وجد در امهات متون منثور عرفانی قرون 4-6 (ه.ق)
الموضوعات :
شعله سبزواری
1
,
فاطمه حیدری
2
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. ایران، کرج
الکلمات المفتاحية: عرفان, وجد, مبتدی, متوسط, منتهی.,
ملخص المقالة :
وجد از جمله واردات غیبی است که با احداث صفاتی چون سرور، حزن، فرح و ترح موجب انقطاع سالک از استشعار به خود می‌شود. وجد در متون عرفانی با تعاریف متعددی نظیر غلبه حال، اصابت الم، آتشی افروخته و مانند این‌ها به کار رفته است. نظر به گستردگی تعاریف و مفاهیم وجد، در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و نیز اسناد کتابخانه‌ای به بررسی و طبقه‌بندی آن در امهات متون منثور عرفانی قرون (۴-۶) هجری قمری پرداخته شده است. نتایج بررسی نشان می‌دهد: وجد موهبتی الهی است که بی‌تکلف به دل آید و اکتسابی نیست. سیر بررسی مفهوم وجد بیانگر آن است که اسبابی زمینه دریافت این وارد غیبی را فراهم می‌کند و نیز شامل اقسام و مراتبی است که تعیین کننده درجه وجد واجدان و تقسیم آنان به مبتدی، متوسط و منتهی است. نمود و آثار وجد با توجه به قوّت و ظرفیت واجدان متفاوت بوده با خود پیامدهای معرفتی به همراه دارد.
کتاب¬ها
قرآن کریم.
استیس، والترترنس. (1392). عرفان و فلسفه، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: سروش.
انصاری، عبدالله بن محمد. (1377). مجموعه رسائل، تصحیح محمد سرور مولایی، جلد 1، تهران: تونس.
انصاری، عبدالله بن محمد. (1392). منازل السائرین، ترجمه و شرح عبدالغفور روان فرهادی، به کوشش محمد عمار مفید، تهران: مولا.
انوری، حسن. (1390). فرهنگ بزرگ سخن، جلد 8، تهران: سخن.
بقلی¬شیرازی، روزبهان ابی نصر. (1389). مشرب الارواح، به ترجمه و شرح قاسم میراخوری، تهران: آزادمهر.
پاشاه، محمد. (1364). فرهنگ آننداراج، جلد 7، تهران: خیام.
جام نامقی، احمد. (1368). انس التائبین، تصحیح دکتر علی فاضل، تهران: توس.
سراج، ابونصر. (1394). اللمع فی التصوف، تصحیح رینولد آلن نیکلسون، مترجمان قدرت¬الله خیاطیان، محمود خورسندی، سمنان: دانشگاه سمنان.
سهروردی، عمربن محمد. (1392). عوارف¬المعارف، ترجمۀ ابو منصور اصفهانی به اهتمام قاسم انصاری، تهران: علمی و فرهنگی.
شیمل، آنه ماری. (1394). ابعاد عرفانی اسلام، ترجمه و توضیحات عبدالرحیم گواهی، تهران: فرهنگ اسلامی.
عبادی، قطب¬الدین، ابوالمظفر منصور بن¬اردشیر. (1347). التصفیه فی احوال ¬المتصوفه، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
عبادی، قطب¬الدین، ابوالمظفر منصور بن¬اردشیر. (1393). مناقب¬الصوفیه، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران: مولا.
غزالی طوسی، ابوحامد محمد. (1361). کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیو جم، جلد 1، تهران: علمی و فرهنگی.
غزالی طوسی، ابوحامد محمد. (1373). احیاء علوم¬الدین، ترجمۀ مؤیدالدین به کوشش حسین خدیوجم. ربع 2، تهران: علمی و فرهنگی.
غزالی طوسی، ابوحامد محمد. (بی¬تا). احیاء علوم¬الدین، محقق عبدالرحیم بن حسین حافظ عراقی، مقدمه نویس محمد خضر حسین، الناشر: دارالکتاب العربي.
فعالی، محمدتقی. (1389). تجربه دینی و مکاشفه عرفانی، تهران: پژوهشگاه و فرهنگ و اندیشه اسلامی.
قشیری، ابوالقاسم. (1391). ترجمه رساله قشیریه، مترجم ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، با مقدمه تصحیح و تعلیقات مهدی محبتی، تهران: هرمس.
مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیل بن محمد. (1366). شرح التعرف لمذهب التصوف، به تصحیح محمد روشن، ربع4، تهران: اساطیر.
معین، محمد. (1376). فرهنگ فارسی، جلد 4، تهران: امیرکبیر.
مکی، ابوطالب. (1396). فارسی قوت القلوب، ترجمه مهدی افتخاری، جلد2، قم: آیت اشراق.
نویا، پل. (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمه اسماعیل سعادت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. (1392). کشف¬المحجوب، به مقدمه و تصحیح و تعلیقات دکتر محمود عابدی، تهران: سروش.
مقالات
حیدری، فاطمه. (۱۳۹۹). رویکردهای متفاوت نسبت به شطح‌گویی و انواع درون¬مایه شطحات. پژوهشنامه عرفان، 11(۲۲)، ۸۸-۶۱.
خیرآبادی، عباس. (۱۳۸۵). پرواز از برج معنی «سماع». ادبیات فارسی، (9)، ۵۰-۷۱ .
شیرانی، محمد، جدیدی، ناصر، و بوشاسب‌گوشه، فیض¬الله. (۱۴۰۰). پیشینۀ پیدایش و تکوین سماع صوفیانه و تثبیت آن. پژوهشنامه تاریخ، 16(64)، ۱۴۶-۱۲۵.
