تأثیر عوامل درون و برون سازمانی مؤثر بر اجرای بهینه خط‌مشی‌های دولتی (مورد مطالعه: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی)

الموضوعات : خطمشی‌گذاری عمومی در مدیریت

سنجر سلاجقه ¹ (گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان، ایران)
الهه احمدیان ² (دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، کرمان، ایران)

تاريخ الإرسال : 23 الخميس , شوال, 1389 تاريخ التأكيد : 23 الخميس , شوال, 1389 تاريخ الإصدار : 23 الخميس , شوال, 1389

الکلمات المفتاحية: عوامل برون‌سازمانی, اجرای بهینه خط مشی, عوامل درون‌سازمانی,

ملخص المقالة :

زمینه: اجرا مجموعه فعالیت‌هایی است که به منظور پیاده‌سازی تصمیم اتخاذ شده در خط‌مشی‌ها صورت می‌پذیرد. تحقیقات نشان می دهد که خط مشی های زیادی وضع می گردند اما اجرا نمی‌شوند و یا به صورت ناقص به اجرا درمی آیند. هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عوامل درون و برون سازمانی مؤثر بر اجرای بهینه خط مشی های دولتی است . روش‌ها: در جهت تحقق اهداف پژوهش پس از بررسی ادبیات و مبانی نظری مربوطه سعی شد تا مهم ترین عوامل درون و برون سازمان مؤثر بر اجرای بهینه خط‌مشی ها شناسایی شود. بنابراین هفت عامل و شاخص های آنها بر اساس میزان تکرار و اهمیت انتخاب گردید و در قالب هفت فرضیه ارتباط عوامل مذکور با نحوه اجرای بهینه خط مشی مورد ارزیابی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش، 120 نفر از کارکنان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی است که حجم نمونه به کمک فرمول مورگان، 92 نفر محاسبه شد. با توجه به این که متغیر اجرای خط مشی های عمومی دارای توزیع غیرنرمال هستند، به منظور تعیین تأثیر معنی داری از آزمون غیرپارامتری t یک نمونه ای جهت آزمون فرضیه ها استفاده شده است. یافته‌ها: نتایج بیانگر ارتباط مثبت و معنادار همه عوامل درون و برون سازمانی با اجرای بهینه خط‌مشی‌ها در سازمان بود.

نص كامل:



        

ارتباط عوامل درون و برون سازمانی مؤثر بر اجرای بهینه خط‌مشی‌های دولتی

(مورد مطالعه: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی)

 

 

چکیده

زمینه: اجرا مجموعه تلاش‌ها و فعالیت‌هایی است که به منظور پیاده‌سازی تصمیم اتخاذ شده در خط‌مشی‌ها صورت می‌پذیرد. تحقیقات متعدد در این زمینه نشان می دهد که خط مشی های زیادی وضع می گردند اما اجرا نمی‌شوند و یا به صورت ناقص به اجرا درمی آیند.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی ارتباط عوامل درون و برون سازمانی مؤثر بر اجرای بهینه  خط مشی های دولتی است از این رو از نظر هدف کاربردی بوده و در دسته پژوهش های توصیفی قرار می‌گیرد و به روش پیمایشی و مبتنی بر ابزار پرسشنامه اجرا شده است.

روش‌ها: در جهت تحقق اهداف پژوهش پس از بررسی ادبیات و مبانی نظری مربوطه سعی شد تا مهم ترین عوامل درون و برون  سازمان مؤثر بر اجرای بهینه خط‌مشی ها شناسایی شود. بنابراین هفت عامل و شاخص های آنها بر اساس میزان تکرار و اهمیت انتخاب گردید و در قالب هفت فرضیه ارتباط عوامل مذکور با نحوه اجرای بهینه خط مشی مورد ارزیابی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش، 120 نفر از کارکنان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی است که حجم نمونه به کمک فرمول مورگان، 92 نفر محاسبه شد. با توجه به این که متغير اجرای خط مشی های عمومی داراي توزيع غيرنرمال هستند، به  منظور تعیین تأثیر معنی داری از آزمون غيرپارامتري t يک نمونه اي جهت آزمون فرضيه ها استفاده شده است.

یافته‌ها: نتایج بیانگر ارتباط مثبت و معنادار همه عوامل درون و برون  سازمانی با اجرای بهینه خط‌مشی‌ها در سازمان بود.

واژه‌هاي كليدي: عوامل درون‌سازمانی، عوامل برون‌سازمانی، اجرای بهینه خط مشی

مقدمه 

خط مشی عمومی مجموعه ای از اقدامات نسبتاً پایدار، ثابت و هدفمند دولت به منظور حل مشکلات یا دغدغه های عمومی جامعه است (اندرسون، 2011، 7). از آنجا که خط‌مشی گذاری عمومی یک دانش جوان بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد، نقش اصلی دولت در جهان جدید، خط‌مشی گذاری عمومی است (بزرگی، 1392، 12). بطور كلي، خط مشي از سه مرحله: تدوين، اجرا و ارزيابي تشكيل شده است. پس از مطرح شدن يك مسئله عمومي در دستور كار، طرح انتخاب هاي مختلف براي حل آن و گزينش يك تصميم توسط دولت، آنچه باقي مي ماند، اجراي آن تصميم است. اين مرحله از چرخه خط مشي، اجرا است كه مي‌توان آن را به صورت فرايندي كه در آن برنامه ها يا خط مشي ها عملياتي مي شوند تعريف كرد (منوريان و گلشن، 1380، 8). علی‌رغم اهمیت فزاینده ای که خط مشی عمومی در حاکمیت اثربخش و کارآمد دولت ها دارد، آنچه که در عمل با آن مواجه هستیم این است که معمولاً دولت ها در اجرای خط مشی عمومی موفق عمل نمی کنند. یکی از مهم ترین مسائلی که امروزه بیشتر کشورها، اعم از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه با آن مواجهند، اجرای ناموفق خط مشی های عمومی است (حاجی‌پور و دیگران، 1394، 4).

تا سال‌های اخیر، حتی تحلیل‌گران خط‌مشی تفسیر داشتند اجرا را کم‌‌اهمیت جلوه دهند زیرا باور داشتند هر چیزی که به قانون تبدیل شده باشد حتماً اجرا می‌شود. تحلیل‌گران در نگاه سنتی، بر روی نهادهای خط‌مشی‌گذاری از جمله رئیس‌جمهوری، پارلمان و شاید دادگاه‌ها تمرکز کرده و خط‌مشی را از لحظه پدید آمدن در سیستم سیاسی تا لحظه پذیرش بررسی کرده‌اند (دیوید ترومن، 1971، 8). همچنین تلاش های زیادی توسط نظریه پردازان مختلف برای ارائه مدل و الگو برای اجرای موفق خط‌مشی‌ها انجام گرفته است، ولی نتایج به دست آمده از خط‌مشی های اجرا شده نشان دهنده آن است که مدل‌ها و الگوهای ارائه شده نتایج چندان مطلوبی نداشته‌اند (قلی پور، 1387، 110).

زیرا فرایند اجرای خط‌مشی در محیطی انجام می شود که بازیگران مختلفی در آن نقش دارند و در عین حال، این بازیگران با یکدیگر تعامل داشته و این تعاملات با توجه به تفاوت های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و غیره روی فرایند اجرای خط‌مشی تأثیرات قابل توجهی می گذارند. به دلیل همین تفاوت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، بکارگیری مدل های ارائه شده توسط نظریه پردازان مختلف در تمامی شرایط، چندان مناسب نمی باشد. لذا برای اجرای موفق خط‌مشی های تدوین شده ضروری به نظر می رسد که عوامل مرتبط و مؤثر و متناسب با شرایط خاص آن خط‌مشی و حوزه اجرایی آن شناسایی و مدنظر قرار گیرد. 

