اندیشه‌های قرانی در داستان‌های تعلیمی حوزۀ ادبیّات کودک و نوجوان با رویکرد به داستان‌های غلامرضا حیدری

الموضوعات :

سمیه رسولی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.)
سید احمد حسینی کازرونی ² (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.)
سیدمحمود سیدصادقی ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران. )
سید جعفر حمیدی ⁴ (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.)

تاريخ الإرسال : 15 الجمعة , شعبان, 1443 تاريخ التأكيد : 23 الأربعاء , ذو القعدة, 1443 تاريخ الإصدار : 10 الأربعاء , رمضان, 1445

الکلمات المفتاحية: غلامرضا حیدری, ادبیّات کودک و نوجوان, قرآن کریم, خداشناسی, اقتباس,

ملخص المقالة :

شاعران و نویسندگان حوزۀ ادبیّات کودک و نوجوان در آفرینش آثار ادبی خود، اسلوب قرآن و شیوه‌های بیانی آن را الگوی کار خود قرار دادند و از الفاظ و اندیشه‌های قرآنی در لابه‌لای آثار خود بهره جستند به‌گونه‌ای که موضوع اقتباس از قرآن به بابی گسترده تبدیل شد. با تحلیل و بررسی آثار این حوزه، می­توان به شواهدی از تأثیر لفظی و معنوی قرآن بر زبان، اندیشه و عقاید صاحبان این آثار پی برد و به این نتیجه رسید که قرآن به‌عنوان مهم­ترین منبع فرهنگ اسلامی، الهام‌بخش بسیاری از شاعران و نویسندگان ادبیّات کودک و نوجوان بوده است. این جستار درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیرپذیری غلامرضا حیدری از مضامین قرآنی در داستان­های حوزۀ ادبیّات کودک بپردازد. حیدری یکی از نویسندگان برجستۀ حوزه ادبیّات کودک و نوجوان در دهۀ هشتاد است که آثار بی‌شماری در این حوزۀ با مضامین قرآنی و دینی دارد. به همین منظور با تبیین مضامین قرآنی متجلی در داستان‌های حیدری و بررسی کارکرد آن‌ها، نویسنده در پی پاسخ دادن به این دو پرسش است که هدف از کاربرد مضامین قرآن در داستان‌های حوزۀ کودک چیست؟ و کدام مضامین بیش­ترین کاربرد را دارد؟ با بررسی انجام شده می‌توان گفت که مضامین قرآنی، بخشی از محتوای داستان­های وی را تشکیل می‌دهد که با هدف آشنایی با دین، القای آموزه‌های اسلامی، شناساندن معارف قرانی و آماده‌سازی قشر نوجوان برای انجام وظایف دینی استفاده می­شود.

 

المصادر:

