بویهیان و زیاریان: روایتی نویافته از کتاب التاجی ،*،

محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی

محمد علی کاظم بیکی ¹ (ندارد)

تاریخ دریافت : 1389/05/21 تاریخ پذیرش : 1389/06/15 تاریخ انتشار : 1389/06/01

کلید واژه: تواریخ دودمانی, کتاب التاجی, آل بویه, مشروعیت بویهیان, زوال بویهیان,

چکیده مقاله :

بخش مهمی از آگاهی موجود درباره دو سلسله ایرانی آل بویه و آل زیار مأخوذ از تاریخ دودمانی بویهیان موسوم به کتاب التاجی فی أخبار الدولة الدیلمیة اثر معروف ابو اسحاق الصابی (د ح 381 ﻫ.) است که نسخه ای از آن در دست نیست، اما منقولاتی از آن را در آثار متأخرتر می توان یافت. تلخیصی از کتاب التاجی به خامهمجدالدین ابوالفتح فضل الله بن عبدالحمید الکرمانی (د ح 620 ﻫ.) نیز موجود است که در شرح او بر الیمینی، موسوم به جوامع الِفقَر و لوامع الفِکَر، آمده است. این خلاصه تا کنون مورد مطالعه قرار نگرفته است. مقاله حاضر بر آن است با ارائه متن ویرایش شده تلخیص الکرمانی و توضیح محتوای آن، منشأ درونی سقوط آل بویه را روشن تر سازد. بررسی خلاصه کتاب التاجی نشان می دهد که مشروعیت حکومت بویهیان و توجیه سیاست های عضدالدوله قدرتمندترین حاکم بویهی (د 372 ﻫ.) در قبال خاندانش ملاحظات اصلی در تاریخ دودمانی بودند که صابی مجبور به نوشتن آن شد.

چکیده انگلیسی:

An important part of the available information on the Iranian dynastiesof Būyid and Zīyārid is derived from the dynastic history of theBūyids, entitled Kitāb al-Tājī fī Akhbār al-Dawla al-Daylamīyya, thelost well-known work of Abu Ishāq al-Şābī (d. ca. 381 A.H.), ofwhich fragments are found in the later works. The condensation ofKitā al-Tājī has also been produced by Majd al-Dīn Abu al-Fath FadlAllah al-Kirmanī (d. ca. 620 A.H.) in his commentary on al-Yamīnī,entitled Jawāmi‘ al-Fikar wa Lawāmi‘ al-Fikar. This abridgement hasnot been studied as yet. Enlightening internal reason of the Būyids’collapse, the present article provides both the edited text of al-Kirmani’s abridgement as well as explanatory notes on its contents.The study of the abridgement of Kitāb al-Tājī indicates that legitimacyof the Būyids’ rule and justification of policies of Adud al-Dawla, themost powerful Būyid ruler (d. 372/983), towards his own householdwere the main concerns in the dynastic history which al-Şābī wasforced to write.