خلاصه‌اي از نتايج مطالعات و بررسي‌هاي دانشمندان و صاحبنظران خط مشي عمومي در خصوص اجراي خط‌مشي كه در واقع مبناي مدل نظري اين پژوهش را تشكيل مي‌دهند در يك نگاه تاريخي و در يك روند تكاملي در جدول زیر آمده است.

 

جدول 1. خلاصه مطالعات انجام شده در زمینه خط‌مشی عمومی

ردیف	نام محقق	سال	حوزه مطالعه و شرح دیدگاه ها
1	پرسمن و ویلداوسکی	1973	هشدارها و شرایط دستوری برای پذیرش اجرای خط‌مشی: اجرا نباید از خط‌مشی جدا باشد، از وسایل و ابزارهای مستقیم در اجرا استفاده شود، در نظر گرفتن مبانی علمی و تئوریک، تداوم رهبری، سادگی و آسان سازی خط‌مشی
2	وان هورن و وان میتر	1975	متغیرهای اجرا: استانداردها و اهداف، منابع، ارتباطات بین سازمانی، ویژگی های مؤسسات اجرایی، ویژگی های شخصیتی مجریان، شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی
3	میلبری مک لوگین	1975	عوامل کلیدی در موفقیت یا شکست اجرا: نخبگان سیاسی، رأی دهندگان، گروه‌های ذی‌نفوذ، احزاب سیاسی، روابط شخصی مجریان و تدوین‌کنندگان خط‌مشی، میزان پذیرش مجریان نسبت به تغییر خط‌مشی و میزان علاقه، تعهد و حمایت بازیگران اصلی خط‌مشی
4	رين و رابينو ويتز	1978	سه عامل بالقوه در اجرا: الزامات قانونی، الزامات بوروکراتیک، الزام رضایت طرفین
5	ريچارد المور	1980	بررسی فرایند اجرای خط‌مشی در قالب چهار مدل سازمانی: مدل مدیریت سیستم‌ها، اجرا به  عنوان فرایند تنظیم، اجرا به  عنوان توسعه سازمانی، اجرا به  عنوان تعارض و چانه زنی
6	گارسيا زامور	1980	مشکلات و موانع عمده اجرای خط‌مشی در کشورهای جهان سوم: محدودیت  ناشی از کمک  و وام  خارجی، ساختار اداری متمرکز، تحریف تنظیم
7	جيمز اندرسون	1982	علل عمده عدم اجرای صحیح خط‌مشی: عدم آگاهی و درک صحیح دستورات توسط مجریان، عملی نبودن اجرای تصمیم، مقاومت مجریان در اجرای خط‌مشی
8	گان و هاگ وود	1984	شرایطی که باعث عدم اجرای درست خط‌مشی می شوند: عوامل خارج از سازمان و غیرمترقبه، زمان ناکافی و در دسترس نبودن منابع لازم و مناسب، فقدان نظریه معتبر علت و معلولی، عدم ارتباط مستقیم بین علت ها و معلول ها، ارتباطات بیش از حد بین واحدهای اجرایی، عدم درک و نبود توافق در مورد اهداف، مشخص نبودن وظایف و فقدان هماهنگی، عدم درخواست مقامات و صاحبان قدرت برای اجرای کامل خط‌مشی
9	وینتر	1990	با جمع بندي نظرات برخی صاحبنظران، مدلی را ارائه می‌دهد که در آن چهار دسته از متغیرها را که بر اجراي خط‌مشی تأثیر می‌گذارند، نام می‌برد: متغیرهاي مربوط به فرایند صورت بندي خط‌مشی، متغیرهاي مربوط به اجراي سازمانی و بین‌سازمانی، متغیرهاي مربوط به رفتار بوروکرات هاي سطح خیابان (افرادي که وظیفه تحویل خدمات دولتی به گروه هدف یک قانون به عهده آنهاست مانند ممیزین مالیاتی) و متغیرهاي مربوط به واکنش گروه هدف و تغییرات جامعه
10	كاليستا	1995	الف) موانع اجرا: ناکافی بودن منابع، ابزارهای نامناسب، انحرافات ناشی از نیات سیاسی (زد و بندهای سیاسی)، نارسا بودن طرح‌های اولیه، عدم تعهد لازم مجریان خط‌مشی. ب) عوامل یا متغیرهای مؤثر در اجرا: عوامل درونی شامل تنظیمات قدرت یا اختیارات ترکیبی شبکه‌ها و محل‌های اجرا، عوامل بیرونی شامل آراء عمومی، نهادهای تفسیرکننده و اشخاص
11	ساباتير و مازمانيان	1996	شرایط اجرای اثربخش خط‌مشی: اهداف مشخص و روشن، روابط علت و معلولی و داشتن مبنای تئوریک، یک تثبیت  کننده و یک رهبر با مهارت های سیاسی و مدیریتی، حمایت خط‌مشی ها از سوی قانونگذاران، مقامات اجرایی، مراجع قضایی و گروه‌های هدف، توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و بین المللی
12	هاولت و رامش	1995	الف) محدودیت های اجرای خط‌مشی: محدودیت های مربوط به ماهیت مسئله شامل: دشواری های فنی، تعدد اهداف، اندازه گروه و تغییرات رفتاری ناشی از خط‌مشی در گروه هدف. اوضاع و احوال حاکم بر جامعه شامل شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ظهور تکنولوژی‌های جدید، محدودیت ها و مشکلات مربوط به سازمان مجری و مجریان خط‌مشی ب) معیارهای لازم برای طراحی و اجرای خط‌مشی: خط‌مشی گذاران باید اهداف خط‌مشی و سلسله‌مراتب را حتی‌الامکان واضح و با دستورالعمل روشن بیان نمایند. تهیه خط‌مشی باید به صورت آشکار یا ضمنی به یک نظریه علّی معتبر متکی بوده و حاوی مقررات روشنی باشد تا بطور صحیح به  وسیله سازمان مجری به اجرا درآید. وظیفه اجرا باید به سازمان‌هایی محول شود که از تجربه و تعهد کافی برخوردار باشند.
13	يوجين بارداح	1977	الف) راه‌های وادار کردن گروه‌ها و بازیگران به مشارکت در اجرای خط‌مشی عبارتند از: تحریک، معامله، چانه‌زنی، ترغیب و متقاعد کردن ب) برخی از شگردها و بازی‌هایی که توسط عاملان اجرای خط‌مشی صورت می‌گیرد تا مانع اجرای صحیح شود عبارتند از: بازی بودجه، حفظ صلح، مقاومت جمعی، زندگی آسان و راحت و بازی‌های دیگر ج) از اثرات منفی  بازی خط‌مشی می توان به موارد زیر اشاره نمود: تغییر منافع، انحراف از اهداف خط‌مشی، مقاومت در مقابل کنترل‌های اداری
14	ادواردز	1980	عوامل حیاتی مؤثر بر اجراي خط‌مشی ها: ارتباطات، منابع، تفسیرات، نگرش‌ها و ساختار بوروکراتیک
15	ناکامورا و اسمال‌وود	1980	آنها ضمن تشریح سه محیط خط‌مشی (صورتبندي، اجرا  و ارزیابی خط‌مشی)، سه دسته متغیر را ذکر می‌کنند: بازيگران و حوزه ها، ساختارهاي سازمانی و هنجارهاي بوروکراتیک و شبکه هاي ارتباطی و ساز و کارهاي اجابت و پذیرش.
16	فالان	1982	مشخص نبودن اهداف، پراکندگی اهداف، نامعین بودن ابزارهاي اجرا
17	هی یونگ سوك	1988	در مطالعه خویش چهار دسته عوامل تأثیرگذار بر اجراي خط‌مشی را برشمرده است: عوامل خط‌مشی (شامل نوع خط‌مشی، منابع، مشوق ها، درجه تغییر و پیچیدگی، سازگاري و مشروعیت و وضوح و مشخص بودن)، عوامل مداخله (شامل ارتباط و هماهنگی، زمان، استراتژي هاي اجرا، آموزش کارکنان، فرایند پذیرش، همبستگی روشن و مستمر و حذف ترس و عدم اطمینان)، عوامل محیطی (شامل حمایت اجتماعی، اقتصادي و سیاسی، زمینه ساختار سازمانی، زمینه جوّ سازمانی و حمایت سایرین) و عوامل مجري (درك کارکنان، شايستگی کارکنان و تفسیر آنها)
18	بري و همکاران	1998	عوامل تعیین کننده اجراي خط‌مشی ها: عوامل ارتباطی، عوامل وضعی، عوامل توانایی و قابلیت
19	پاپادو پولس	1998	نادرستی نظریه خط‌مشی و نبود یک نظریه علّی معتبر، وجود زنجیره  هاي طولانی علیت و سلسله‌مراتب علت و معلولی بسیار، نبود زمان و منابع کافی و در دسترس، نبود ترکیب مناسب منابع براي دسترسی، محدودیت‌هاي فلج کننده خارجی، عدم بازبینی عمده در قوانین
20	النس و وورث	1973	عوامل مؤثر در شکست اجرا: توزیع نامناسب قدرت که در اجرا باعث تحلیل‌هاي ضعیف بررسی مسائل، تسلط منافع خاص بر خط‌مشی، فقدان استراتژي مناسب و جامع براي ارتقاي منافع عمومی، قصور در درك مسائل کلیدي، دوباره کاري و هم‌پوشی اقدامات سازمان‌هاي مختلف، تعارض مأموریت ها و برنامه هاي سازمان، افزایش شدید کمیته هاي بین سازمانی براي ایجاد هماهنگی می شود.
21	پالمبو و کالیستا	1990	عوامل مؤثر در شکست اجرا: سیاست‌هاي نمادین، فقدان مبناي  تئوریک مناسب، تغییرات سریع اجتماعی، اقتصادي، سیاسی و عدم  وجود پویایی‌هاي لازم در دولت، منابع ناکافی، فقدان کاردانی لازم  مجریان در استفاده از برنامه ها و ساختارهاي سازمانی نامناسب
22	آگو نوان	1991	عوامل مؤثر در شکست اجرا: تعریف ناکافی اهداف (نبود شفافیت، انسجام درونی و سازگاري با دیگر اهداف سیاسی)، اهداف بسیار جاه‌طلبانه خط‌مشی، انتخاب ساختار سازمانی نامناسب در اجرا، بی‌انضباطی برنامه ها
23	وارویک	1982	اجراي موفق حاصل: انطباق مستمر با زمینه ها، شخصیت ها، حوادث از طریق اشتیاق به تصدیق و اصلاح اشتباهات