کتاب¬ها
قران کریم
حیدري ابهري، غلامرضا. (1387الف). از خدا تشکر کن، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392ز). چرا خدا به فیل خرطوم دادهاست، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392ج). چرا خدا به زرافه گردن‌دراز داده است، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1387ب). جهان یک خدا دارد، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392الف). چرا خدا به شتر کوهان داده است، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392ب). چرا خدا به کبوتر نوك داده است، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392ح). چرا خدا به گاودم داده است، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392د). چرا خدا به لاكپشت لاك داده است، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392و). خدا دوستت دارد، قم: جمال.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1375). صورخیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
فرهادیان، رضا. (1375). ارشادات، تهران: بنیاد معارف.
قزل¬ایاغ، ثریا. (1389). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن (مواد و خدمات کتابخانه¬اي براي کودکان و نوجوانان)، تهران: سمت.
کریمی، عبدالعظیم. (1385). رویکردی نمادین به تربیت دینی با تأکید بر روش¬های اکتشافی، تهران: قدیانی.
مطهري، مرتضی. (1386). مجموعۀ آثار، تهران: صدرا.
نجفی، عبدالمجید. (1390). زیر گنبد کبود (صورخیال در شعر کودک)، تهران: انتشارات مهر.
مقالات
احمدپناهی، علی. (1389). نقش التزام به آموزه¬هاي دینی در تربیت و استحکام خانواده. معرفت اخلاقی، 2(2)، 77-96.
زارع گاوگانی، وحیده. (1383). مفاهیم تربیتی اسلام از دیدگاه قرآن در ادبیّات کودک و نوجوان. روانشناسی و علوم تربیتی، 34(1)، 201-225.
سلیمان¬نژاد، اکبر، و سودی، حورا. (1393). بررسی تاثیر آموزش مهارت های اجتماعی از طریق قصه های قرآنی بر کودکان. روان شناسی و دین، 7(2 (پیاپی 26))، 81-97.
شجاع رضوی، سعیده. (1398). بررسی تأثیر داستان¬های قرانی بر مهارت¬های اجتماعی کودکان 4 تا 6 ساله از دیدگاه روان¬شناسی تربیتی. چهارمین همایش ملی روان‌شناسی تربیتی شناختی، تهران.
غلامی زارع¬زاده، فهیمه. (1395). تأثیر قصّه‌های قرآن کریم بر تربیت و رشد کودکان. همایش سراسر علمی پژوهشی سبک زندگی، تایباد.
محرمی، رامین، اسداللهی، خدابخش، پورالخاص، شکرالله، و فروغی¬راد، پیام. (1395). بررسی تأثیر مضامین قرآنی در اشعار کودکانۀ جعفر ابراهیمی (شاهد). پژوهش‌های ادبی- قرآنی، 4(1)، 130-144. Dor:20.1001.1.23452234.1395.4.1.6.3.
مقدسی¬پور، علی. (1382). اصول و روش¬هاي آموزش مفاهیم دینی به کودکان. معرفت، 12(75)، 36-44.
هویدا، رضا، و همایی، رضا. (1389). تأثیر قصه‌های قرآنی بر هوش هیجانی کودکان. پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، 11(1)، 76-61. Doi:10.22067/fe.v11i1.4008.
پایان¬نامه¬ها
زارع، فاطمه. (1394). شگردهای خداشناسی در ادبیات کودک دهۀ هشتاد، پایان¬نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر زرین تاج واردی، دانشگاه شیراز.
References
Books
The Qur'an. [In Persian]
Farhadian, R. (1997). Ershadat, Tehran: Maaref Foundation. [In Persian]
Ghezel Ayagh, S. (2010). Children and Adolescents Literature and Reading Promotion (Library materials and services for children and adolescents), Tehran: Samat. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2000b). The world has one God, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (20014b). why God has given a pigeon a beak, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2008a). Thank God, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2013c). why God has given a long neck to a giraffe, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2013z). why God gave the elephant a snout, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2014 AH).why did God give it to my cow?, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2014 v). God loves you, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2014a). why did God give the camel a hump?, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2014d). why God has given a turtle to a turtle, Qom: Jamal. [In Persian]
Karimi, A. (2006). A Symbolic Approach to Religious Education with Emphasis on Exploratory Methods, Tehran: Ghadyani. [In Persian]
Motahari, M. (2008). collection of works, Tehran: Sadra. [In Persian]
Najafi, A. (2011). Under the Blue Dome (Imagination in Children's Poetry), Tehran: Mehr Publications. [In Persian]
Shafiee Kadkani, M. R. (1997). Imagination in Persian Poetry, Tehran: Agah. [In Persian]
Articles
Ahmad Panahi, A. (2010). The role of adherence to religious teachings in family education and strength. Moral Knowledge, 2(2), 77-96. [In Persian]
Gholami Zarezadeh, F. (2016). The Impact of Holy Quran Stories on the Education and Development of Children, Conference on Lifestyle Research, Taybad. [In Persian]
Hoveida, R., & Homaee, R. (2010). The Effect of Quran Stories on Children's Emotional Intelligence. Foundations of Education, 11(1), 61-76. Doi: 10.22067/fe.v 11i1.4008 [In Persian]
Moghadasipour, A. (2003). Principles and methods of teaching religious concepts to children. Knowledge, 12(75), 36-44. [In Persian]
Moharrami, R., Asadollahi, K., Pour-Elkhas, S., & foroghirad, F. (2016). A Study of the Effects of Qur'anic Themes on Jafar Ebrahimi’s Children Poetry. Literary Quranic Researches, 4(1), 130-144. Dor:20.1001.1.23452234.1395.4.1.6.3. [In Persian]
Shoja Razavi, S. (2020). Study of the effect of Quranic stories on social skills of 4- to 6-year-old children from the perspective of educational psychology, 4th National Conference on Educational Cognitive Psychology, Tehran. [In Persian]
Soleimannejad, A., & Sodi, H. (2014). The Impact of Social Skills through Children's Quran Stories. Psychology and Religion, 7(2(26)), 81-97. [In Persian]
Zare Gavgani, V. (2004). Educational concepts of Islam from the perspective of the Quran in children and adolescent literature. Psychology and Educational Sciences, 34(1), 201-225. [In Persian]
Theses
Zare, F. (2014). Theological methods in children's literature of the 1980s, master's thesis, supervisor Dr. Zarin Taj Vardi, Shiraz University.
website
Heidari Abhari, specialized website, last revised: September 22, 2015 http:// heydariabhari.com.