بررسی روش های ارزیابی و تحلیل کیفیت و زیبایی شناسی محیط و منظر شهری
الموضوعات :
مهدی واعظی
1
(کارشناس ارشد رشته شهرسازی، گرایش طراحی شهری، دانشگاه شهیدرجایی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
الکلمات المفتاحية: محیط, ارزیابی زیبایی, منظر, روان شناسی محیطی,
ملخص المقالة :
زیباشناسی به عنوان نظامی متمایز در زمینه علم و فلسفه غرب تا میانه قرن هجده میلادی جایگاه مشخصی نداشت. از قرن هجدهم مفهوم زیبایی شناسی بیش تر جنبه روان شناسانه به خود گرفت و زیبایی در ارتباط با ادراک مطرح شد و ناظر هم جزئی از عوامل موثر در زیبایی مطرح گردید. انسان دارای دو ساحت عاطفی و عقلانی و ادراک زیبایی یکی از فعالیت های روح است و این فعالیت رخ نمی دهد مگر در برابر محرکی از عالم خارج، که نهایتاً با سه بازخورد (لذت ،شگفتی ،ارزش) همراه می باشد. سیما و منظر شهری نیز باید نیازهای ساحت های مختلف حیات انسان را توأمان در بر گیرد. درمدل های ارزیابی تخصصی، ارزش گذاری بر اساس جنبه های بصری و زیبایی در ذات منظر (عینی) انجام می گیرد و در ارزیابی توسط ترجیحات مردم، ارزش گذاری بر مبنای احساس و ادراک افراد نسبت به منظر صورت می گیرد. در این پژوهش با تدقیق در روش های ارزیابی مطرح شده در نظریه های موجود و بررسی رابطه واکنش های جسمی - روانی انسان و مناظر زیبا، سعی در معرفی ابعاد مختلف (روان شناسانه) ارزیابی کیفیت منظر داریم. واکنش های فیزیولوژیک- عاطفی که پس از درگیرشدن حواس انسانی در منظر، بازخوردهایی نظیر(کاهش استرس، تغییر ضربان قلب، تغییر حالت مردمک چشم، تغییرات روی پوست و عضلات صورت و ...) را درپی دارد، می توانند به عنوان معیارهایی برای سنجش سه واکنش پسازیبایی (لذت، شگفتی، ارزش) و پارامتر مؤثر در طراحی منظر مورد استفاده قرار گیرد.
1- نقی زاده، محمد. ادراک زیبایی و هویت شهر. چاپ اول. اصفهان: معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان؛ 1386. ص232-242و256-259.
2- مثنوی، محمدرضا. عناصر طراحی بصری در منظر. بل، سایمون. چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران؛ 1387، ص17.
3- مهرجویی، داریوش. بعد زیبا شناختی. مارکوزه ، هربرت. چاپ پنجم. تهران: نشر هرمس؛ 1389، ص55-78.
4- بندتو، کروچه. کلیات زیبایی شناسی. روحانی، فواد. چاپ اول. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی؛ 1372، ص6-11.
5- گروتر، یورگ. زیبایی شناسی در معماری. پاکزاد، جهانشاه. و همایون، عبدالرضا. چاپ ششم. تهران: دانشگاه شهید بهشتی؛ 1390، ص94-103.
6- نقی زاده، محمد."زیبایی" "احساس حضور" در شهری "با منظر متذ کر”، ماهنامه دانش نما. 1389؛ شماره181-182.
7- لنگ، جان. آفرینش نظریه های معماری، عینی فر، علیرضا. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران؛ 1390. ص205-230.
8- پاکزاد، جهانشاه، مبانی نظری و فرایند معماری، چاپ سوم. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی؛ 1388 ص37-38.
9- امین زاده، بهناز. ارزیابی زیبایی و هویت مکان، ماهنامه هویت شهر. 1389، شماره 7.
10- کارمونا، متیو و همکاران. مکان های عمومی- فضاهای شهری. قرایی، فریبا. چاپ سوم. تهران: دانشگاه هنر؛ 1388. ص298-299.
11- بل، سایمون. منظر، ادراک، الگو، فرآیند. امین زاده، بهناز. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران؛ 1386. ص91.
12- گلکار، کوروش. محیط بصری شهر، از رویکرد تزئینی تا رویکردی پایدار. فصلنامه علوم محیطی. 1387، شماره4.
13- 13-www.hutton.ac.uk.Review of Existing Methods of Landscape Assessment and Evaluation. hutton institute,2011.