24	هاولت		عوامل مؤثر بر شکست اجرا: الف) عوامل درونی: تعداد زیاد خط‌مشی ها، دشواري هاي فنی، گروه‌هاي هدف وسیع و متنوع، ب) عوامل بیرونی: دگرگونی اوضاع اجتماعی، تغییرات سیاسی، نحوه سازماندهی سازمان‌هاي مجري، منابع گروه‌هاي سیاسی و اقتصادي، حمایت و پشتیبانی آنها، عدم حمایت عمومی
25	دنهارت		عوامل شکست: تعداد زیاد مشارکت کننده در اجرا، وجود دیدگاه هاي مختلف، مسیر طولانی براي اقدام عملی، بخش‌هاي متعدد دخیل و تصمیم گیر در اجرا و منابع رقیب
26	کوئینگ	1986	عوامل شکست: هدف گذاري مبهم، محدودیت هاي شناختی خط‌مشی‌گذاران و محیط غیر قابل پیش بینی
27	آلیش و پتاك	1986	عوامل مؤثر بر شکست اجرا: عدم توجه به اثرات جنبی غیرمنتظره و میزان ناسازگاري آنها، عدم توجه به اثرات مورد نظر در گروه‌هاي هدف
28	برینکر هف	1996	عامل شکست خط‌مشی: ناهماهنگی و ناسازگاري اجزاء درونی خط‌مشی ها
29	مورتن اگبرگ	1999	عوامل مؤثر بر شکست اجرا: روشن نبودن وظایف و مسئولیت‌هاي دستگاه هاي اجرایی، نبود ارتباطات کافی بین دستگاه هاي اجرایی
30	گریندل	2000	شرایط اساسی اجراي خط‌مشی: فرایند کلی اجرا زمانی آغاز می شود که اهداف و مقاصد کلی بطور خاص بیان شده باشند، برنامه هاي عملیاتی طراحی شده باشند و سرمایه براي پیگیري اهداف تخصیص داده شده باشد.
31	حفیظ خلید	2001	عوامل مؤثر بر شکست اجرا: نبود خلاقیت و نوآوري هاي لازم در مجریان جهت اجراي خط‌مشی ها، بی‌توجهی به منافع گروه‌هاي ذي‌نفع، عدم حمایت شهروندان، اشتغال دولت به رفع دغدغه هاي سیاسی، هم‌راستا نبودن برنامه هاي اجرایی دولت ها
32	انجمن مدیریت دولتی آمریکا	2002	موانع موجود بر سر راه اجراي مؤثر: الف) موانع نهادي: هزینه زیرساخت ها، فقدان محرك هاي نوآوري، روشن نبودن رهنمودهاي خط‌مشی ب) موانع مدیریتی: فقدان قابلیت هاي مدیریتی، ضعف مدیریت اطلاعات، دودلی و مقاومت از طرف رهبر سیاسی، مخالفت از سوي ذي‌نفعان حرفه اي، نگرش منفی مدیران ارشد و میانی
33	خوزا	2003	عوامل شکست در اجرا: سیاست‌هاي غیرواقعی، فقدان تخصص مدیریتی، غیبت افراد هدایت گر فرایند، هماهنگی ناکافی در اجراي خط‌مشی
34	اسکات	2004	عدم پایش اثربخشی خط‌مشی ها، درگیر نکردن دریافت کنندگان خط‌مشی با تصمیم گیرندگان خط‌مشی ها در تحلیل ها و مراحل تدوین، عدم ادغام تحلیل‌هاي اجتماعی و اقتصادي، عدم تعیین نحوه تأثیر خط‌مشی ها بر ذي‌نفعان مختلف
35	مکینده	2005	عوامل شکست در اجرا: ارتباطات و اطلاعات ناکافی، غیبت منابع و تسهیلات کافی، تفسیرات، انگیزه ها و نگرش هاي مجریان، ارزیابی اجرا کنندگان از اجراي خط‌مشی (تضاد بین اجرا و منافع آنها)، ساطع شدن خط‌مشی از سوي حکومت به جاي گروه‌هاي هدف، بی توجهی به متغیرهاي اجتماعی، سیاسی، اقتصادي و اداري، عدم برخورداري مدیران از فضاي حمایتی لازم براي تصمیم گیري، ناکافی بودن حقوق و دستمزد مجریان، نبود تخصص لازم در مجریان، خط‌مشی هاي مبهم، تعداد زیاد خط‌مشی ها، تصمیم گیري متمرکز، نبود ساز و کار هماهنگی، عدم کنترل اطلاعات دریافتی، هم‌راستا نبودن برنامه هاي  اجرایی دولت‌ها، بی‌توجهی به گروه‌هاي ذي‌نفع، عدم حمایت شهروندان، اشتغال به رفع دغدغه‌هاي سیاسی، تعدد و تداخل اختیارات مراجع خط‌مشی گذاري، ناهمسویی اهداف خط‌مشی گذاران، تعویق در اجرا، کندي روند اصلاح خط‌مشی ها در دستگاه‌هاي اجرایی
36	برینارد	2005	عوامل شکست در اجرا: بی توجهی مدیران به خط‌مشی هاي تدوین شده توسط خبرگان، نبود تعهد لازم در اجرا، اِعمال نظرهاي شخصی مدیران و مجریان، تضاد بین منافع مجریان و اجرا، نبود تخصص کافی، نبود توافق همگانی با خط‌مشی ها، غیرواقعی بودن خط‌مشی ها، نبود ساز و کارهاي هماهنگی، ارتباطات ناکافی دستگاه هاي مجري، بی توجهی به گروه‌هاي ذي‌نفع، عدم حمایت شهروندان، اشتغال به رفع دغدغه هاي سیاسی، تعدد و تداخل اختیارات مراجع خط‌مشی‌گذاري، ناهمسویی اهداف خط‌مشی‌گذاران، تعویق در اجرا، کندي روند اصلاح خط‌مشی ها در دستگاه هاي اجرایی
37	لی، لاي و فنج	2006	موانع اجراي موفق خط‌مشی ها: شفاف نبودن معیارهاي ارزیابی اجرا، مجرب نبودن برنامه ریزان مربوط، واگرایی نقطه نظرات برنامه ریزان و دست اندرکاران، تفاوت اولویت هاي طرح مذکور با اولویت هاي بخش خصوصی
38	جان کوگین	2006	محدودیت هاي سد راه اجراي موفق: محدودیت هاي سیاسی و اقتصادي خصوصاً اقتصادي همچون تعادل بودجه، محدودیت تراز خارجی، محدودیت کسري توأمان، اثر جايگزینی، محدودیت جهانی شدن
39	ساموئل استالی	2006	عوامل مؤثر در شکست اجرا: با تکیه بر نقش بازار و مکانیزم هاي اقتصادي غلبه ابعاد سیاسی بر اقتصادي و غلبه مقامات رسمی بر نیروهاي بازار، عدم هماهنگی، دغدغه  سیاسی با اهداف خط‌مشی، فرایند قانونگذاري و تقنینی نامطلوب در خط‌مشی‌گذاري، عدم تدوین روشن اهداف، در دسترس نبودن مکانیزم هاي لازم اجرایی، نبود حمایت سیاسی لازم، عدم توانایی پردازش اطلاعات، محدودیت دانش مجریان
40	سو ژانگ و راینی	2006	عوامل مؤثر در شکست اجرا: روشن و مشخص نبودن اهداف خط‌مشی، عدم پویایی خط‌مشی ها، بی توجهی به ظرفیت هاي اجرایی موجود
41	بورگالت	2007	عامل مؤثر در شکست اجرا: رقابت و تعارض دیرینه بین سازمان‌هاي مجري
42	پاپیم دالیویدا	2008	عوامل مؤثر در شکست اجرا: فقدان حمایت سیاسی، منابع مالی محدود، محدودیت‌هاي موجود در ظرفیت نهادي، همکاري ضعیف در سطوح محلی
43	مرتضوی، فروزنده و دیگران	1390	عوامل و موانع اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری: شکل و محتوای قانون، نظارت ابزارها و پیش نیازها، مجریان قانون
44	قلی پور، دانایی‌فر ودیگران	1390	عوامل مؤثر در اجرا: فرهنگ‌سازي اجرا، ظرفیت‌سازي اجرا، کارآفرینی اجرا، هم‌افزایی در اجرا و در نهایت اجراي موفق خط‌مشی‌هاي صنعتی
45	مقدس پور، دانایی‌فرد، کردنائیج	1391	عوامل کلیدي مانع اجراي خط‌مشی هاي عمومی در ایران: بی‌توجهی به ارزش زمان و سپري شدن فرصت‌ها در اجراي خط‌مشی هاي ملی، بی‌ثباتی مدیریتی در بخش دولتی  متولی اجراي خط‌مشی ها، ناهمسویی ابزارهاي اجراي خط‌مشی هاي ملی، بحران هاي داخلی و خارجی مؤثر بر اجراي خط‌مشی ها، فقدان ساختار اجرایی مناسب براي اجراي خط‌مشی‌هاي ملی
46	پورکیانی، سلاجقه ودیگران	1393	موانع اجرای خط‌مشی های دولتی: موانع مربوط به منطق، انسجام و واقع‌گرایی، ساختار و منابع، محیط قانون، مفهوم و نگارش، بازبینی و نظارت، کارکنان و مدیران و پشتوانه نظری
47	ضرغام بروجني	1393	عوامل مؤثر در اجرای خط‌مشی ها: توجه به ويژگي‌هاي رفتاري و شخصيتي مجريان، 2. نظام اداري و بوروكراسي، 3. هدفگذاري و تدوين صحيح خط‌مشي، 4. تخصص و مهارت مجريان، 5. گروه‌هاي هدف و استفاده  كنندگان، 6. حمايت از سوي مراجع قانوني، حقوقي، 7. انتخاب ابزار مناسب و منابع لازم براي اجراي خط‌مشي.
48	خنیفر، الوانی و دیگران	1394	بعد شبکه ذینفعان (شامل مردم، سازمان ها، دستگاه ها و مؤسسات)، بعد اجراپژوهی (شامل بسیج منابع، ابزارها و رویکردهای اجرا)، فضای ذهنی و ارزشی جامعه
49	حاجی‌پور، فروزنده و دیگران	1394	فضای عمومی خط مشی عمومی (شرایط سیاسی، اقتصادی و فناوری، اجتماعی و فرهنگی، بین المللی)، فضای خاص خط مشی گذاری عمومی (خط مشی گذاران، فرایند خط مشی گذاری، ساختار خط مشی گذاری)، فضای اجرای خط مشی عمومی (مجریان خط مشی، ساختار سازمان های مجری، منابع و ظرفیت ها، ارزیابی و نظارت) پیامدها (شکست خط مشی، سلب اعتماد عمومی، آسیب دیدن اعتبار خط‌مشی‌گذار و مجری)
50	عباسی، معتضدیان و دیگران	1395	تدوین کنندگان خط‌مشی، مجریان و استفاده  کنندگان، ماهیت خط مشی، سازمان مجری، انواع کنش ها و گروه‌های فشار، محیط اجرای خط مشی

