بررسی روش های ارزیابی و تحلیل کیفیت و زیبایی شناسی محیط و منظر شهری
محورهای موضوعی : آب و محیط زیست
مهدی واعظی
1
(کارشناس ارشد رشته شهرسازی، گرایش طراحی شهری، دانشگاه شهیدرجایی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
کلید واژه: محیط, ارزیابی زیبایی, منظر, روان شناسی محیطی,
چکیده مقاله :
زیباشناسی به عنوان نظامی متمایز در زمینه علم و فلسفه غرب تا میانه قرن هجده میلادی جایگاه مشخصی نداشت. از قرن هجدهم مفهوم زیبایی شناسی بیش تر جنبه روان شناسانه به خود گرفت و زیبایی در ارتباط با ادراک مطرح شد و ناظر هم جزئی از عوامل موثر در زیبایی مطرح گردید. انسان دارای دو ساحت عاطفی و عقلانی و ادراک زیبایی یکی از فعالیت های روح است و این فعالیت رخ نمی دهد مگر در برابر محرکی از عالم خارج، که نهایتاً با سه بازخورد (لذت ،شگفتی ،ارزش) همراه می باشد. سیما و منظر شهری نیز باید نیازهای ساحت های مختلف حیات انسان را توأمان در بر گیرد. درمدل های ارزیابی تخصصی، ارزش گذاری بر اساس جنبه های بصری و زیبایی در ذات منظر (عینی) انجام می گیرد و در ارزیابی توسط ترجیحات مردم، ارزش گذاری بر مبنای احساس و ادراک افراد نسبت به منظر صورت می گیرد. در این پژوهش با تدقیق در روش های ارزیابی مطرح شده در نظریه های موجود و بررسی رابطه واکنش های جسمی - روانی انسان و مناظر زیبا، سعی در معرفی ابعاد مختلف (روان شناسانه) ارزیابی کیفیت منظر داریم. واکنش های فیزیولوژیک- عاطفی که پس از درگیرشدن حواس انسانی در منظر، بازخوردهایی نظیر(کاهش استرس، تغییر ضربان قلب، تغییر حالت مردمک چشم، تغییرات روی پوست و عضلات صورت و ...) را درپی دارد، می توانند به عنوان معیارهایی برای سنجش سه واکنش پسازیبایی (لذت، شگفتی، ارزش) و پارامتر مؤثر در طراحی منظر مورد استفاده قرار گیرد.
Aesthetics as a distinct system in West philosophy and science did not have a difinite ed place until the mid-eighteenth century. Since the eighteenth-century the concept of aesthetic has been become more psychological and beauty has been considered in relation to perception and the observer has also become one of the effective factors of beauty. Human being has two emotional and rational aspects and perception of beauty is a soul activity and this activity does not take place unless by a stimulus from the outside world which ultimately results in three feedbacks (pleasure, surprise, value). Urban landscapes also should include needs of different aspects of human life simultaneously. In professional evaluation models, valuation is done based on the visual aspect of landscape and the beauty in nature (objective). And in the assessment by people's preferences, valuation is done based on people's perception of the landscape. In this study, by the research on evaluation procedures in the existing theories and by investigating the relationship between physical, psychological reactions of the human being and the beautiful perspectives, we have tried to introduce different (psychological) aspects of the perspective assessment. Physiologic and emotional reactions after engaging the human senses in the landscape will result in some feedback such as stress reduction, changes in heart rate, changes in the pupil of the eye, the skin and facial muscles changes and etc. These feedbacks can be used as benchmarks to measure the three reactions to post beauty (pleasure, surprise, value) and as the effective parameters in landscape design.
1- نقی زاده، محمد. ادراک زیبایی و هویت شهر. چاپ اول. اصفهان: معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان؛ 1386. ص232-242و256-259.
2- مثنوی، محمدرضا. عناصر طراحی بصری در منظر. بل، سایمون. چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران؛ 1387، ص17.
3- مهرجویی، داریوش. بعد زیبا شناختی. مارکوزه ، هربرت. چاپ پنجم. تهران: نشر هرمس؛ 1389، ص55-78.
4- بندتو، کروچه. کلیات زیبایی شناسی. روحانی، فواد. چاپ اول. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی؛ 1372، ص6-11.
5- گروتر، یورگ. زیبایی شناسی در معماری. پاکزاد، جهانشاه. و همایون، عبدالرضا. چاپ ششم. تهران: دانشگاه شهید بهشتی؛ 1390، ص94-103.
6- نقی زاده، محمد."زیبایی" "احساس حضور" در شهری "با منظر متذ کر”، ماهنامه دانش نما. 1389؛ شماره181-182.
7- لنگ، جان. آفرینش نظریه های معماری، عینی فر، علیرضا. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران؛ 1390. ص205-230.
8- پاکزاد، جهانشاه، مبانی نظری و فرایند معماری، چاپ سوم. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی؛ 1388 ص37-38.
9- امین زاده، بهناز. ارزیابی زیبایی و هویت مکان، ماهنامه هویت شهر. 1389، شماره 7.
