عرفان عملی عین‌القضات همدانی و طرح موضوع اصالت اولیّة مذاهب

الموضوعات :

محمد حیدرنژاد ¹ , علی عین علیلو ² , شهین اوجاق علیزاده ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

تاريخ الإرسال : 01 الثلاثاء , شعبان, 1444 تاريخ التأكيد : 27 الأربعاء , شوال, 1444 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , شعبان, 1446

الکلمات المفتاحية: عرفان, علم کلام, دیدگاه تأویلی, عین‌القضات, اصالت مذاهب.,

ملخص المقالة :

آنچه عین‌القضات را از دیگر عارفان زمان خود- و حتی دورة پس از خود – متفاوت می¬کند، دیدگاه تأویلی او در آیات و احادیث و نوآوی¬های وی در مفاهیم عرفانی و آیین¬های مذهبی است. روش عین‌القضات در به¬کارگیری آیات قرآنی و احادیث اسلامی منحصربه¬فرد است؛ روشی که هنوز پس ازگذشت چند قرن می¬تواند برای متفکران این زمان، پیام¬های جدیدی به همراه داشته¬باشد. عرفان عین‌القضات اگرچه ریشه در آیات قرآن و احادیث پیامبران و اولیا دارد، اما از آن بوی کهنگی، زهد یا انحراف به مشام نمی¬رسد بلکه برعکس، عرفان او بسیار پویا و نو است. گویا این جوان نابغه بسیار پیش‌تر از زمان خود می¬زیسته¬است، افق¬های دورتری را می¬دیده و با انواع سردرگمی¬ها و بن بست¬های فکری و مذهبی متفکران آشنابوده¬است. این مقاله می¬کوشد تا پس از بررسی کوتاه مفاهیم عرفان و تصوف از نگاه متفکران گذشته و حال، به تحلیل اندیشة عین‌القضات درخصوص اصالت مذاهب بپردازد.

المصادر:

منابع و مآخذ
1) قرآن مجید(1384)، ترجمة محمّد مهدی فولادوند، چاپ اوّل، قم: دار القرآن الکریم«دفتر مطالعات و معارف اسلامی».
2) ابوزهره، محمّد(1393)، تاریخ مذاهب اسلامی، ترجمة علیرضا ایمانی، چاپ سوّم، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
3) احمدپور، علی و قوی کتف، غلام محمّد(1394)، سربداران عشق و عرفان، چاپ اوّل، مشهد: مرندیز.
4) اذکائی، پرویز(1381)، ماتیکان، چاپ اوّل، همدان:مادستان.
5) استیس، والترت(1388)، عرفان و فلسفه، ترجمة بهاء الدّین خرمشاهی، چاپ هفتم، تهران:سروش.
6) اسپینوزا، باروخ(1388)، اخلاق، ترجمة محسن جهانگیری، چاپ سوّم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
7) اقبال لاهوری، محمّد(1349)، سیرفلسفه در ایران، ترجمة ا.آریان پور، چ دوّم، تهران: مؤسسة فرهنگی منطقه¬ای.
8) اکمپیس، توماس(1382)، اقتدا به مسیح، ترجمه و تحقیق سعید عدالت نژاد، چاپ اوّل، تهران: طرح نو.
9) پورنامداریان، تقی(1394)، عقل سرخ(شرح و تأویل داستان های رمزی سهروردی)، چاپ چهارّم، تهران: سخن.
10) تسلر، ادوارد(1395)، کلیّات تاریخ فلسفة یونان، ترجمة حسن فتحی، چاپ اوّل، تهران: حکمت.
11) دیویس، برایان(1386)، درآمدی بر فلسفة دین، ترجمة ملیحه صابری نجف آبادی، چاپ اوّل، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه¬ها(سمت).
12) رازی، نجم الدّین انوشروان(1387)، مرصاد العباد، به¬اهتمام محمد امین ریاحی، چ13، تهران: علمی و فرهنگی.
13) رضی، هاشم(1393)، حکمت خسروانی، چاپ چهارّم، تهران: بهجت.
14) ساعتی، علیرضا(1396)، شرح و تفسیر انتقادی رسالة سوفسطائی افلاطون، چاپ اوّل، آبادان: پرسش.
15) ستاری، جلال(1372)، مدخلی بر رمزشناسی عرفانی، چاپ اوّل، تهران: نشر مرکز.
16) سجادی، سیّد جعفر(1390)، حکمة الاشراق، چاپ دهم، تهران: مؤسسة انتشارات دانشگاه تهران.
17) سرّاج طوسی، ابونصر(1386)، اللّمع فی التّصوف، تصحیح:رنالد.الن نیکلسون، مترجمان قدرت الله خیاطیان و محمود خرسندی، چاپ اوّل، سمنان: دانشگاه سمنان.
18) سل، آلن پی.اف(1387)، تاریخ فلسفة دین، ترجمة رضا آیت¬الهی، چاپ دوّم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
19) سهروردی، ضیاءالدّین ابوالنجیب(1363)، آداب المریدین، ترجمة عمربن محمّدبن احمد شیر¬کان، با تصحیحات و استدراکات نجیب مایل هروی، چاپ اوّل، تهران:مولی.
20) شفیعی کدکنی، محمّدرضا(1392)، زبان شعر در نثر صوفیّه، چاپ چهارّم، تهران: سخن.
21) عین‌القضات همدانی(1360)، دفاعیات عین‌القضات(ترجمة رسالة شکوی الغریب)، ترجمه و تحشیه قاسم انصاری، چاپ اوّل، تهران:کتابخانة منوچهری.
22) ___________، (1362)، نامه¬ها،به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عُسَیران،مجلدات 1 و 2،چاپ دوّم،تهران: منوچهری و زوّار.
23) ____________، (1377)، نامه¬ها، مقدمه تصحیح و تعلیق علینقی منزوی، جلد3، چاپ اوّل، تهران: اساطیر.
24) ____________، (1370)، تمهیدات، مقدمع و تصحیح وتحشیه و تعلیق عفیف عُسَیران، چاپ سوّم، تهران:منوچهری.
25) غزّالی، محمّد (1386)، احیاء علوم الدّین، ترجمة مؤید الدّین محمّد خوارزمی، به کوشش حسین خدیوجم، جلد 1، چاپ 1386، تهران : علمی و فرهنگی.
26) فاخوری حنا و جر خلیل (1383)، تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمة عبدالمحمّد آیتی، چاپ هفتم، تهران : علمی و فرهنگی .
27) فعالی، محمدتقی(1317)، تجربة دینی و مکاشفة عرفانی، چاپ سوّم، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
28) فتحی، زهرا(1384)، پژوهشی در اندیشه¬های عین القضات همدانی، چاپ اوّل، تهران: ترفند.
29) فرمنش، رحیم(1393)، احوال و آثار عین القضات همدانی، چاپ اوّل، تهران: اساطیر.
30) کاشانی، عزّالدّین(بی تا)، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، با تصحیح و مقدمه و تعلیقات جلال الدّین همایی، چاپ اوّل، تهران: چاپخانة مجلس.
31) گاتری، دبلیو.کی.سی. (1378)، ویژگی¬های کلّی دیدگاه¬های سیاسی و اجتماعی، ترجمة حسن فتحی، چاپ اوّل، تهران:فکر روز.
32) لوئیس، فرانکلین دین (1386)، مولانا دیروز تا امروز شرق تا غرب، ترجمة حسن لاهوتی، چ3، تهران: نامک.
33) لینگز، مارتین(1379)، تصوّف چیست، مترجمان مرضیه(لوئیز) شنکایی و علی مهدی-زاده، چ اوّل، تهران: مدحت.
34) مایل هروی، نجیب(1374)، خاصیّت آینگی، چاپ اوّل، تهران: نشر نی.
35) نجم الدّین کبری، احمدبن عمر(1363)، آداب الصّوفیه، به اهتمام مسعود قاسمی، چاپ اوّل، تهران: زوّار.
36) نسفی، عزیزالدّین(1381)، انسان کامل، به¬کوشش محمدرضا اسفندیاری، چ اوّل، تهران: مؤسسة فرهنگی اهل قلم.
37) هجویری، ابوالحسن(1387)، کشف المحجوب، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، چ 4، تهران: سروش.
38) یاسپرس، کارل(1393)، کوره راه خرد، ترجمة مهبد ایرانی طلب، چاپ دوّم، تهران: قطره.
39) یثربی، سیّد یحیی(1387)، فلسفة عرفان، چاپ ششم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه.
40) ___________(1392)، عرفان نظری، چاپ هشتم، تهران: بوستان کتاب.
41) ___________( 1394)، فلسفة عرفان، چاپ هفتم، تهران: بوستان کتاب.