منبع: تحقیق حاضر

همانطور که این جدول نشان می دهد، محققان و صاحبنظران حوزه خط مشی، در مقوله اجرای خط مشی، عوامل مختلفی را در اجرا و عدم اجرای موفق و بهینه خط مشی ها مؤثر می دانند. بنابراین با توجه به سؤال اساسی پژوهش حاضر، مبین بر این که:

 

«آیا رابطه ای بین عوامل درون و برون سازمانی با نحوه بهینه اجرای خط مشی وجود دارد؟»

 

ابتدا بایستی در مورد این دو متغیر (عوامل درون و برون سازمانی و اجرای خط مشی) مفهوم سازی کرد. بر این اساس اجرای خط‌مشی متغیری وابسته لحاظ شده و نقش متغیر مستقل روی آن بررسی می شود.

عوامل درون و برون سازمانی که در اینجا نقش متغیر مستقل را به  عهده دارد شامل تمامی عوامل درون و برون سازمانی از قبیل تعهد، تنظیم، تدوین، تخصص، تفسیر، تضمین، ترکیب، رضایت شغلی مجری می باشد.

پس از بررسی و مطالعات اکتشافی انجام شده که خلاصه آن در جدول 1 مشاهده می شود، هفت عامل که مهم تر به نظر می‌رسید یافت شد. این هفت عامل صرفاً دربرگیرنده تمام عوامل درونی و برونی سازمان نیست و به این علت هفت عامل انتخاب شده تا از جهتی محدودیت موضوع برای دستیابی به نتایج معتبر حفظ شود و ضمناً این هفت عامل با استفاده از نظر خبرگان و اجرای فن دلفی از سایر عوامل مهم تر و کامل تر شناخته شدند(احمدیان و سلاجقه، 1397، 50).

بنابراین، فرضیات پژوهش به شرح زیر می باشند:

1.                      عامل «تعهد» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی ارتباط دارد.

2.                      عامل «تنظیم» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی ارتباط دارد.

3.                      عامل «تدوین» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی ارتباط دارد.

4.                      عامل «تخصص» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی ارتباط دارد.

5.                      عامل «تفسیر» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی ارتباط دارد.

6.                      عامل «تضمین» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی ارتباط دارد.

