بویهیان و زیاریان: روایتی نویافته از کتاب التاجی ،*،
الموضوعات : تاریخ و تمدن اسلامی
محمد علی کاظم بیکی
1
(ندارد)
الکلمات المفتاحية: تواریخ دودمانی, کتاب التاجی, آل بویه, مشروعیت بویهیان, زوال بویهیان,
ملخص المقالة :
بخش مهمی از آگاهی موجود درباره دو سلسله ایرانی آل بویه و آل زیار مأخوذ از تاریخ دودمانی بویهیان موسوم به کتاب التاجی فی أخبار الدولة الدیلمیة اثر معروف ابو اسحاق الصابی (د ح 381 ﻫ.) است که نسخه ای از آن در دست نیست، اما منقولاتی از آن را در آثار متأخرتر می توان یافت. تلخیصی از کتاب التاجی به خامهمجدالدین ابوالفتح فضل الله بن عبدالحمید الکرمانی (د ح 620 ﻫ.) نیز موجود است که در شرح او بر الیمینی، موسوم به جوامع الِفقَر و لوامع الفِکَر، آمده است. این خلاصه تا کنون مورد مطالعه قرار نگرفته است. مقاله حاضر بر آن است با ارائه متن ویرایش شده تلخیص الکرمانی و توضیح محتوای آن، منشأ درونی سقوط آل بویه را روشن تر سازد. بررسی خلاصه کتاب التاجی نشان می دهد که مشروعیت حکومت بویهیان و توجیه سیاست های عضدالدوله قدرتمندترین حاکم بویهی (د 372 ﻫ.) در قبال خاندانش ملاحظات اصلی در تاریخ دودمانی بودند که صابی مجبور به نوشتن آن شد.
