سفرنامه وُلنی و تأثیر آن در لشکرکشی ناپلئون بناپارت به مصر
الموضوعات : تاریخ و تمدن اسلامیسید کمال کشیک نویس 1 , عبدالله همتى گلیان 2
1 - دانشجوى دکترى تاریخ و تمدن ملل اسلامى، دانشگاه فردوسى مشهد، مشهد، ایران
2 - دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامى، دانشگاه فردوسى مشهد، مشهد، ایران
الکلمات المفتاحية: ناپلئون بناپارت, وُلنی, سفرنامه, مصر,
ملخص المقالة :
گزارش سفر کنستانتین وُلنی به مصر و شام (1783-1785م)، یکی از سفرنامه‌های مشهور سده هجدهم است. ولنی در این سفرنامه به‌ویژه در بخش مصر آن، آگاهی‌های مهمی در زمینه‌های گوناگون، از قبیل حاکمان مصر، آب و هوا، تجارت، معیشت مردم و... به دست داده است. مقاله حاضر پس از ارائه داده‌های سفرنامه ولنی از مصر و تحلیل آنها، بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که اطلاعات این سفرنامه چه تأثیراتی در لشکرکشی ناپلئون به مصر و عملکرد او در این سرزمین داشته است؟ به نظر می‌رسد که گزارش‌های وُلنی درباره مصر نسبت به اطلاعات سیاحان پیشین، جدیدتر و دقیق‌تر بوده، از این رو ناپلئون در لشکرکشی به مصر از آن به‌مثابه متن راهنما بهره برده باشد.
لحسنات، محمد عبد المجید، صورة سوریا فى کتاب الرحالة الفرنسى (فولنى)،«الرحلة الى مصر و سوریا (1787)»، العلوم الاجتماعیة و الانسانیة ، مجلة دراسات، 2005م.
بدوی، عبدالرحمن، موسوعة المستشرقین، دارالعلم للملایین، بیروت، 1993م.
جبرتى، عبد الرحمن بن حسن، تاریخ عجائب الآثار فى التراجم و الأخبار، دارالفارس، بیروت، [بی تا].
عقیقی، نجیب، المستشرقون، القاهرة، 1965م.
ماله، آلبر، تاریخ قرن هجدهم و انقلاب کبیر فرانسه و امپراطوری ناپلئون، تهران، دنیای کتاب-نشر علم، ۱۳۶۷ش.
همتی گلیان، عبدالله، تاریخچه شرق شناسی، انتشارات جهاد دانشگاهی، مشهد، 1386ش.
Andrew, Roberts, Napoleon: A Life, Penguin Group, 2014.
Asprey, Robert B., the Rise of Napoleon Bonaparte, New York, Basic Books, 2000.
Cole, Juan, Napoleon’s Egypt: Invading the Middle East, New York, Palgrave Macmillan, 2007.
Dwyer, Philip, Napoleon: The Path to Power, Yale University Press, 2008.
Édouard, de Villiers du Terrage, Journal et souvenirs sur l'expédition d'Égypte, mis en ordre et publiés par le baron Marc de Villiers du Terrage, Paris, E. Plon, Nourrit, 1899, et L'expédition d'Égypte 1798-1801, Journal et souvenirs d'un jeune savant, Paris, Cosmopole, 2003.
Gaulmier, Jaen, L’idéologue Volney, Beyrouth, Imprimerie catholique, 1951.
Keith, Alexander, Evidence of the Truth of the Christian Religion, Derived from the Literal Fulfilment of Prophecy: Particularly as Illustrated by the History of the Jews, and by the Discoveries of Recent Travelers, Waugh and Innes, University of Lausanne, 1883.
Leopold, Joan, the Prix Volney: Its History and Significance for the Development of Linguistic Research, Kluwer Academic Publishers, 1999.
Malthus, Thomas Robert, An essay on the principle of population: or, A view of its past and present effects on human happiness; with an inquiry into our prospects respecting the future removal or mitigation of the evils which it occasions, Vol.1, J. Murray, 1826.
McLynn, Frank, Napoleon, Pamlico, 1998.
Michaud, Louis Gabriel, Biographie universelle ancienne et modern, 2e éd., SAVARY (Claude-Etienne), 1843.
Napoléon, Bonaparte, Courier de l'Egypte, Imprimerie nationale, N. 33, le 3 thermidor, vii. Annee de la republique, 1798.
Pouillon, François (ed.), Dictionnaire des orientalists de langue francaise, IISMM & Karthala, Paris, 2008.
Said, Edward, Orientalism, London, Penguin, 2003.