7.                      عامل «ترکیب» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی ارتباط دارد.

 

روش تحقیق

از آنجا كه هدف اصلي پژوهش، شناسایی و تبیین عوامل درون و برون سازمانی مؤثر بر اجرای بهینه خط مشی های عمومی است، لذا پژوهش حاضر ترکیبی از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی می‌باشد و بر اساس هدف، از نوع پژوهش‌های توصيفي- همبستگی است که به روش پیمایشی (زمینه یابی) انجام شد. همچنین می‌توان گفت این تحقیق از حیث افق زمانی از نوع پژوهش‌های تک‌مقطعی می‌باشد، زیرا به دنبال بررسی یک پدیده در طول زمان و یا مقاطع مختلف نیست. گام‌هاي دنبال شده در اين پژوهش، بر اساس روش هفت‌مرحله‌اي سندلوسكي و باروسو (2007) بود كه اين مراحل عبارتند از:

1. طرح سؤال پژوهش؛

2. مرور ادبيات سيستماتيك؛

3. جستجو و انتخاب مقاله‌هاي مناسب؛

4.استخراج اطلاعات مقاله؛

5. تجزيه و تحليل و تركيب يافته‌هاي كيفي؛

6.كنترل كيفيت؛

7. ارائه يافته‌ها.

به منظور تعيين ضريب اهميت و اولويت هر يك از مفاهيم كشف شده، از روش تحليل عاملي اکتشافي و تحليل عاملي تأییدي استفاده شده است.

جامعه آماری تحقيق حاضر کارکنان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی به تعداد حدود 120 نفر بودند و براي تعيين حجم نمونه لازم نيز با استفاده از فرمول مورگان 92 نفر محاسبه شد.

براي جمع‌آوري اطلاعات مورد نياز، با توجه به ادبيات موضوع و پيشينه تحقيق و با توجه به نظر استاد راهنما و همچنين الگوبرداري از نمونه‌هاي معتبر و استاندارد، محقق به استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته اقدام نمود.

محقق براي تعيين روايي در اين تحقيق تمهيدات زير را انجام داده است.

الف) روايي صوري: گرفتن تأیيديه از اساتيد گروه.

ب) تعيين روايي سازه، همانطور که انتظار مي‌رود، اندازه کفايت نمونه (KMO) معادل 749/0 و عدد معناداري آزمون کرويت نمونه بارتلت در تحليل عاملي اکتشافي توسط SPSS به ترتيب برابر 991/1921 و 0001/0 است که نشان مي‌دهد اندازه نمونه براي انجام تحليل عاملي مناسب است. لازم به ذکر است که اين 8 عامل حدود 78 درصد واريانس مربوطه را تبيين مي‌کنند.

همچنین جهت سنجش پایایی پرسشنامه، از روش آلفاي کرونباخ که در بيشتر پژوهش‌ها مبناي سنجش پايايي مي‌باشد، استفاده شده است. در جدول زیر پايايي پرسشنامه‌هاي تحقيق بر اساس ضريب آلفاي کرونباخ محاسبه شده است.

 

جدول 2. ضرايب آلفاي كرونباخ براي متغيرهاي تحقيق در نمونه نهايي

رديف	سرفصل سؤالات	ضريب آلفا
1	تجربه و تعهد	7091/0
2	تنظیم	7597/0
3	تدوین	7618/0
4	تفسیر	7326/0
5	ترکیب	7337/0
6	تضمین	7843/0
7	تخصص	7193/0

 

با توجه به مناسب بودن ضرايب آلفا، اعتبار دروني (پایایی) تأیيد مي‌شود. 

با توجه به این که متغير اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی داراي توزيع غيرنرمال هستند، لذا برای تعیین تأثیر معنی داری از آزمون غيرپارامتري t يک نمونه اي براي آزمون فرضيه استفاده شده است.

 

یافته‌ها

یافته ها بیانگر موارد زیر هستند:

1- توصیف ویژگی‌های فردی‌ (جمعیت‌شناختی) کارکنان اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی

وضعيت جنسيت در نمونه تحت بررسي 6/82 درصد مرد و 4/17 درصد زن بوده است.

وضعيت سن در نمونه تحت بررسي شامل 6/8 درصد بين 21 تا 30 سال، 7/34 درصد بين 31 تا 40 سال، 7/46 درصد بين 41 تا 50 سال و 10 درصد بالاي 50 سال بوده است.

وضعيت مدرک تحصيلي در نمونه تحت بررسي شامل 10 درصد دیپلم، 3/16 درصد فوق‌دیپلم، 7/46 درصد ليسانس و 27 درصد فوق‌ليسانس و بالاتر بوده است.

وضعيت عنوان شغلی در نمونه تحت بررسي شامل 5/42 درصد رسمی، 7/21 درصد کار معین، 6/20 درصد شرکتی و 2/15 درصد سایر بوده است.

وضعيت سابقه خدمت در سازمان در نمونه تحت بررسي شامل 6/7 درصد کمتر از 5 سال، 9/23 درصد بين 5 تا 10 سال، 4/55 درصد بين 11 تا 15 سال ، 10 درصد بين 15 تا 20 سال و 1/3 درصد بالاي 10 سال بوده است.

وضعيت کل سابقه خدمت در نمونه تحت بررسي شامل 10 درصد کمتر از 5 سال، 7/21 درصد بين 5 تا 10 سال، 1/52 درصد بين 11 تا 15 سال ، 8/10 درصد بين 15 تا 20 سال و 4/5 درصد بالاي 10 سال بوده است.

 

2- تحليل استنباطي داده‌ها

آزمون فرض نرمال بودن متغيرها

قبل از تعيين نوع آزمون مورد استفاده به خصوص در آزمون‌هاي مقايسه‌اي لازم است از نرمال بودن متغيرها مطمئن شويم.

 

جدول 3. آزمون كولوموگروف اسميرنف متغيرهاي تحقيق

رديف	متغيرهاي تحقيق	يافته‌هاي توصيفي		آزمون کولموگروف-اسميرنف		نتيجه
		ميانگين	انحراف معيار	آماره Z	سطح معني‌داري
1	تعهد	79/4	28/0	801/2	0001/0	غیرنرمال
2	تنظیم	5/4	29/0	044/2	0001/0	غیرنرمال
3	تدوین	55/4	38/0	607/1	011/0	غیرنرمال
4	تفسیر	36/4	52/0	765/1	004/0	غیرنرمال
5	ترکیب	7/4	45/0	667/3	0001/0	غیرنرمال
6	تضمین	58/4	36/0	808/1	003/0	غیرنرمال
7	تخصص	59/4	32/0	471/1	026/0	غیرنرمال
-	کل عوامل	59/4	25/0	468/1	044/0	غیرنرمال

 

نتيجه اين که کيفيت متغيرها در جدول ثبت شده و همه غیرنرمال هستند.

 

بحث و نتیجه‌گیری 

آزمون فرضیه ها

فرضیه اول: عامل «تعهد» با اجرای خط‌مشی‌های عمومی ارتباط دارد.

با توجه به این که متغير میزان ارتباط عامل «تعهد» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی داراي توزيع غيرنرمال هستند، لذا برای تعیین تأثیر معنی‌داری از آزمون غيرپارامتري t يک‌نمونه‌اي براي آزمون فرضيه استفاده خواهد شد. حال اگر فرض کنيم که M ميانه واقعي متغير میزان ارتباط عامل «تعهد» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی است، با توجه به این که متغير میزان ارتباط عامل «تعهد» با اجرای خط‌مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، مقادير بين 1 تا 5 را به خود اختصاص مي‌دهد، از اينرو مقادير کمتر يا مساوي 3 را به عنوان عدم اثربخشی و بيشتر از 3 را به عنوان اثربخش بودن در نظر مي‌گيريم، لذا بايستي فرض‌هاي زير را آزمون کنيم:

: میزان ارتباط عامل «تعهد» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب نیست.

