مقایسه تطبیقی رمزیابی و طلسم گشایی آغازگر بزم‌ها در شاهنامه و هفت پیکر

الموضوعات :

لیلا ساعی ¹ (دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر)
ناصر ناصری تازه شهری ² (استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی)
شهریار حسن زاده ³ (استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی)

تاريخ الإرسال : 15 الإثنين , ذو القعدة, 1441 تاريخ التأكيد : 27 الإثنين , ذو الحجة, 1441 تاريخ الإصدار : 13 الجمعة , ذو الحجة, 1442

الکلمات المفتاحية: رؤیا, اخترشناسی, طالع, رمز, جشن,

ملخص المقالة :

یکی از ویژگی‌های برجسته تمامی آثار داستانی با بن‌مایه‌های ذهنی، رمزآمیز بودن آن‌هاست به طوری که این ویژگی در شاهنامه و هفت پیکر، جلوه و برجستگی خاصی دارد از آنجایی که شهریاران و پهلوانان برای گشودن رمزهای پیچیده و طلسمات، به مدد نیروی اهورایی و خردورزی به مبارزه با نیروهای اهریمنی می‌پرداختند و گاه برای گشودن گره‌های فرو بسته و دشوار به کردارهای رمزآمیز روی می‌آوردند و به میمنت رمزگشایی به شادخواری و بزم می‌پرداختند. قهرمانان داستان‌ها جهت گشودن رمزها و اسرار نهفته از ابزارهایی چون اخترشناسی و پیش بینی تقدیر الهی، و مشورت با موبدان و روحانیون و خوابگزاران سخن می‌گویند، و گاه برای نایل شدن به پیروزی، به طالع بینی و شناختن حالات سعد و نحس اختران سپهری روی می‌آورند. در این مقاله، به شیوه توصیفی- تحلیلی و مقایسه‌ای علت یابی علمی به عمل آمده است و نتیجه تحقیق نشان می‌دهد اغلب جشن‌ها ریشه در گشایش رمزها و طلسم‌ها داشته است.

المصادر:

کتابنامه

بلعمی، ابو علی محمد بن محمد. 1368ش، گزیده تاریخ بلعمی، به انتخاب و شرح رضا انزابی نژاد، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.

ثعالبی، مرغنی حسین بن محمد. 1372ش، شاهنامه کهن، مترجم: سید محمد روحانی، چاپ اول، مشهد: دانشگاه فردوسی.

خرّمشاهی، بهاء الدین. 1367ش، حافظ نامه، بخش اول، چاپ دوم، تهران: علمی فرهنگی و صدا.

دهخدا، علی اکبر. 1386ش، لغتنامه آنلاین دهخدا.

سجادی، سیّد جعفر. 1375ش، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، چاپ سوم، تهران: کتابخانه طهور.

سرّامی، قدمعلی. 1378ش، از رنگ گل تا رنج خار، چاپ سوم، تهران: علمی و فرهنگی.

شوقی نوبر، احمد. 1389ش، گلبانگ عاشقانه، چاپ اول، تبریز: شایسته.

عنصر المعالی. 1368ش، قابوسنامه، به تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ پنجم، تهران: علمی و فرهنگی.

کریستنسن، آرتور. 1390ش، ایران در زمان ساسانیان، مترجم: رشید یاسمی، چاپ سوم، تهران: سمیر.

کزازی، میر جلال الدین. 1392ش، نامه باستان، جلد9-1، تهران: سمت.

معدن کن، معصومه. 1375ش، نگاهی به دنیای خاقانی، جلد اول، چاپ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

معین، محمد. 1368ش، فرهنگ معین، تهران: امیرکبیر.

نظامی، الیاس بن یوسف. 1391ش، هفت پیکر، به کوشش بهروز ثروتیان، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.

 

مقالات

حشمتی، مهناز و حسن کیاده و معصومه باقری. 1393ش، «پیشگوئی و طالع بینی در متون ایرانی»، دوفصلنامه فرهنگ ادبیات عامّه، شماره 3.

قوامی، آسیه و فرهاد براتی. 1398ش، «بررسی تحلیلی نمادها و عناصر اسطوره‌ای مشترک در شاهنامه و غزلیات شمس»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال سیزدهم، شماره 52، زمستان.

Balami, Abu Ali Muhammad ibn Muhammad. 1989, Selected by History of Balami, selected and described by Reza Anzabi Nejad, third edition, Tehran: Amirkabir.

Tha'labi, Marghni Hussein bin Muhammad. 1993, Old Shahnameh, Translator: Seyed Mohammad Rouhani, First Edition, Mashhad: Ferdowsi University.

Khorramshahi, Baha'u'llah. 1988, Hafeznameh, Part One, Second Edition, Tehran: Elmi, Farhangi and Seda

Dehkhoda, Ali Akbar. 2007, Dehkhoda Online Dictionary.

Sajjadi, Sayed Jafar 1996, Dictionary of Mystical Terms and Interpretations, Third Edition, Tehran: Tahoor Library.

Sorrami, Ghadamali, 1999, From the Color of Flowers to the Suffering of Thorns, Third Edition, Tehran: Scientific and Cultural.

Shoghi Nobar, Ahmad 2010, Golbang Asheghaneh, first edition, Tabriz: Shayesteh.

Onsor Al-Maali. 1989, Qaboosnameh, edited by Gholam Hossein Yousefi, fifth edition, Tehran: Scientific and Cultural.

Christensen, Arthur. 2011, Iran during the Sassanids, Translator: Rashid Yasemi, Third Edition, Tehran: Samir.

Kazazi, Mir Jalaluddin 2013, Ancient Letter, Volume 9-1, Tehran: Samt.

Madankan, Masoumeh. 1996, Taking a Look at Khaghani's World, Volume One, First Edition, Tehran: University Publishing Center.

Moein, Mohammad 1989, Moein Dictionary, Tehran: Amirkabir.

Nezami, Elias bin Yusuf 2012, Haft Peykar, by Behrouz Thorotian, third edition, Tehran: Amirkabir.

 

Articles

Heshmati, Mahnaz and Hassan Kiadeh and Masoumeh Bagheri. 2014, "Prophecy and astrology in Iranian texts", Bi-Quarterly Journal of Popular Literature Culture, No. 3.

Ghavami, Asieh and Farhad Barati. 2019, "Analytical study of symbols and elements of common myths in Shahnameh and Shams lyric poems", Studies in Comparative Literature, Year 13, Issue 52, Winter.