کریمی، ثریا، و اسدالهی، خدابخش. (1398). بررسی تأثیرپذیری صفوة‌الصفا از رسالة قشیریه. متن شناسی ادب فارسی، 11(3)، 43-60. doi: 10.22108/rpll.2019.113984.1403.
ملک ثابت، مهدی، و محمدی، رسول. (1399). اثرپذیری محمد غزالی در احیاء علوم الدین از اللّمع فی التصوّف و قوت‌القلوب در موضوع سماع. پژوهش‌های ادب عرفانی، 14(1)، 197-210. doi: 10.22108/jpll.2020.119484.1405.
موسوی سیرجانی، سهیلا. (1386). از سماع تا وجد. ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 3(7)، 83-72. .dor:20.1001.1.20084420.1386.3.7.5.5
References
Books
The Holy Quran. [In Persian]
Activity, M. T. (2010). Religious experience and mystical revelation, Tehran: Research Center for Islamic Culture and Thought. [In Persian]
Ansari, A. M. (1998). A collection of letters, edited by Mohammad Sarwar Moulai, volume 1, Tehran: Tunis. [In Persian]
Ansari, A. M. (2012). Manazel al-Saerin, translated and described by Abdul Ghafoor Rawan Farhadi, with the efforts of Mohammad Ammar Mofid, Tehran: Mola. [In Persian]
Anuri, H. (2011). Farhang Bozor Sokhn, Volume 8, Tehran: Sokhn. [In Persian]
Bagli-Shirazi, R. N. (2010). Mashreb al-Arawah, translated and explained by Ghasem Mirakhori, Tehran: Azadmehr. [In Persian]
Ebadi, Q. A. M. M. A. (1968). Al-Tsafiye Fi Ahwaal Al-Musufah, corrected by Gholam Hossein Yousefi, Tehran: Farhang Iran Foundation. [In Persian]
Ebadi, Q. A. M. M. A. (2013). Manaqib Al-Sufiyyah, edited by Najib Mayel Heravi, Tehran: Mola. [In Persian]
Ghazali Tousi, A. H M. (1982). Alchemy of Saadat, by Hossein Khadio Jam, Volume 1, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
Ghazali Tousi, A. H. M. (1994). Revival of Ulum al-Din, translated by Moayed al-Din by Hossein Khadiojam. Rabe 2, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
Ghazali Tousi, A. H. M. (No date). Revival of Ulum al-Din, scholar Abdol Rahim bin Hossein Hafiz Iraqi, preface by Muhammad Khizr Hossein, publisher: Dar al-Kitab al-Arabi. [In Persian]
Hajwiri, A. H. A. O. (2012). Kashf al-Mahjub, with the introduction and corrections and notes of Dr. Mahmoud Abedi, Tehran: Soroush. [In Persian]
Jam Namghi, Ahmed. (1368). Anas al-Taibin, edited by Dr. Ali Fazel, Tehran: Tos. [In Persian]
Makki, A. T. (2016). Farsi Qut al-Qulub, translated by Mehdi Eftekhari, volume 2, Qom: Ayat Ashraq. [In Persian]
Moin, M. (1997). Persian culture, volume 4, Tehran: Amirkabir. [In Persian]
Mostamli Bukhari, A. I. I. M. (1987). The description of the introduction to Sufism, corrected by Mohammad Roshan, 4th quarter, Tehran: Asatir. [In Persian]
Noya, P. (1994). Qur'anic interpretation and mystical language, translated by Ismail Saadat, Tehran: Academic Publishing Center.
Pasha, M. (1985). Farhang Anandaraj, Volume 7, Tehran: Khayyam. [In Persian]
Qashiri, A. Q. (2011). Translation of Risalah Qashiriyyah, translated by Abu Ali Hassan bin Ahmad Osmani, with an introduction, corrections and notes by Mehdi Mohabbatei, Tehran: Hermes. [In Persian]
Schimmel, A. M. (2014). The Mystical Dimensions of Islam, translated and explained by Abdol Rahim Tashet, Tehran: Islamic Farhang. [In Persian]
Siraj, A. N. (2014). Al-La'ma fi al-Susuf, edited by Reynolds Allen Nicholson, translated by Qadrat-Allah Khayatian, Mahmoud Khorsandi, Semnan: Semnan University. [In Persian]
Stace, W. T. (2012). Mysticism and philosophy, translated by Bahauddin Khorramshahi, Tehran: Soroush. [In Persian]
Suhravardi, O. M. (2012). Awarif al-Maarif, translated by Abu Mansour Esfahani with the help of Qasim Ansari, Tehran: Scientific and Cultural. [In Persian]
Articles
Heydari. F.(2020) Different Approaches to Shath and Types of their themes. PJE, 11 (22), 61-88 [In Persian]
Karimi yonjali, S., & Asadollahi, K. (2019). Investigating the Effectiveness of Safvatossafa from Resaleye Ghashiriyeh. Textual Criticism of Persian Literature, 11(3), 43-60. doi: 10.22108/rpll.2019.113984.1403. [In Persian]
Khairabadi, A. (2006). Flying from the tower means "Sama". Persian literature, (9), 50-71. [In Persian]
Maleksabet, M., & Mohammadi, R. (2020). The Influence of the Books Al-Luma Fi al-Tasawwuf and Ghoot ol-Gholoob Regarding the Subject of Sama on Abu Hamid Muhammad al-Ghazali's Ihya Ulum al-Din. Research on Mystical Literature, 14(1), 197-210. doi: 10.22108/jpll.2020.119484.1405. [In Persian]
Mousavi Sirjani, S. (2007). From Samā’ to Ecstasy. journal of mytho-mystic literature, 3(7), 72-83. [In Persian]
Shirani, M., Jadidi, N., & Bushasbgosheh, F. (1400). The background of the origin and development of Sufi hearing and its consolidation. Research Journal of History, 16(64), 146-125. [In Persian]