: میزان ارتباط عامل «تعهد» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب است.

 

جدول 4. نتايج آزمون t يک‌نمونه‌اي میزان ارتباط عامل «تعهد» با اجرای خط مشی های عمومی

ميانگين	انحراف معيار	ميانه	تعداد کمتر از ميانه	تعداد معادل ميانه	تعداد بيشتر از ميانه	سطح معني‌داري
79/4	28/0	5	0	0	92	0001/0

 

همانطور که از نتايج جدول ملاحظه مي‌گردد، ميانگين متغير میزان ارتباط عامل «تعهد» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، 79/4 با انحراف معيار 28/0 و ميانه 5 مي‌باشد. همچنين سطح معني‌داري آزمون 0001/0 است، لذا در سطح  فرض صفر را رد کرده و فرض مقابل را مي‌پذيريم، يعني میزان ارتباط عامل «تعهد» با اجرای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب می‌باشد.

این نتیجه با نتیجه حاصل از تحقیقات وان هورن و وان میتر (1975)، يوجين بارداح (1977)، وارویک (1982)، هی یونگ سوك (1988)، مکینده (2005)، مرتضوی، فروزنده و زارع‌پور نصیری (1390) و ضرغام بروجني (1393) همخوانی دارد.

 

فرضیه دوم: عامل «تنظیم» با اجرای خط مشی های عمومی ارتباط دارد.

با توجه به این که متغير میزان ارتباط «تنظیم» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی داراي توزيع غيرنرمال هستند، لذا برای تعیین تأثیر معنی‌داری از آزمون غيرپارامتري t يک‌نمونه‌اي براي آزمون فرضيه استفاده خواهد شد. حال اگر فرض کنيم که M ميانه واقعي متغير میزان ارتباط «تنظیم» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی است، با توجه به این که متغير میزان ارتباط «تنظیم» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، مقادير بين 1 تا 5 را به خود اختصاص مي‌دهد، از اينرو مقادير کمتر يا مساوي 3 را به عنوان عدم اثربخشی و بيشتر از 3 را به عنوان اثربخش بودن در نظر مي‌گيريم، لذا بايستي فرض‌هاي زير را آزمون کنيم:

: میزان ارتباط «تنظیم» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب نیست.

: میزان ارتباط «تنظیم» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب است.

 

جدول 5. نتايج آزمون t يک‌نمونه‌اي میزان ارتباط عامل «تنظیم» با اجرای خط مشی های عمومی

ميانگين	انحراف معيار	ميانه	تعداد کمتر از ميانه	تعداد معادل ميانه	تعداد بيشتر از ميانه	سطح معني‌داري
5/4	29/0	5/4	0	0	92	0001/0

 

همانطور که از نتايج جدول ملاحظه مي‌گردد، ميانگين متغير میزان ارتباط «تنظیم» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، 5/4 با انحراف معيار 29/0 و ميانه 5/4 مي‌باشد. همچنين سطح معني‌داري آزمون 0001/0 است، لذا در سطح  فرض صفر را رد کرده و فرض مقابل را مي‌پذيريم، يعني میزان ارتباط «تنظیم» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب می‌باشد.

این نتیجه با نتیجه حاصل از تحقیقات وان هورن و وان میتر (1975)، رين و رابينو ويتز (1978)، ريچارد المور (1980)، گارسيا زامور (1980)، ادواردز (1980)، ناکامورا و اسمال‌وود (1980) و ضرغام بروجني (1393) هم خوانی دارد.

 

فرضیه سوم: عامل «تدوین» با اجرای خط مشی های عمومی ارتباط دارد.

با توجه به این که متغير میزان ارتباط «تدوین» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی داراي توزيع غيرنرمال هستند، لذا برای تعیین تأثیر معنی‌داری از آزمون غيرپارامتري t يک‌نمونه‌اي براي آزمون فرضيه استفاده خواهد شد. حال اگر فرض کنيم که M ميانه واقعي متغير میزان ارتباط «تدوین » با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی است، با توجه به این که متغير میزان ارتباط «تدوین » با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، مقادير بين 1 تا 5 را به خود اختصاص مي‌دهد، از اينرو مقادير کمتر يا مساوي 3 را به عنوان عدم اثربخشی و بيشتر از 3 را به عنوان اثربخش بودن در نظر مي‌گيريم، لذا بايستي فرض‌هاي زير را آزمون کنيم:

: میزان ارتباط «تدوین » با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب نیست.

: میزان ارتباط «تدوین » با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب است.

 

جدول 6. نتايج آزمون t يک‌نمونه‌اي میزان ارتباط «تدوین» با اجرای خط‌مشی‌های عمومی

ميانگين	انحراف معيار	ميانه	تعداد کمتر از ميانه	تعداد معادل ميانه	تعداد بيشتر از ميانه	سطح معني‌داري
55/4	38/0	529/4	0	0	92	0001/0

 

همانطور که از نتايج جدول ملاحظه مي‌گردد، ميانگين متغير میزان ارتباط «تدوین » با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، 55/4 با انحراف معيار 38/0 و ميانه 529/4 مي‌باشد. همچنين سطح معني‌داري آزمون 0001/0 است، لذا در سطح  فرض صفر را رد کرده و فرض مقابل را مي‌پذيريم، يعني میزان ارتباط «تدوین » با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب می‌باشد.

این نتیجه با نتیجه حاصل از تحقیقات وینتر (1990)، كاليستا (1995)، هاولت و رامش (1995)، ناکامورا و اسمال‌وود (1980)، فالان (1982)، آگونوان (1991)، کوئینگ (1986)، گریندل (2000)، ساموئل استالی (2006)، سو ژانگ و راینی (2006) و ضرغام بروجني (1393) هم  خوانی دارد.

 

فرضیه چهارم: عامل «تخصص» با اجرای خط مشی های عمومی ارتباط دارد.

با توجه به این که متغير میزان ارتباط «تخصص» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی داراي توزيع غيرنرمال هستند، لذا برای تعیین تأثیر معنی‌داری از آزمون غيرپارامتري t يک‌نمونه‌اي براي آزمون فرضيه استفاده خواهد شد. حال اگر فرض کنيم که M ميانه واقعي متغير میزان ارتباط «تخصص» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی است، با توجه به این که متغير میزان ارتباط «تخصص» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، مقادير بين 1 تا 5 را به خود اختصاص مي‌دهد، از اينرو مقادير کمتر يا مساوي 3 را به عنوان عدم اثربخشی و بيشتر از 3 را به عنوان اثربخش بودن در نظر مي‌گيريم، لذا بايستي فرض‌هاي زير را آزمون کنيم:

: میزان ارتباط «تخصص» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب نیست.

: میزان ارتباط «تخصص» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب است.

 

جدول 7. نتايج آزمون t يک‌نمونه‌اي میزان ارتباط «تخصص» با اجرای خط‌مشی‌های عمومی

ميانگين	انحراف معيار	ميانه	تعداد کمتر از ميانه	تعداد معادل ميانه	تعداد بيشتر از ميانه	سطح معني‌داري
36/4	52/0	25/4	0	3	89	0001/0

 

همانطور که از نتايج جدول ملاحظه مي‌گردد، ميانگين متغير میزان ارتباط «تخصص» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، 36/4 با انحراف معيار 52/0 و ميانه 25/4 مي‌باشد. همچنين سطح معني‌داري آزمون 0001/0 است، لذا در سطح  فرض صفر را رد کرده و فرض مقابل را مي‌پذيريم، يعني میزان ارتباط «تخصص» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب می‌باشد.

این نتیجه با نتیجه حاصل از تحقیقات وان هورن و وان میتر (1975)، جيمز اندرسون (1982)، ناکامورا و اسمال‌وود (1980)، هی یونگ سوك (1988)، بري و همکارانش (1998)، پالمبو و کالیستا (1990)، حفیظ خلید (2001)، خوزا (2003)، مکینده (2005)، برینارد (2005)، لی، لاي و فنج (2006) و ضرغام بروجني (1393) هم خوانی دارد.

