مرور تطبیقی الگوهای توسعه پایدار در بازارهای سنتی و معاصر ایران با تاکید بر نقش نووارگی
الموضوعات : معمار شهرسمانه زنگنه 1 , الهام فاطمی 2 , ارسلان طهماسبی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
2 - استادیار گروه معماری،واحد سنندج،دانشگاه آزاد اسلامی،سنندج،ایران(نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه معماری ،واحد سنندج،دانشگاه آزاد اسلامی،سنندج،ایران
الکلمات المفتاحية: توسعه پایدار, بازارهای سنتی, بازارهای معاصر, نووآرگی, معماری بومی, تحلیل تطبیقی,
ملخص المقالة :
بیان مسئله:بازارهای سنتی ایران به‌واسطه شکل‌گیری تاریخی و هویت عمیق فرهنگی، همواره مورد توجه پژوهشگران حوزه معماری و شهرسازی بوده‌اند.هدف:پژوهش حاضر،با هدف مرور تطبیقی الگوهای توسعه پایدار در بازارهای سنتی و معاصر ایران و بررسی نقش نوآوری در ارتقای شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، انجام شده است.روش پژوهش:روش تحقیق، رویکردی کیفی-توصیفی و تحلیلی را دربر می‌گیرد.برای گردآوری داده‌ها، از مطالعات اسنادی،مشاهدات میدانی و مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته استفاده شده است. بازار سنتی سنندج به‌عنوان نماینده بازارهای سنتی، و مجتمع تجاری لاله‌پارک تبریز به‌عنوان نمونه معاصر از غرب ایران نکته‌هادر این پژوهش انتخاب و از منظر شاخص‌های سه‌گانه توسعه پایدار (اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی) تحلیل و ارزیابی شده‌اند. داده‌های مصاحبه‌ها با روش تحلیل محتوای کیفی کدگذاری و در قالب مفاهیم اصلی پژوهش سازمان‌دهی شد.یافته‌های مهم:یافته‌های تحلیلی نشان می‌دهد که بازارهای سنتی، به‌دلیل حفظ ساختار بومی و وجود تعاملات چهره‌به‌چهره،در ابعاد اجتماعی و فرهنگی توسعه پایدار موفق‌تر عمل می‌کنند. در مقابل، مراکز خرید معاصر با استفاده از نوآوری‌های مدیریتی، فناوری‌های پیشرفته و سرمایه‌گذاری‌های کلان، فرصت رشد اقتصادی و بهبود شاخص‌های زیست‌محیطی را فراهم می‌سازند. بااین‌حال، در پیوند عمیق با هویت بومی و ایجاد تعاملات فرهنگی گسترده، بازارهای معاصر همچنان با محدودیت‌هایی مواجه هستند.نتیجه:بر اساس نتایج نهایی، ترکیب تجربه‌های فرهنگی-اجتماعی بازارهای سنتی با فناوری‌های مدرن و رویکردهای نوآورانه مدیریت در بازارهای معاصر،می‌تواند گامی اساسی در راستای تحقق توسعه پایدار در فضاهای تجاری شهری باشد. همچنین، ضروری است در برنامه‌ریزی‌های آتی،ضمن حفاظت از میراث فرهنگی بازارهای سنتی،فرصت‌های بالقوه به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند و سیاست‌های نوین مدیریت زیست‌محیطی، شناسایی وتقویت گردد
فهرست منابع • پهلوان سمیه, و سلطان زاده حسین. (۱۴۰۳). مقایسة تطبیقی اصول سازمان دهی کالبد فضایی تیمچه های بازار تاریخی اصفهان.
• حبیبی، س.م.، و اهری، ز. (۱۳۹۴). میدان بهارستان: تجربه نووارگی در فضای شهری ایرانی. مجموعه کتاب‌های تهران‌پژوهی ۳. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
• داودپور، س.، رضوی، ح.، طبیبیان، م.، و معینی‌فر، م. (۱۳۹۹). نووارگی اجتماعی در تعامل دوسویه شهروندی و فضای هیبریدی شهرهای قرن بیست‌ویکم: نمونه مطالعه شهر تهران. فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، ۴(۹)، ۳۷-۵۸.