10- کارمونا، متیو و همکاران. مکان های عمومی- فضاهای شهری. قرایی، فریبا. چاپ سوم. تهران: دانشگاه هنر؛ 1388. ص298-299.
11- بل، سایمون. منظر، ادراک، الگو، فرآیند. امین زاده، بهناز. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران؛ 1386. ص91.
12- گلکار، کوروش. محیط بصری شهر، از رویکرد تزئینی تا رویکردی پایدار. فصلنامه علوم محیطی. 1387، شماره4.
13- 13-www.hutton.ac.uk.Review of Existing Methods of Landscape Assessment and Evaluation. hutton institute,2011.
14- Unwin, K.I. 1975 The relationship of observer and landscape in landscape evaluation. In Transactions of the Institue of British Geographers, no.66, 130-133.
15- Kronert, R., Steinhardt, U., Volk, M., 2001. Landscape Balance and Landscape Assess- ment. Springer-Verlag.
16- طبیبیان، منوچهر. دستورالعمل های ارزیابی منظر و آثار بصری، چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران؛ 1385.ص71.
17- Daniel, T.C. and Vining, J. 1983 Methodological Issues in the Assessment of Landscape Quality. In Behaviour and the Natural Environment (eds. Altman, I. and Wohwill, J.), Chapter 2, 39-83, Plenum.
18- Jack L. Nasar, Assessing Perceptions of Environments for Active Living, American Journal of Preventive Medicine, Volume 34, Number 4, 2008.
19- Roger s. olrich, Human responses to vegetation and landscapes, Department of Geography, University of Delaware, Newark, DE 19716 U.S.A, 1985.
20- Allen Carlson."Environmental Aesthetics”, In Routledge Encyclopedia of Philosophy Online. Available at: http://www.rep. routledge.com/article/M047SECT3.
_||_
1- نقی زاده، محمد. ادراک زیبایی و هویت شهر. چاپ اول. اصفهان: معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان؛ 1386. ص232-242و256-259.
2- مثنوی، محمدرضا. عناصر طراحی بصری در منظر. بل، سایمون. چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران؛ 1387، ص17.
3- مهرجویی، داریوش. بعد زیبا شناختی. مارکوزه ، هربرت. چاپ پنجم. تهران: نشر هرمس؛ 1389، ص55-78.
4- بندتو، کروچه. کلیات زیبایی شناسی. روحانی، فواد. چاپ اول. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی؛ 1372، ص6-11.
5- گروتر، یورگ. زیبایی شناسی در معماری. پاکزاد، جهانشاه. و همایون، عبدالرضا. چاپ ششم. تهران: دانشگاه شهید بهشتی؛ 1390، ص94-103.
6- نقی زاده، محمد."زیبایی" "احساس حضور" در شهری "با منظر متذ کر”، ماهنامه دانش نما. 1389؛ شماره181-182.
7- لنگ، جان. آفرینش نظریه های معماری، عینی فر، علیرضا. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران؛ 1390. ص205-230.
8- پاکزاد، جهانشاه، مبانی نظری و فرایند معماری، چاپ سوم. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی؛ 1388 ص37-38.
9- امین زاده، بهناز. ارزیابی زیبایی و هویت مکان، ماهنامه هویت شهر. 1389، شماره 7.
10- کارمونا، متیو و همکاران. مکان های عمومی- فضاهای شهری. قرایی، فریبا. چاپ سوم. تهران: دانشگاه هنر؛ 1388. ص298-299.
11- بل، سایمون. منظر، ادراک، الگو، فرآیند. امین زاده، بهناز. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران؛ 1386. ص91.
12- گلکار، کوروش. محیط بصری شهر، از رویکرد تزئینی تا رویکردی پایدار. فصلنامه علوم محیطی. 1387، شماره4.
13- 13-www.hutton.ac.uk.Review of Existing Methods of Landscape Assessment and Evaluation. hutton institute,2011.
14- Unwin, K.I. 1975 The relationship of observer and landscape in landscape evaluation. In Transactions of the Institue of British Geographers, no.66, 130-133.
15- Kronert, R., Steinhardt, U., Volk, M., 2001. Landscape Balance and Landscape Assess- ment. Springer-Verlag.
16- طبیبیان، منوچهر. دستورالعمل های ارزیابی منظر و آثار بصری، چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران؛ 1385.ص71.
17- Daniel, T.C. and Vining, J. 1983 Methodological Issues in the Assessment of Landscape Quality. In Behaviour and the Natural Environment (eds. Altman, I. and Wohwill, J.), Chapter 2, 39-83, Plenum.
18- Jack L. Nasar, Assessing Perceptions of Environments for Active Living, American Journal of Preventive Medicine, Volume 34, Number 4, 2008.
19- Roger s. olrich, Human responses to vegetation and landscapes, Department of Geography, University of Delaware, Newark, DE 19716 U.S.A, 1985.
20- Allen Carlson."Environmental Aesthetics”, In Routledge Encyclopedia of Philosophy Online. Available at: http://www.rep. routledge.com/article/M047SECT3.
