.دیلمی، احمد؛ فیروزبخت، فهیمه، »ضمان و مسؤولیت مدنی در انتقال الکترونیکی معتبر و غیرمجاز وجوه«، مجله پژوهشهاي فقهی، دوره ١٣، ١٣٩٦.
۱۳. حقوق پرداخت های بانکی؛ تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، ۱۳۹۰.
۱۴.ﻗﻨﺒﺮي، ﺣﻤﻴﺪ؛ »ﻣﻌﻜﻮﺱﻧﻤﻮﺩﻥ ﺑﺎﺭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺩﻋﻮي ﺩﺭ ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭي«، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﺎﻧﻜﺪﺍﺭى ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ؛ ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﭘﮋﻭﻫﺸﻜﺪﻩ ﭘﻮﻟﻲ ﻭ ﺑﺎﻧﻜﻲ، ١٣٩١.
۱۵.ﻣﻴﺮﺷﻜﺎﺭي، ﻋﺒﺎﺱ؛ »ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺪﻧﻲ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ«، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺭأى؛ ﺵ٢، ١٣٩٢.
۱۶.بابایی ایرج، »بررسی عنصر خطا در حقوق مسؤولیت مدنی ایران«، مجله پژوهش حقوق و سیاست، دوره ٤، شماره ٧، ١٣٨١.
۱۷.الماسی، نجاد علی، »تحلیلی اقتصادي ادله اثبات دعواي مدنی«، مجله تحقیقات حقوقی، زمستان ١٣٩١.