• رضایی, ناهیده , حق‌پرست, فرزین و محمدزاده, رحمت . (1401). تحلیلی بر سیر تحول فضاهای تجاری معاصر شهر تبریز با تأکید بر بازار سنتی. فصلنامه علمی پژوهش های بوم شناسی شهری, 12(شماره 4 (پیاپی 25)), 115-136
• علینژادمجیدی، س.، شالی امینی، و.، ایرانی بهبهانی، ه.، و ضیمران، م. (۱۳۹۸). چگونگی بازتاب جلوه‌های میان‌متنی در بازخوانی معماری معاصر ایران. معماری و شهرسازی ایران (JIAU)، ۱۰(۱)، ۱۷۵-۱۹۶.
• فارسی، م.، طالبی، م.، و منیب، ح. (۱۳۹۴). مطالعه پدیده بازار سنتی سنندج از منظر پدیدارشناسی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، ۷(۳)، ۲۷-۶۱.
• قاسمی، ا.، پوراحمد، ا.، و حاتمی‌نژاد، ح. (۱۳۹۱). پیامد نوپردازی در سازمان فضایی و عملکرد بازار تهران. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ۳(۱۰)، ۰-۰
. • یزدانی, محمد حسن, سعدلونیا, زارعی, قاسم, و حیدری چیانه. (1402). تحلیلی بر تأثیر زمینه‌گرایی بر ارزش ویژه برند مجتمع تجاری لاله‌پارک تبریز براساس دیدگاه گردشگران. فضای جغرافیایی, 23(83), 171-199.
• مشکینی، م.، زنگانه، س.، احمد، م.، و امیرحاجیلو، ا. (۱۴۰۱). نووارگی و ماهیت تولید فضای قدرت در ایران با تکیه بر آرای آنری لوفه‌ور. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، ۱۳(۴۷)، ۱۴-۲۷.
• ولی زاده، عادل، احمدرش، رشید، و ساعی ارسی، ایرج. (1397). مطالعه تاریخی نقش مناسبات نظام بازار در توسعه اجتماعی ایران (با تاکید دوران معاصر). مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 10(2 (مسلسل 38) )، 105-125.
• Andi, A., Abednego, I. A., & Gultom, B. J. B. (2021). A Space Syntax Guide to Optimize Shopping Mall: A Systematic Review. International Journal of Environment, Architecture, and Societies, 1(01), 19-30.
• Busch, T., Bauer, R., & Orlitzky, M. (2016). Sustainable development and financial markets: Old paths and new avenues. Business & Society, 55(3), 303-329.
• Erwin, D. (2021). A conceptual framework of evolutionary novelty and innovation. Journal of Evolutionary Biology, 34(5), 987-1003.
• Gnizy, I. (2024). The impact of ambidextrous traditional and contemporary data analytics on marketing innovation. Journal of Marketing Analytics. Link
• González-Pérez, S., Ramírez-Montoya, M. S., & García-Peñalvo, F. J. (2020). The digital transformation of a traditional market into an entrepreneurial ecosystem. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 9(1), 1–18. Link
• Iqbal, A., Nazir, H., & Memon, R. M. (2022). Shopping centers versus traditional open street bazaars: A comparative study of user’s preference in the city of Karachi, Pakistan. Frontiers in Built Environment, 8, 1066093.
• Kahn, J., & Rivas, A. (2009). The sustainable economic development of traditional peoples. In Post Keynesian and Ecological Economics. Edward Elgar Publishing.
• Kuzior, A., Lyulyov, O., Pimonenko, T., Kwilinski, A., & Krawczyk, D. (2021). Post-industrial tourism as a driver of sustainable development. Sustainability, 13(15), 8145.
• Lee, S., & Ostwald, M. J. (2023). The visual attractiveness of architectural facades: measuring visual complexity and attractive strength in architecture. Journal of Architectural Research, 12(1), 45-67.
• Rao, F., & Dovey, K. (2021). Shopping and urbanity: Emerging assemblages of Main Street, mall, and power centre. Planning Theory & Practice, 22(5), 747-764.
• Redclift, M. (1988). Sustainable development and the market: a framework for analysis. Futures, 20(6), 635-650.
• Stanciu, S., Zlati, M. L., Antohi, V. M., & Bichescu, C. I. (2019). The Development Analysis of the Romanian Traditional Product Market Based on the Performance Model for Sustainable Economic Development. Sustainability, 11(4), 1123.
• Tsakirides, O. (2019). Traditional and modern forms of synergies between cultural and tourism sectors: Challenges and
opportunities for Greek folk festivities promoting traditional products. In Strategic Innovative Marketing and Tourism (pp. 345–354). Springer. Link • Von Auer, L., & Trede, M. (2018). Markets with technological progress: pricing, quality, and novelty. Journal of Economics, 124, 121–137. Link