Sarga, Moussa, “Orientalisme et ideologie, La representation d'Alexandrie chez Volney et Denon”, Le Moment ideologique, Litterature et sciences de l'homme, ENS Editions, 2013.
Siliotti, Alberto, the Discovery of Ancient Egypt, Edison, NJ: Chartwell Books, 1998.
Singham , Shanti, “From Cosmopolitan Anti-Colonialism to Liberal Imperialism: French Intellectuals and Muslim North Africa in the Late Eighteenth and Early Nineteenth Centuries”, Into Print: Limits and Legacies of the Enlightenment; Essays in Honor of Robert Darnton, Walton, Charles , (ed.), Vol.15 of Penn State Series in the History of the Book, Penn State Press, 2011.
Smith, James, The Christian's Defence: Containing a Fair Statement, and Impartial Examination of the Leading Objections Urged by Infidels Against the Antiquity, Genuineness, Credibility and Inspiration of the Holy Scriptures, Enriched with Copious Extracts from Learned Authors, Princeton University, J. A. James, 1843.
Smith, Samuel Stanhope, an Essay on the Causes of the Variety of Complexion and Figure in the Human ..., J. Simpson and Company, 1810.
Spieth, Darius Alexander, Napoleon’s Sorcerers: The Sophisians, Associated University Presse, 2007.
Tarbell, Ida M.(ed.), Napoleon’s Addresses: Selections from the Proclamations, Speeches and Correspondence of Napoleon Bonaparte, Boston, Joseph Knight, 1896.
Thibaudeau, Antoine-Claire, Histoire Générale de Napoléon Bonaparte: De Sa Vie Privée Et Publique, Vol.4, Ponthieu et Comp, 1827.
Thompson, E.P, Witness against the Beast: William Blake and the Moral Law, Cambridge University Press, 1993.
Volney, C.F. (Constantin-François), VOYAGE EN ÉGYPTE ET EN SYRIE, PENDANT LES ANNÉES 1783, 1784 ET 1785, SUIVI DE CONSIDÉRATIONS SUR LA GUERRE DES RUSSES ET DES TURKS, 1789.
[11]. Jean Gaulmier’s L’Ideologue Volney, Slatkine Reprints, 1980; Gilbert Chinard, “Volney et L’Amerique”, Johns Hopkins Press, 1923.
[12]. فعالیت‌های ولنی در زمینه زبان‌شناسی به‌قدری مؤثر بوده که از 1803 جایزه‌ای به یادبود وی برای مطالعات تطبیقی زبان‌شناسی طراحی شده است. نک. Leopld, vol.1a, p.83.
[14]. Raffaele Carbone, “Aspects philosophico-scientifiques et implications politiques des ouvrages géographiques de Volney (1757-1820)”, This paper was presented at the Colóquio internacional Conhecimento e ciência colonial, Fábrica de Braço de Prata, Lisbon, 26th-29th November 2013.
[15]. Henri Besse, “Un homme des Lumières face aux langues du sud de la Méditerranée, ou Volney et sa méthode alfabétique”, Documents pour l’histoire du français langue étrangère ou seconde [En ligne], 28/ 2002, mis en ligne le 31 janvier 2014, consulté le 01 octobre 2016.
[16]. فولنى، س.ف.، ثلاثة أعوام فى مصر و بَرّ الشام، ترجمه إدوارد البستانى وزارة التربیة الوطنیة والفنون، بیروت، 1949م.
[35] .Jacobin, Société des amis de la Constitution.
انجمن دوستدار قانون اساسی یا حزب ژاکوبن که در انقلاب کبیر فرانسه نقش مهمی داشتند (ماله، ۴۱۰).
[45] . کلود-اتی‌ین ساواری (Claude-Étienne Savary) خاورشناس فرانسوی و یکی از مترجمان قرآن به زبان فرانسوی است. او در ۲ اکتبر ۱۷۴۹ در شهر ویتره فرانسه، به دنیا آمد و تحصیلاتش را در همان‌جا پی گرفت. در سال ۱۷۷۶ به مصر سفر کرد و این سفر تا سال ۱۷۸۱ به درازا انجامید و مدتی در اسکندریه، رشید و قاهره ماند و در همان‌جا بود که زیر نظر مسلمانان، ترجمه قرآن را آغاز کرد. به مدت دو سال نیز به یونان سفر کرد و در رودس و کاندیا ماند. ترجمه قرآن او در ۱۷۸۳ منتشر شد. وی در ۴ فوریه ۱۷۸۸ درگذشت. 109 Michaud,.
[96]. جبرتی (2/214) از وابستگی حیات و آبادانی مصر به آب راه میان دریای سیاه و دریای سرخ سخن گفته است.
