تدوین شاخصهای موثر بر گونه‌شناسی بافت شهری
الموضوعات :کیانوش ذاکرحقیقی 1 , حمید ماجدی 2 , فرح حبیب 3
1 - دانش آموخته دکترای تخصصی شهرسازی در دانشکده ی هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار دانشکده ی هنر و معماری، واحدعلوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار دانشکده ی هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: گونه شناسی, شاخص ها, بافت شهری, شکل شناسی,
ملخص المقالة :
نرخ بی سابقه ی تحولات در بافت کلانشهرهای ایران، آنرا دچار تغییرات کالبدی پیش بینی نشده ای نموده وبرنامه ریزی برای آن با مشکل جدی مواجه نموده است. پژوهش حاضر تلاشی است برای تعیین شاخص های مؤثردر گونه شناسی بافت شهری به منظور برنامه ریزی برای این بافت در حال تحول. بدینمنظور، پژوهش با استفاده ازمطالعات اسنادی، ابتدا به تدوین چهارچوب نظری گونه شناسی و شکل شناسی میپردازد و سپس، با استفاده ازروش تحلیلی-تطبیقی و مرور مستندات و تجربیات مشابه در جهان و معیارها و مؤلفه های گونه شناسی، و بر آناساس شاخص های مؤثر را مشخص مینماید. پژوهش حاضر نشان میدهد که با استفاده از نُه شاخص مؤثر و بااستفاده ی دومرحله ای از آنها، یا به عبارت دیگر، استفاده از شاخصهای بااهمیت بیشتر برای مقاصد مختلفبرنامهریزی در مرحله ی اول برای تعیین گونههای اصلی، و سپس استفاده از باقی شاخصه ا در این گونه ها برایتعیین زیرگونه های بافت شهری میتوان به روندی سیستماتیک برای دسته بندی بافت شهری دست یافت.
1 .ارجمندنیا، اصغر (1375 ،(الگوی تفکیک زمین والگوی مصرف مسکن، در
مجموعه مقالات سومین سمینار سیاسـتهـای توسـعه مـسکن در ایـران، وزارت
مسکن و شهرسازی، جلداول صص 59-81.
2 .حـائری، محمدرضـا (1372 ،(طرحـی ازکالبـد شـهر ایرانـی، بررسـی
گونهشناسانه بافت شهری درقرن چهارده شمسی، در خلاصهمقالات
سمینار تداوم حیات در بافت قدیمی شهرهای ایران، محمد مرادی، اصغر، دانـشگاه
علم و صنعتایران.
3 .حبیب، فـرح (1384 ،(جزوهدرسشکلشناسی شـهری، دورهی دکتـرای
تخصـصی شهرسـازی، واحـدعلـومو تحقیقـات دانـشگاه آزاد اسـلامی، تهـران
(منتشرنشده
4 .سعیدنیا، احمد(1378 ،(شکل شهر، مجلهمعماری و فرهنگ، شماره 1.
5 .شفایی، سپیده، مهندسین مشاور شاران، (1385،(راهنمای شناسایی ومداخله
دربافتهای فرسوده، ایدهپردازان فن وهنر.
6 .عزیزی، محمدمهدی (1382 ،(تراکم در شهرسازی، اصول و معیارهای تعیین
تراکم شهری، انتشارات دانشگاه تهران.
7 .میرمقتدایی، مهتا و ژاله طالبی (1385 ،(هویت کالبدی شهر (مطالعه موردی
تهران)، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، چاپ اول.
8. Acioly C. and F. Davidson (1996), Density in Urban
Development, Building Issues, Vol. 8, No.3, Lund Centre
for Habitat Studies, Lund University.
9. Barquin C., Brook R., Puri R., and Rybczynski W., (1986),
How the Other Half Builds, Volume 2: Plots, Research
Paper No. 10, Centre for Minimum Cost Housing, School of
Architecture, McGill University, Montreal, Canada.
10. Haupt, per and Meta Berghauser Pont (2002), Spacemate:
the Spatial Logic of Urban Density, Delft University Press,
The Netherlands.
11. Haupt, per and Meta Berghauser Pont (2005), the
Spacemate: Density and Typomorphology of the Urban
Fabric, in Nordisk Arkitektur Forskning, vol. 4.
12. Jelinek G., (1992), Aspects of Density in Urban and
Residential Planning for Jabotabek, in Trialog, Vol. 32,
pp. 8-14, Berlin.
13. Krier, Rob (1990), Typological Elements of the Concept of
Urban Space, in Papadakis, a. and H. Watson (eds.), New
Classicism, Omnibus Edition, Academy Editions, London,
pp 212-19.
14. Kropf, Karl (1996), Urban Tissue and the Character of
Towns, Urban Design International, Vol.1, No.3.
15. Larkham, Peter J (1998), Urban Morphology and
Typology in the United Kingdom, in Typological Process
and Design Theory, Agha Khan Program for Islamic
Architecture.
16. Moudon Arne V., (1994), Getting to Know the Built
Landscape: Typomorphology, in Frank K. and
Schneekloth L. (eds.), Ordering Space, Types in Architecture
and Design, Van Nostrand Reinhold, New York.
17. Moudon Arne V., (1997), Urban Morphology as an
Emerging Interdisciplinary Field, in Urban Morphology
Journal, No.1, pp. 3-10, Heron Press, Birmingham.
18. Owens, Peter M. (2005), Beyond Density: Measuring
Neighborhood Form in New England's Upper
Connecticut River Valley (PhD dissertation), University of
California, Berkley.
19. Rapoport Amos, (1990), Vernacular Architecture, in Turan
M., (eds.); Current Challenges in the Environmental Social
Sciences, Avebury, Aldershot, England.
20. Rådberg J., (1996), Towards a Theory of Sustainability
and Urban Quality: A New Method for Typological
Urban Classification, in Gray M., (ed.), Evolving
Environmental Ideals: Changing Ways of Life, Values and
Design Practice, Book of Proceedings for the 14th
Conference of the International Association for PeopleEnvironment Studies, Stockholm, pp.384-392.
21. Yoshida, Hiroyuki and Manaba Omae (march 2005), An
Approach for Analysis of Urban Morphology: Methods
to Derive Morphological Properties of City Blocks by
Using an Urban Landscape Model and Their
Interpretations; Computers, Environment and Urban
Systems Journal, Vol.19, Issue 2, page 223-247.