 

فرضیه پنجم: عامل «تفسیر» با اجرای خط مشی های عمومی ارتباط دارد.

با توجه به این که متغير میزان ارتباط «تفسیر» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی داراي توزيع غيرنرمال هستند، لذا برای تعیین تأثیر معنی‌داری از آزمون غيرپارامتري t يک‌نمونه‌اي براي آزمون فرضيه استفاده خواهد شد. حال اگر فرض کنيم که M ميانه واقعي متغير میزان ارتباط «تفسیر» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی است، با توجه به این که متغير میزان ارتباط «تفسیر» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، مقادير بين 1 تا 5 را به خود اختصاص مي‌دهد، از اينرو مقادير کمتر يا مساوي 3 را به عنوان عدم اثربخشی و بيشتر از 3 را به عنوان اثربخش بودن در نظر مي‌گيريم، لذا بايستي فرض‌هاي زير را آزمون کنيم:

: میزان ارتباط «تفسیر» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب نیست.

: میزان ارتباط «تفسیر» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب است.

 

جدول 8. نتايج آزمون t يک‌نمونه‌اي میزان ارتباط «تفسیر» با اجرای خط‌مشی‌های عمومی 

ميانگين	انحراف معيار	ميانه	تعداد کمتر از ميانه	تعداد معادل ميانه	تعداد بيشتر از ميانه	سطح معني‌داري
7/4	45/0	5	0	0	92	0001/0

 

همانطور که از نتايج جدول ملاحظه مي‌گردد، ميانگين متغير میزان ارتباط «تفسیر» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، 7/4 با انحراف معيار 45/0 و ميانه 5 مي‌باشد. همچنين سطح معني‌داري آزمون 0001/0 است، لذا در سطح  فرض صفر را رد کرده و فرض مقابل را مي‌پذيريم، يعني میزان ارتباط «تفسیر» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب می‌باشد.

این نتیجه با نتیجه حاصل از تحقیقات وان هورن و وان میتر (1975)، ناکامورا و اسمال‌وود (1980)، جيمز اندرسون (1982)، وینتر (1990)، كاليستا (1995)، هاولت و رامش (1995)، ساباتير و مازمانيان (1996)، هاولت و مکینده (2005) و برینارد (2005) هم خوانی دارد.

 

فرضیه ششم: عامل «تضمین» با اجرای خط مشی های عمومی ارتباط دارد.

با توجه به این که متغير میزان ارتباط «تضمین» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی داراي توزيع غيرنرمال هستند، لذا برای تعیین تأثیر معنی‌داری از آزمون غيرپارامتري t يک‌نمونه‌اي براي آزمون فرضيه استفاده خواهد شد. حال اگر فرض کنيم که M ميانه واقعي متغير میزان ارتباط «تضمین» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی است، با توجه به این که متغير میزان ارتباط «تضمین» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، مقادير بين 1 تا 5 را به خود اختصاص مي‌دهد، از اينرو مقادير کمتر يا مساوي 3 را به عنوان عدم اثربخشی و بيشتر از 3 را به عنوان اثربخش بودن در نظر مي‌گيريم، لذا بايستي فرض‌هاي زير را آزمون کنيم:

: میزان ارتباط «تضمین» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب نیست.

: میزان ارتباط «تضمین» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب است.

 

جدول 9. نتايج آزمون t يک‌نمونه‌اي میزان ارتباط «تضمین» با اجرای خط‌مشی‌های عمومی

ميانگين	انحراف معيار	ميانه	تعداد کمتر از ميانه	تعداد معادل ميانه	تعداد بيشتر از ميانه	سطح معني‌داري
58/4	36/0	625/4	0	0	92	0001/0

 

همانطور که از نتايج جدول ملاحظه مي‌گردد، ميانگين متغير میزان ارتباط «تضمین» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، 58/4 با انحراف معيار 36/0 و ميانه 625/4 مي‌باشد. همچنين سطح معني‌داري آزمون 0001/0 است، لذا در سطح  فرض صفر را رد کرده و فرض مقابل را مي‌پذيريم، يعني میزان ارتباط «تضمین» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب می‌باشد.

این نتیجه با نتیجه حاصل از تحقیقات رين و رابينو ويتز (1978)، كاليستا (1995)، ساباتير و مازمانيان (1996)، هاولت و رامش (1995)، ناکامورا و اسمال‌وود (1980)، هی یونگ سوك (1988)، انجمن مدیریت دولتی آمریکا با همکاري واحد اقتصاد عمومی مدیریت دولتی (2002) و ساموئل استالی (2006) هم خوانی دارد.

 

فرضیه هفتم: عامل «ترکیب» با اجرای خط مشی های عمومی ارتباط دارد.

با توجه به این که متغير میزان ارتباط «ترکیب» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی داراي توزيع غيرنرمال هستند، لذا برای تعیین تأثیر معنی‌داری از آزمون غيرپارامتري t يک‌نمونه‌اي براي آزمون فرضيه استفاده خواهد شد. حال اگر فرض کنيم که M ميانه واقعي متغير میزان ارتباط «ترکیب» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی است، با توجه به این که متغير میزان ارتباط «ترکیب» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، مقادير بين 1 تا 5 را به خود اختصاص مي‌دهد، از اينرو مقادير کمتر يا مساوي 3 را به عنوان عدم اثربخشی و بيشتر از 3 را به عنوان اثربخش بودن در نظر مي‌گيريم، لذا بايستي فرض‌هاي زير را آزمون کنيم:

: میزان ارتباط «ترکیب» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب نیست.

: میزان ارتباط «ترکیب» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب است.

 

جدول 10. نتايج آزمون t يک‌نمونه‌اي میزان ارتباط «ترکیب» با اجرای خط‌مشی‌های عمومی

ميانگين	انحراف معيار	ميانه	تعداد کمتر از ميانه	تعداد معادل ميانه	تعداد بيشتر از ميانه	سطح معني‌داري
59/4	32/0	667/4	0	0	92	0001/0

 

همانطور که از نتايج جدول ملاحظه مي‌گردد، ميانگين متغير میزان ارتباط «ترکیب» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی، 59/4 با انحراف معيار 32/0 و ميانه 667/4 مي‌باشد. همچنين سطح معني‌داري آزمون 0001/0 است، لذا در سطح  فرض صفر را رد کرده و فرض مقابل را مي‌پذيريم، يعني میزان ارتباط «ترکیب» با اجرای خط‌مشی‌های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در حد مناسب می‌باشد.

این نتیجه با نتیجه حاصل از تحقیقات پرسمن و ویلداوسکی (1973)، وان هورن و وان میتر (1975)، كاليستا (1995)، فالان (1982)، هی یونگ سوك (1988)، پاپادو پولس (1998)، پالمبو و کالیستا (1990)، مکینده (2005) و ضرغام بروجني (1393) هم‌خوانی دارد.

از این رو، به مجریان سیاست های اجرایی سازمان پیشنهاد می گردد جهت آشنایی با اهداف سند چشم انداز، راهبردها و سیاست های اجرایی تدوین  شده، دوره‌های آموزشی هدفدار ضمن ارزیابی مداوم بازخورد این دوره ها، برگزار گردد تا کلیه کارکنان دخیل در اجرای خط مشی ها، از آن استفاده نمایند. وقتی اطلاعات و آگاهی مجریان، از فلسفه انجام فعالیت های خود به اندازه کافی باشد، به  نظر می رسد کیفیت اجرا نیز بهتر و بالاتر خواهد بود.