14- Unwin, K.I. 1975 The relationship of observer and landscape in landscape evaluation. In Transactions of the Institue of British Geographers, no.66, 130-133.
15- Kronert, R., Steinhardt, U., Volk, M., 2001. Landscape Balance and Landscape Assess- ment. Springer-Verlag.
16- طبیبیان، منوچهر. دستورالعمل های ارزیابی منظر و آثار بصری، چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران؛ 1385.ص71.
17- Daniel, T.C. and Vining, J. 1983 Methodological Issues in the Assessment of Landscape Quality. In Behaviour and the Natural Environment (eds. Altman, I. and Wohwill, J.), Chapter 2, 39-83, Plenum.
18- Jack L. Nasar, Assessing Perceptions of Environments for Active Living, American Journal of Preventive Medicine, Volume 34, Number 4, 2008.
19- Roger s. olrich, Human responses to vegetation and landscapes, Department of Geography, University of Delaware, Newark, DE 19716 U.S.A, 1985.
20- Allen Carlson."Environmental Aesthetics”, In Routledge Encyclopedia of Philosophy Online. Available at: http://www.rep. routledge.com/article/M047SECT3.
_||_
1- نقی زاده، محمد. ادراک زیبایی و هویت شهر. چاپ اول. اصفهان: معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان؛ 1386. ص232-242و256-259.
2- مثنوی، محمدرضا. عناصر طراحی بصری در منظر. بل، سایمون. چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران؛ 1387، ص17.
3- مهرجویی، داریوش. بعد زیبا شناختی. مارکوزه ، هربرت. چاپ پنجم. تهران: نشر هرمس؛ 1389، ص55-78.
4- بندتو، کروچه. کلیات زیبایی شناسی. روحانی، فواد. چاپ اول. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی؛ 1372، ص6-11.
5- گروتر، یورگ. زیبایی شناسی در معماری. پاکزاد، جهانشاه. و همایون، عبدالرضا. چاپ ششم. تهران: دانشگاه شهید بهشتی؛ 1390، ص94-103.
6- نقی زاده، محمد."زیبایی" "احساس حضور" در شهری "با منظر متذ کر”، ماهنامه دانش نما. 1389؛ شماره181-182.
7- لنگ، جان. آفرینش نظریه های معماری، عینی فر، علیرضا. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران؛ 1390. ص205-230.
8- پاکزاد، جهانشاه، مبانی نظری و فرایند معماری، چاپ سوم. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی؛ 1388 ص37-38.
9- امین زاده، بهناز. ارزیابی زیبایی و هویت مکان، ماهنامه هویت شهر. 1389، شماره 7.
10- کارمونا، متیو و همکاران. مکان های عمومی- فضاهای شهری. قرایی، فریبا. چاپ سوم. تهران: دانشگاه هنر؛ 1388. ص298-299.
11- بل، سایمون. منظر، ادراک، الگو، فرآیند. امین زاده، بهناز. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران؛ 1386. ص91.
12- گلکار، کوروش. محیط بصری شهر، از رویکرد تزئینی تا رویکردی پایدار. فصلنامه علوم محیطی. 1387، شماره4.
13- 13-www.hutton.ac.uk.Review of Existing Methods of Landscape Assessment and Evaluation. hutton institute,2011.
14- Unwin, K.I. 1975 The relationship of observer and landscape in landscape evaluation. In Transactions of the Institue of British Geographers, no.66, 130-133.
15- Kronert, R., Steinhardt, U., Volk, M., 2001. Landscape Balance and Landscape Assess- ment. Springer-Verlag.
16- طبیبیان، منوچهر. دستورالعمل های ارزیابی منظر و آثار بصری، چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران؛ 1385.ص71.
17- Daniel, T.C. and Vining, J. 1983 Methodological Issues in the Assessment of Landscape Quality. In Behaviour and the Natural Environment (eds. Altman, I. and Wohwill, J.), Chapter 2, 39-83, Plenum.
18- Jack L. Nasar, Assessing Perceptions of Environments for Active Living, American Journal of Preventive Medicine, Volume 34, Number 4, 2008.
19- Roger s. olrich, Human responses to vegetation and landscapes, Department of Geography, University of Delaware, Newark, DE 19716 U.S.A, 1985.
20- Allen Carlson."Environmental Aesthetics”, In Routledge Encyclopedia of Philosophy Online. Available at: http://www.rep. routledge.com/article/M047SECT3.