در خاتمه پیشنهاد می گردد، خط مشی گذاران و مجریان خط مشی با توجه به هدفی که برای خط مشی ترسیم می‌کنند، از بین عوامل مؤثر بر اجرای بهینه خط مشی، ترکیبی را انتخاب و مورد توجه خاص و ویژه قرار دهند که بیشترین سطح دستیابی به هدف را در پی داشته باشد. مدل تایید شده تحقیق حاضر با نام مدل 7ت به شکل زیر است:

 

شکل 1. مدل مطلوب اجرای خط‌مشی عمومی(7ت)

 

تعهد¹: تعهد و تجربه مجری

تنظیم²: نظام بوروکراسی

تخصص³: تخصص و مهارت مجری

تضمین⁴/تثبیت⁵: ضمانت اجرای خط مشی(وجود تثبیت کننده خط مشی)

ترکیب⁶: ترکیب مناسب ابزار اجرا و ترکیب ابزار مناسب اجرا

تفسیر⁷: نهادهای تفسیر کننده و جامعه هدف

تدوین⁸: صحت مرحله تدوین خط مشی

 

سپاسگزاری

با توجه به حمایت و پشتیبانی مالی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی از طرح حاضر، مراتب قدردانی و سپاسگزاری خود را از این سازمان و کلیه کارکنان محترم اعلام می داریم.

 

مراجع

شریف زاده، ف؛ بیدگلی، ع (1387)، تجزیه و تحلیل ارتباط عوامل سازمان و مدیریت با اجرای خط مشی توسعه کمّی و کیفی برنامه دکتری تخصصی مدیریت، مطالعات مدیریت بهبود و تحول، شماره 57، صص53 تا 86.

حاجی‌پور، الف؛ فروزنده، ل؛ دانایی‌فرد، ح؛ فانی، الف (1394)، طراحی الگوی آسیب شناسی اجرای خط مشی  عمومی در ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت نظامی، شماره 58، صص 1 تا 23.

قلی‌پور ر. دانایی‌فرد ح. زارعی‌متین ح. جندقی غ (1390)، ارائه مدلی برای خط‌مشی‌های صنعتی استان قم، نشریه مدیریت فرهنگ سازمانی. دوره 9، شماره 3، صص 103-130.

مقدس‌پور س. دانایی‌فرد ح. کردنائیج الف (1392)، واکاوي عوامل کلیدي در عدم موفقیت برخی خط‌مشی‌هاي عمومی در ایران: خط‌مشی‌هاي مالیاتی کشور، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره 11، شماره 1، صص 33-68.

الوانی م. شریف‌زاده ف (1390)، فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی، چاپ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

دانایی‌فرد ح. حسینی ی. فانی ع، (1392)، ظرفیت خط‌مشی‌گذاری عمومی: کلید توسعه یافتگی ملی، چاپ اول، تهران: انتشارات صفّار.

قلی‌پور ر، (1392)، تصمیم‌گیری سازمانی و خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران: انتشارات سمت.

احمدیان ا. سلاجقه س، (1397)، تبیین عوامل مزتبط با اجزای خط مشی های اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و ارائه مدلی مطلوب، مجله مدیریت توسعه و تحول، شماره 34، صص 43-51.

الوانی م. امیری م. احمدی ک، (1391)، از اخلاق اجتماعی سازمانی تا پاسخگویی اجتماعی سازمانی، رویکردی جهت استقرار نظام پاسخگویی اجتماعی سازمانی در سازمان‌های دولتی ایران، نشریه اخلاق در علوم و فناوری، سال 7، شماره 1، صص ‌27-37.

بنائیان ح، (1387)، طراحي سيستم اطلاعات مديريت معاونت اداري مالي دانشگاه‌ها، مورد مطالعه: واحد اداري‌ مالي دانشگاه خليج فارس، مجله پیام مدیریت، شماره 26، صص 145-171.

دانایی‌فرد ح. کردنائیج الف. لاجوردی س، (1390)، ارتقای ظرفیت خط‌مشی‌گذاری کشور: گونه‌شناسی نقش کانون‌های تفکر، نشریه مدیریت دولتی، دوره 3، شماره 6، صص 55-78.

David B. Truman. 1971. The governmental Process. 2d ed.New York: Alfred A. Knopf)

Howlett, M, Ramesh, M. & Perl, A. 2009. Studying Public Policy: Policy Cycles & Policy Subsystems, Oxford: Oxford University Press.

Lawrence BM. 1988. Impact Analysis for Program Evaluation .Pacific Grove ,CA: Brooks. p.2‌3.

Lind blom, C.1984. Policy Making Process. N.J. : Prentice Hall, Inc.

Linder, s. & Peters, G. 1989. Instruments of Government. Journal of Public Policy, 10. p. 1.

Mintz, A., & DeRouen, k. 2010. Understanding Foreign Policy Decision Making: Cambridge University Press. pp. 141‌-172.

Palumbo, Dennis. 1981. The State of Policy Studies Research AND The Policy of the New Policy Studies Review. Policy Studies Review 1. pp. 5-‌10.

Paul Berman. 1986. The Study of Macro and micro Implementation, Public policy. vol. 26. no. 2. p. 138.

Pressman, J.a. W. Aaron, Ed. 1973. Implementation .Berkeley University of California Press.

Quintus, J.R, George, J.M. 2005. Emergent Strategies and Their Consequences: A Process Study of Competition and Complex Decision Making, in Gabriel Szulanski, Joe Porac, Yves Doz . Strategy Process (Advances in Strategic Management). Vol 22. pp.387-‌411.

Wildman, J.L. Salas. E. 2009. Making it practical: simulation, naturalistic decision making and complexity in team performance, in Francis J. Yammarino, Fred Dansereau. Multi‌Level Issues in Organizational Behavior and Leadership. Research in Multi‌Level Issues, Vol 8. Emerald Group Publishing Limited.

Identification of internal and external factors affecting the optimal implementation of government policies

(Case study: General Directorate of Natural Resources and Watershed Management of Khorasan Razavi Province)

 

 

 

 

 

Abstract

Background: Implementation is a set of efforts and activities that are done to implement the decision made in the policies. Several studies in this area show that many policies are legislated, but not implemented or are incompletely implemented.

Objectives: The present study aims to investigate the relationship between internal and external factors affecting the optimal implementation of public policies. Therefore, it is applied in temrs of its objecties and it is a descriptive research, employing survey method through a questionnaire.

Methods: In order to fulfill the research goals, after reviewing the literature and theoretical theories, it has been tried to identify the most important internal and external factors affecting the optimal implementation of the policies. Therefore, seven factors and their indicators are selected based on their importance and frequency. In seven hypotheses, the relationship between these factors and the manner of optimal policy implementation are evaluated. The statistical population of this research is 120 employees of the General Directorate of Natural Resources and Watershed Management of Khorasan Razavi province. The sample size is calculated using Morgan's formula, turning out to be 92. Regarding the fact that the public policy implementation variable has an abnormal distribution, the non-parametric one-sample t-test is used to test the hypotheses.

Results: The results indicate a positive and significant relationship between all internal and external organizational factors with optimal policy implementation in the organization.

Keywords: Intra-organizational factors, Extra-organizational factors, optimal policy implementation

 

The purpose of this study was to identify the internal and external factors associated with the implementation of the organization's policies. It was an applied-descriptive study conducted through a survey method using a questionnaire. For the purpose of this study, after reviewing the literature and theoretical foundations, we tried to identify the most important internal and external factors affecting optimal policy implementation. Therefore, seven factors and their indices were selected based on frequency and importance. In the form of seven hypotheses, the relationship between these factors and optimized policy implementation was evaluated. The statistical population included 120 employees of the Department of Natural Resources and Watershed Management of Khorasan Razavi province. The sample size was calculated using the Morgan formula to be 92 people. Regarding the fact that the policy implementation had an abnormal distribution, the nonparametric single t-test was used to test the hypotheses. The results indicated a positive and significant relationship between all internal and external organizational factors identified by optimal policy implementation in the organization.

Keywords:

Intra-organizational factors, extra-organizational factors, optimal policy implementation

 

 

15

 

---

[1] . Commitment

[2] . Arrangement         

[3] . Proficiency        

[4] . Assurance        

[5] . Consolidation        

[6] . Combination

[7] . Interpretation        

[8] . Codification